لایحه دفاعیه فرجام خواهی

لایحه دفاعیه فرجام خواهی

لایحه فرجام خواهی

لایحه دفاعیه فرجام خواهی درخواستی اعتراض گونه از حکم دادگاه به دیوان عالی کشور است. طبق اصل قانون اساسی ایران تمامی آحاد ملت با رعایت مقررات و قوانین می توانند برای اعاده حق خود به دادگاه مراجعه کنند و در این راستا، قانون گذار مراتبی را برای حق خواهی مدعی پیش بینی کرده است. روزانه هزاران حکم در دادگاه های سراسر کشور صادر می شود. اما چند درصد از کسانی که در دادگاه های حقوقی و کیفری از حکمی که صادر شده است، راضی هستند؟! قطعا هستند کسانی که از نحوه رسیدگی به پرونده همچنین به حکم صادره ناراضی اند و از صحت رای صادره مطمئن نیستند. قاضی دادگاه قبل از اینکه در مقام دادگر قرار بگیرد، انسان است و انسان جایز الخطا است. ممکن است سهواً دچار اشتباه شود و به طبع حکمی  صادر می شود که با قانون اساسی کشور و یا با احکام شرعی و اسلامی مغایرت داشته باشد. در قانون اساسی راه هایی برای اعتراض و واخواهی به حکم صادره وجود دارد.

همچنین در لایحه دفاعیه فرجام خواهی راه هایی چون تجدید نظر خواهی، اعاده دادرسی و فرجام خواهی برای مدعی حق در نظر گرفته شده اند که گاها رسیدگی به یک پرونده دو مرحله ای یا چند مرحله ای می شود. راه های تبیین شده برای اعتراض به حکم صادر شده در دادگاه بدوی ( اولین حکم صادر شده در دادگاه اول برای پرونده ) به منظور اطمینان در رسیدگی پرونده و اعتماد به حکم صادره است. برای همه مردم جامعه امکان اعتراض به نحوه رسیدگی و حکم صادر شده وجود دارد، قانون گذار در تبیین این قوانین احتمالاتی را هم در نظر گرفته است که بر مبنای آن ماده ها و تبصره‌ های قانونی را در قانون اساسی در این مورد تعیین کرده است. پس با این تفاسیر می توان گفت؛ لایحه دفاعیه فرجام خواهی یکی از راه های اعتراض به حکم صادره در دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر است. حال این سوال پیش خواهد آمد که تفاوت اعتراض به شیوه فرجام خواهی با راه های دیگر اعتراض چیست؟ در ادامه این مقاله هر آنچه که مربوط به لایحه فرجام خواهی است، به آن خواهیم پرداخت.

نوشتن لایحه فرجام خواهی

تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی یا اصل فرجام خواهی یکی از راه های فوق العاده اعتراض به حکم دادگاه اول ( بدوی) یا دادگاه تجدید نظر می باشد. زمانی که به حکم صادره اعتراضی باشد، شخص می تواند راه های متفاوتی را برای اعتراض خود انتخاب نماید. تنظیم لایحه تجدید نظر خواهی یکی از راه های عادی برای اعتراض است. منظور از طرق عادی اعتراض این است که اعتراض به احکام و آراء به جز در مواردی استثنایی برای همه احکام مجاز می باشد. اما لایحه فرجام خواهی طرقی فوق العاده محسوب می شود و منظور از فوق العاده این است که امکان استفاده از این شیوه اعتراض و شکایت فقط در موارد به خصوصی مجاز است. مواردی که طبق قانون بر شمرده شده اند و در ادامه متن نام برده شده است. راه های شکایت از حکم صادره چون؛ اعاده دادرسی، اعتراض شخص ثالث و فرجام خواهی از جمله راه های اعتراضی فوق العاده محسوب می شود. اما در خصوص مرجع رسیدگی در فرجام خواهی با شیوه  های اعتراضی دیگر متفاوت است. پس فرجام خواهی از راه های فوق العاده شکایت و اعتراض در امور حقوقی و کیفری است که توسط عالی ترین مقام قضایی کشور یعنی دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار می گیرد. اگر حکمی قابلیت فرجام خواهی زا داشته باشد، فرجام خواسته برای رسیدگی دوباره به پرونده خود می تواند لایحه فرجام خواهی را ارسال کند. اما چرا شکایت به این مقام قضایی محدود است؟ چه احکام صادر شده ای قابلیت فرجام خواهی دارند؟ تفاوت فرجام خواهی با تجدید نظر خواهی در چیست؟ فرجام خواهی در امور حقوقی چه تفاوتی با امور کیفری دارد؟ نحوه رسیدگی و آرای صادر شده در دیوان عالی کشور چگونه است؟ جواب این سوالات و تمامی سوالات ممکن در خصوص فرجام خواهی را در این متن از ما بخواهید.

• 

تفاوت لایحه دفاعیه تجدید نظر با لایحه دفاعیه فرجام خواهی

به زبان ساده تفاوت لایحه دفاعیه تجدید نظر با لایحه دفاعیه فرجام خواهی این است که در مسائل حقوقی البته به جز مواردی استثنایی تمامی احکام صادر شده در دادگاه نخستین، قابلیت اعتراض به شیوه تجدید نظر خواهی را دارد و می توان لایحه تجدید نظر را تسلیم دادگاه ذیربط نمود. اما تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی فقط برای آراء و احکام صادر شده ای که طبق قانون مجاز به فرجام خواهی هساند، امکان دارند. این موارد برعکس آراء قابل تجدید نظر محدود هستند. حال در صورتی که اعتراض خود به رای دادگاه را به شیوه تجدید نظر خواهی تسلیم نمود و به رای دادگاه تجدید نظر نیز معترض شد، امکان اینکه اعتراض خود را در قالب لایحه فرجام خواهی تقدیم دیوان عالی کشور نماید، وجود دارد. اما اعتراض به احکام صادره در مسائل کیفری، نحوه تسلیم لایحه اعتراض به دو حالت ممکن است.

تسلیم شکایت از حکم صادر شده یا به دادگاه تجدید نظر است یا به صورت فرجام خواهی به دیوان عالی کشور صورت می گیرد. در دادگاه تجدید نظر دوباره پرونده بررسی و در صورت کامل نبودن تحقیقات، دوباره تحقیقات از سر گرفته می شود و در نهایت حکم را صادر می کند. اما در دیوان عالی کشور تحت عنوان فرجام خواهی رای صادر شده در دادگاه بدوی و یا دادگاه تجدید نظر فقط رد یا تایید می شود. البته برای احکامی که قابل فرجام خواهی باشد. رای صادر شده دادگاه تجدید نظر با دادگاه نخستین در دیوان عالی کشور با احکام قانونی و اسلامی مطابقت داده می شود. اگر حکم بر رد رای صادره دادگاه بود، برای رسیدگی دوباره به دادگاه صادر کننده اول و یا دادگاه تجدید نظر ارجاع داده می شود. اگر رای صادر شده دیوان عالی بر تایید رای باشد، رای قطعی است و دیگر قابل اعتراض نیست. با این اوصاف منظور از لایحه فرجام خواهی را در امور کیفری و امور حقوقی را بهتر متوجه خواهیم شد.

منظور از لایحه دفاعیه فرجام خواهی در امور حقوقی چیست؟

ممکن است در پایان جلسه رسیدگی  به پرونده حکمی یا آراء از سوی قاضی صادر شود که شخص محکوم علیه یا یکی از طرفین پرونده به حکم ناراضی باشند. در این حالت یکی از راه های اعتراض به حکم تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی است. در این حالت که شخص معترض به حکم دادگاه است، می تواند خواستار بازبینی دوباره رای قاضی شود. در تمامی راه های شکایت از حکم صادر شده مرجع رسیدگی به واخواهی، هر مرجع ذی صلاحی به جز دادگاه صادر کننده حکم است. اما در امور و موضوعات حقوقی برای اعتراض و طرح شکایت از حکم صادر شده مواردی که در قانون مدنی به آن پرداخته است، قابل فرجام خواهی است. در امور و مسائل حقوقی یک رای هم قابلیت تجدید نظر خواهی دارند و قابلیت فرجام خواهی است.

• 

منظور از لایحه دفاعیه فرجام خواهی در امور کیفری چیست؟

تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی در امور کیفری موضوعی جداگانه و ماهیتی متفاوتی از امور حقوقی دارد. فرجام خواهی در امور کیفری مانند امور حقوقی در دیوان عالی کشور بررسی می شود. اما برخی از آراء کیفری با لایحه فرجام خواهی مرجع رسیدگی به آن دادگاه تجدید نظر است و برخی از آراء و احکام فرجام خواهی در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار می گیرد. به امور کیفری که در دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار می گیرد تجدید نظر خواهی می گویند. یعنی حکم صادر شده در این دادگاه رای قطعی است و شخص نمی تواند باز خواستار واخواهی شود. در امور و مسائل کیفری اعتراض به رأی صادر شده فقط یا در دادگاه تجدید نظر بررسی می شود و یا فقط در دیوان عالی کشور بررسی می شود. برخی از احکام کیفری صادر شده از دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر قابل فرجام خواهی است.

چه احکامی در امور حقوقی قابل فرجام خواهی است؟

بررسی پرونده و حکم صادره در شیوه فرجام خواهی به صورتی است که باید ابتدا پرونده  در دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر بررسی شده و حکمی بر آن صادر شده باشد، تا مورد بررسی فرجام خواهی قرار بگیرد. در مسائل حقوقی پرونده گاها تا سه مرحله مورد رسیدگی قرار می گیرد. در برخی از موارد حکم در دادگاه بدوی صادر می شود و حکم قطعی است. همچنین زمان تجدید نظر خواهی بر این حکم تمام شده است، در این حالت است که اعتراض به صورت تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی صورت می گیرد. طبق ماده قانونی ۳۶۸ آیین مدنی  آرایی که قابلیت فرجام خواهی است به قرار زیر است؛

احکام صادره شده در خصوص نکاح و فسخ نکاح، حجر و وقف و نسب و طلاق

رد دادخواست از سوی دادگاه و قرار ابطال شده دادخواست به شرطی که بادا از طرف دادگاه تجدید نظر صادر شده باشد و دوم اینکه اصل حکم مربوطه قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

قرار عدم اهلیت و قرار سقوط دعوا به شرطی که اصل حکم مربوطه قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

طبق ماده قانونی ۳۶۷ آراء و احکام نخستین که دلیل عدم تجدید نظر خواهی در زمان معین قطعی شده است، در مواردی قابل فرجام است. این موارد به قرار زیر است؛

دعاوی که میزان مالی آن بیشتر از ۲۰ میلیون ریال باشد.

احکام مربوط به حجر، وقف، تولیت و حبس، طلاق، نسب، ثلث و اصل نکاح و فسخ آن

رد دادخواست و قرار ابطال دادخواست به شرطی که از دادگاه صادر شده و اصل حکم قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

قرار عدم اهلیت و قرار سقوط دعوا به شرطی که حکم آن قابلیت فرجام خواهی داشته باشد.

چه احکامی در لایحه دفاعیه فرجام خواهی قابلیت فرجام خواهی ندارند؟

اما چه احکامی مربوط به مسائل و امور حقوقی در قانون اساسی قابلیت فرجام خواهی را ندارند؟ این احکام به قرار زیر هستند؛

احکام و آراءی که مستند به اقرار قاطع به دعوا باشد.

احکامی که بر اساس رای چند نفر یا یک نفر از کارشناسان باشد که هر یک از طرفین پرونده آن را قاطع بر دعوا بدانند.

احکامی که به دلیل سوگند قاطع بر دعوا باشد.

زمانی که هر یک از طرفین پرونده حق اعتراض به صورت فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند.

احکامی که در حین بررسی پرونده و با بعد از رسیدگی به متفرعات آن صدور شده است. در صورتی حکم صادره بر اصل دعوا قابل فرجام خواهی نباشد.

هر حکمی که به موجب قانون قابل فرجام خواهی نباشد.

• 

کدام یک از آراء و احکام صادره در امور کیفری قابل فرجام خواهی است؟ 

در امور کیفری برخی از احکام قابلیت فرجام خواهی را دارند و برخی نیز در دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار می گیرد. در مواردی که طرفین پرونده کیفری حق فرجام خواهی را از خود سلب کرده باشند، آراء و احکام صادره قابلیت فرجام خواهی را نخواهد داشت. طبق ماده قانون ۴۲۸ آیین دادرسی کیفری احکام و آرایی که قابلیت فرجام خواهی را دارند، به قرار زیر است؛

آراء و احکام صادره در موضوع جرایمی باشد که مجازات آنها سلب حیات، حبس ابد، قطع عضو و مجازات تعزیری درجه سه و درجات بالاتر باشد، قابل فرجام خواهی است.

آراء و احکام صادره شده درباره جنایت عمدی که علیه تمامیت جسمانی باشد که میزان دیه آن برابر با نصف دیه کامل باشد.

آراء و احکام صادره درباره جرایم سیاسی و مطبوعاتی قابل فرجام خواهی است.

فرصت زمانی برای تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی

هر اعتراض و شکایتی در مورد احکام صادره باید در مدت زمان مشخص و تعیین شده صورت بگیرد. این بازه زمانی از تاریخ ابلاغ حکم آغاز می شود. در خصوص تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی برای ایرانیان داخل کشور ظرف مدت بیست روز حق فرجام خواهی نسبت به حکم خود دارند. همچنین برای ایرانیان خارج از کشور تا دو ماه مهلت تسلیم لایحه اعتراض را به مرجع ذیربط خواهند داشت. این مهلت زمانی از تاریخ ابلاغ اعمال می شوند. ممکن است تحت شرایطی در عمل حتی تا بیشتر از این زمان  طول بکشد. پس بر اساس ماده قانونی ۳۹۸ آغاز مهلت فرجام خواهی به شرح زیر است؛

برای قرار و آراء قابل فرجام خواهی از دادگاه تجدید نظر مرکز( استان) از روز ابلاغ حکم تعیین می شود. پس حکمی که در دادگاه تجدید نظر استان صادر شده باشد، از تاریخ ابلاغ رای از دادگاه تجدید نظر مهلت فرجام خواهی را خواهد داشت.

آراء و احکامی که در دادگاه اول صادر شده اند و قابلیت تجدید نظر خواهی دارند، اما تجدید نظر خواهی نشده باشند و مهلت زمانی آن به پایان رسیده باشد، مهلت فرجام خواهی آن از تاریخ پایان مهلت تجدید نظر خواهی است. چنانچه حکم صادره در دادگاه بدوی قابل فرجام خواهی باشد، مهلت زمانی آن نیز از تاریخ پایان یافتن مهلت زمانی تجدید نظر خواهی شروع خواهد شد.

تاثیر تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی بر اجرای حکم

زمانی که لایحه دفاعیه فرجام خواهی تنظیم و تسلیم دادگاه تجدید نظر و یا دادگاه بدوی شود، اجرای حکم موقتا تا زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور متوقف می شود. البته این گفته زمانی صحت پیدا می کند که محکوم به مربوط به امور غیر مالی و کیفری باشد. با دادن تامین مناسب محکوم علیه فعلا از اجرای حکم دست نگه داشته می شود. اگر محکوم به مالی باشد، هیچ تاخیری در اجرای حکم صورت نمی گیرد. در کل احکام مربوط به پرونده های غیر مالی زمانی قابل اجرا است که حکم قطعی باشد و شخص اقدام به اعتراض از راه تجدید نظر یا فرجام خواهی نکند. در این حالت بلافاصله پس از ابلاغ آراء صادره توسط دادگاه حکم لازم الاجرا است.

• 

انواع رأی صادر شده در نتیجه فرجام خواهی از دیوان عالی کشور

طبق گفته های قبلی، تنظیم و تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی به دیوان عالی کشور و نحوه رسیدگی به آن در این مرجع قضایی به این شکل است که؛ رای صادره از دادگاه بدوی یا دادگاه تجدید نظر با احکام و قوانین اسلامی و قانون اساسی تطبیق داده می شود. در دیوان عالی کشور جلسه ای به صورت حضوری و علنی تشکیل نمی شود و فقط  دادستان و دو قاضی طی جلسه ای به حکم صادره رسیدگی می کنند. در این حالت رای این دیوان از دو حالت ممکن خارج نیست. رأی صادره  نقض می شود و یا تایید خواهد شد. اما شاید عبارات ابرام رأی یا رای اصراری را در خصوص فرجام خواهی شنیده باشید.

ابرام رأی؛ زمانی که رای صادر شده توسط دادگاه از سوی دیوان عالی کشور تایید شده باشد و آن را موازین با قوانین اساسی کشور و قوانین و احکام اسلامی بداند. به رای تایید شده ابرام رای گفته می شود. در این حالت رای تایید شده را به دادگاه صادر کننده حکم ابلاغ می کند.

رأی اصراری؛ زمانی که دیوان عالی کشور رای صادره دادگاه مرجع را نقض نماید و آن را به دادگاه ابلاغ کند، همچنین دادگاه صادرکننده رأی با استدلال تازه ای طبق رای اولیه صادر شده اقدام به صدور رای جدید نماید، رای اصراری می گویند.

فرجام تبعی چیست؟

در موضوع فرجام خواهی کسی که خواهان فرجام خواهی می شود، فرجام خواسته می گویند و طرف دیگر پرونده که حکم فرجام نیز به او مربوط می شود، فرجام خوانده می گویند. زمانی که رای صادره شده در دیوان عالی کشور ابلاغ می شود، فرجام خواسته در پاسخگویی به دادخواست فرجامی به بخشی از رای صادر شده که به ضرر خود می داند، درخواست رسیدگی و بررسی فرجامی را خواستار می شود. به این نوع درخواست، فرجام تبعی می گویند.

چه کسانی می توانند لایحه دفاعیه فرجام خواهی را تنظیم کنند؟

در صورت تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی کسانی که مربوط به پرونده هستند، حق واخواهی را خواهند داشت. خود محکوم علیه و یا طرف دیگر پرونده و یا وکیل و نماینده قانونی او حق خواهان فرجام خواهی را بر حکم صادره دارند. همچنین دادستان کل کشور این حق را خواهد داشت، زمانی که رای صادر شده در دادگاه را خلاف شرع و احکام قانونی بداند، می تواند طبق اختیارات خود خواستار رسیدگی به پرونده برای چند بار شود.

علت و ماهیت فرجام خواهی چیست؟

قانون گذار پیش بینی هر نوع رفتار و حکمی از سوی خواهان و قاضی را کرده است. اینکه رای صادره مغایر با مقررات قانونی و احکام شرعی داشته باشد، دور از ذهن و یا غیر ممکن نیست. در نتیجه پایمال شدن حق خواهان نیز در این حالت امکان دارد. پس فرجام خواهی به عالی ترین مقام قضایی در موضع رسیدگی قرار داده می شود تا در صورت وجود چنین رفتار و حکمی، به اصلاح حکم بپردازد. رسیدگی شکلی فرجام خواهی توسط دیوان عالی کشور و رسیدگی ماهیتی آن توسط یکی از دادگاه های مورد تایید دیوان عالی کشور صورت می گیرد. منظور از فرجام ماهیتی یا ماهوی این است که فرجام خواهی به استناد ماده قانونی ۴۳۰ قانون مجازات های عمومی صورت می گیرد. که در ابن ماده قانونی مبحث دادرسی مدنی است.

فرجام خواهی یا تجدید نظر خواهی؟؟

حال که با ماهیت و شکل کامل لایحه دفاعیه فرجام خواهی آشنا شدیم، ممکن است این سوال برای ما پیش بیایید که کدام شیوه اعتراضی به حکم مناسب تر و بهتر است؟! جواب دادن به این سوال توسط  وکیل کامل تر و صحیح تر خواهد بود. زیرا وکیل با دانش خود چگونگی رسیدگی به اعتراض و شیوه اعتراض را بررسی خواهد کرد. اما باید نکاتی را برای انتخاب هر کدام از این شیوه ها در نظر گرفت. یکی اینکه شاید حکم پرونده شخص قابل فرجام خواهی نباشد، که در این مورد گزینه خود به خود تنظیم لایحه فرجام خواهی لغو می شود. همچنین برخی از احکام هم قابلیت تجدید نظر را دارند و هم قابلیت فرجام خواهی هستند. برای تصمیم گیری در انتخاب راه اعتراضی ادله ای که شخص برای اعتراض بیان می کند، بسیار مهم است. شاید دلیل فرجام خواهی فرد برای حکم صادر شده این است که حکم صادره مغایر با احکام شرعی و قانونی است، در این صورت اعتراض به شیوه فرجام خواهی موثر تر و صحیح تر خواهد بود. اما اگر ادله جدید و یا مدارک و اسناد جدیدی را در خصوص پرونده خود کسب کرده و بخواهد آن را بعد از حکم صادر شده به دادگاه تحویل دهد، بهتر است تنظیم لایحه تجدید نظر را تسلیم دادگاه نماید. زیرا در دیوان عالی کشور و در حالت فرجام خواهی فقط  رای صادر شده را مورد بررسی قرار می دهند و کاری به پرونده و ادله ها و اسناد موجود در پرونده ندارند. توجه به این موارد ذکر شده و  موارد دیگر در امر اعتراض به احکام صادر شده مهم است. بهتر است در این خصوص به وکیل با تجربه و با سابقه اتکا کرد تا بیشتر در موضوع راهنمایی و آگاه شوید. 

• 

جهات فرجام خواهی

گفتیم موارد و جهاتی وجود دارد که شخص برای دلیل فرجام خواهی به آن متوسل می شود و یا در صورت وجود این جهات است که شخص حق فرجام خواهی خواهد داشت. درج این موارد در متن لایحه دفاعیه تاثیر گذار و حتی اجبار است. این جهات به قرار زیر است؛

ادعا بر این موضع که دادگاه رسیدگی به دادخواست صلاحیت قانونی ندارد.

عدم صلاحیت محلی دادگاه به عنوان ایراد محسوب می شود.

ادعای مغایرت رای صادره توسط دادگاه با موازین شرعی و قوانین اسلامی

ادعای عدم رعایت اصول رسیدگی و رعایت حقوق صاحبان دعوا و قواعد آمره، که به حدی باشد که برای دیوان عالی کشور قابل قبول و استناد باشد.

عدم توجه به ادعای طرفین و یا نقض تحقیقات و اوجه نکردن به آن

ادعای عدم صحت و صلاحیت طرفین و مدارک آنها در پرونده

تمامی موارد بالا قابلیت استناد برای فرجام خواهی هستند و شخص مدعی ممکن است یکی یا چند از این موارد را برای واخواهی مناسب با اعتراض خود بداند.

نحوه تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی

برای تسلیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی ابتدا لازم است تا قوانین مربوط به تنظیم این لایحه را بدانیم. قوانینی در اینباره وجود دارد که شخص خواهان مستلزم رعایت آن است. نکته بسیار مهمی که در خصوص تنظیم لایحه وجود دارد این است که باید با زبان حقوقی آشنایی کامل داشته باشیم. اگر حکم صادر شده مغایر با مفاد قانون اساسی باشد و یا مغایر با احکام شرعی باشد، شخص باید با ذکر ماده قانونی و یا حکم شرعی استناد کند و آن را در لایحه فرجام خواهی درج نماید. اینکه تنظیم لایحه باید در زمان مقرر صورت بگیرد و تا پایان این زمان می تواند لایحه را تسلیم کند. در صورت پایان زمان مقرر امکان تسلیم وجود ندارد. اگر تسلیم لایحه به تعویق بیفتد باید حتما عذر موجهی برای این تاخیر داشته باشد. پس از تنظیم لایحه دفاعیه باید به دفاتر دادگاهی مراجعه کرد و این لایحه را در سامانه الکتریکی ثنا ثبت شود. مراتب رسیدگی از طریق پیامک و ایمیل به شخص اطلاع داده می شود. برای نوشتن اعتراض به شیوه رسمی و حقوقی باید حتما از وکیلی باتجربه کمک گرفت. تنظیم لایحه امری بسیار حساس است، در صورتی که این موضوع به درستی انجام نشود، ممکن است هیچ تاثیری در روند رسیدگی نداشته باشد و یا اصلا به مراجع ذی ربط ارجاع داده نشود.

لایحه دفاعیه فرجام خواهی خارج از فرصت زمانی

برای تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی بازه زمانی بین بیست روز برای ایرانیان داخل کشور و برای ایرانیان خارج از کشور دو ماه است. اما ممکن است شخص نتواند در این فرصت زمانی لایحه را به دیوان عالی کشور تقدیم کند. در حالاتی که این فرصت زمانی برای فرد بیشتر می شود که این موارد است که به شرح زیر است.

عذر موجه؛ اگر فرجام خواه در فرصت زمانی خود بنا بر دلایلی موجه نتواند تقاضای خود را برای واخواهی ارسال کند، به موجب ماده قانونی ۳۰۶ آیین دادرسی شخص می تواند خارج از مهلت مقرر شده و با ذکر عذر موجه خود خواستار فرجام خواهی از دادگاه شود. قبل از رسیدگی به پرونده وی در دادگاه به بررسی عذر او خواهند پرداخت و در صورت موجه بودن آن، تقاضا برای واخواهی مورد قبول واقع شده و برای رسیدگی ارسال داده می شود. اما عذر موجه از منظر قانون کدام است؛

زمانی که شخص به علت بیماری توانایی حرکت نداشته باشد.

فوت بستگان و خانواده نزدیک؛ پدر یا مادر، همسر با فرزند

حوادث قهریه، سیل و زلزله و یا آتش سوزی که موجب تاخیر در تقدیم واخواهی شود.

زندانی بودن شخص در مدت رمانی که رای ابلاغ شده است.

این موارد عذر موجه برای شخص به دلیل تاخیر در تنظیم و تسلیم لایحه فرجام خواهی در مهلت مقرر است.

زوال سمت نماینده؛ در صورتی که سمت نماینده قانونی شخص محکوم علیه که قیم و یا وکیل یا وراث او باشند و قبل از پایان مهلت زمانی فرجام خواهی سمت آنها زایل شود، تاریخ شروع فرصت زمانی برای خواهان از تاریخی است که نمایندگان وی زایل شده و با برکنار شده باشند. مهلت فرجام از تاریخی شروع خواهد شد که به آنها ابلاغ شده است.

فوت یا حجر و ورشکستگی محکوم علیه؛ محکوم علیه یا فرجام خواه پیش از صدور رای یا پیش از ابلاغ آن طی حادثه ای مجروح، فوت یا ورشکسته شود، رای باید به قیم او در صورت مجروح بودن و در صورت فوت به وراث وی و یا در صورت ورشکستگی به مدیر تصفیه او ابلاغ شود. در این حالت است که فرصت فرجام خواهی برای افراد فوق ذکر از تاریخ ابلاغ رای برای آنها در نظر گرفته می شود.

ترتیب رسیدگی به فرجام خواهی

رسیدگی به پرونده و یا لایحه دفاعیه فرجام خواهی مستلزم رعایت قوانین و مراتبی است که برای این مراجع در نظر گرفته شده است. پس از اینکه پرونده از طرف دیوان عالی کشور دریافت شد، یکی از معاونین رئیس دیوان عالی کشور یا خود رییس این مرجع قضایی پرونده را با رعایت نوبت به یکی از دادگاه های تعیین شده دیوان عالی خواهند فرستاد. شعبه دارای صلاحیت پس از دریافت پرونده به رعایت نوبت به آن رسیدگی خواهد کرد. این روند برای تمامی دادگاه ها الزامی است.

 اما گاهی و در موارد استثنایی و حساسیت پرونده رییس دیوان عالی کشور دستور به رسیدگی فوری دهد و این امر خارج از نوبت صورت می گیرد. دادگاه موظف است تا خارج از نوبت اقدام به رسیدگی پرونده کند. زمانی که پرونده ای به شعبه مورد نظر ارسال می شود، امکان اینکه پرونده را از شعبه مورد نظر گرفته و به شعبه دیگر ارسال کرد، وجود ندارد مگر در قوانین ویژه ای این امکان صورت بگیرد که در موارد نادری این اتفاق افتاده است. اگر دیوان عالی کشور و یا شعبه رسیدگی لازم بداند اصحاب دعوا را به این دادگاه احضار می کند در غیر این صورت بدون حضور طرفین دعوا رسیدگی انجام می شود. در خصوص رد یا تایید حکم صادره، دادگاه دارای صلاحیت بر پایه نظر اکثریت عمل خواهد کرد. اگر نظر به تایید پرونده باشد آن را به دادگاه صادر کننده رای خواهند فرستاد و در صورت نقض رای رسیدگی آن به دادگاه ذیصلاح فرستاده خواهد شد تا مورد رسیدگی دوباره قرار بگیرد. این رسیدگی توجه به ادله و اسناد و مدارک موجود در پرونده صورت می گیرد.

چنانچه رای صادره به صورت قرار قانونی باشد و یا حکمی که به دلیل نقص در تحقیقات نقض شده باشد، رسیدگی به پرونده به همان دادگاه صادر کننده رای ارجاع داده می شود تا تحقیقات دوباره از سر گرفته شود.

 اگر نقض حکم به خاطر عدم صلاحیت دادگاه صادر کننده حکم باشد، به دادگاه دارای  صلاحیت از منظر دیوان عالی کشور فرستاده می شود. در متن زیر به روند رسیدگی به پرونده در این دادگاه ها را شرح خواهیم داد.

• 

نحوه رسیدگی به پرونده در دادگاه مرجوع الیه

گفتیم اگر دیوان عالی کشور حکم و یا قراری را نقض کند، آن را یا به دادگاه صادر کننده رای و یا به دادگاه ذیصلاح دیوان عالی کشور ارجاع می دهد. اما روند رسیدگی در این دادگاه ها چگونه است. اگر نقض حکم به خاطر ناقص بودن تحقیقات باشد، دیوان عالی کشور به دادگاه صادر کننده رای دستور انجام تحقیقات کامل می دهد. دادگاه صادر کننده رای با تکمیل تحقیقات و اسناد و مدارک آن را بدون اظهار نظر خود به دیوان عالی کشور مرجوع می نماید تا دوباره مورد رسیدگی قرار بگیرد. اگر نقض رای به خاطر عدم صلاحیت دادگاه صادر کننده بود، دادگاه ذیصلاح پس از بررسی های انجام شده که معمولا موافق با رای دیوان عالی کشور است با ضمیمه نظر خود و مستشاران وی به دیوان عالی ارسال می کند. پس از رای دیوان عالی کشور و پرونده با تمام ضمائم و نام و مشخصات طرفین و خلاصه ای از دلایل و اعتراضات را در دفاتر ثبت  و بایگانی می شود. مدت زمان رسیدگی به پرونده معمولا یک ماه تمام طول خواهد کشید، منظور از این زمان طول رسیدگی به پرونده است و طبیعی است باید زمان نوبت رسی به این پرونده را در نظر نگیریم.

لزوم وکیل در نحوه تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی

در بیانات فوق ذکر شد که تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی امری حساس و پیچیده است. قطعا شخص عادی نمی تواند همه جوانب این امر مهم را در نظر بگیرد. این مسئولیت بر ذمه وکیلی است که در این امر مسلط و با تجربه باشد. بهتر است برای جلوگیری از هر نوع اشکالی در این لایحه و یا تاخیر در تسلیم لایحه با وکیل پایه یک دادگستری مشورت کرد. لایحه فرجام خواهی درخواستی کتبی است که به دیوان عالی کشور ارسال می شود. پس  نحوه بیان و نوشته متن بسیار مهم است زیرا مخاطبان آن اشخاص عادی نیستند و هر میزان متن قانونی تر باشد، در تصمیم آنان برای رای تاثیر گذار تر است. همچنین بیان و تشریح ماده های قانونی در متن فرجام خواهی فقط در توان کسی است که مسلط به زبان حقوقی و قانونی باشد. این مهم فقط در عهده وکیل باسابقه و مجرب است. پس حتما قبل از تنظیم و تسلیم لایحه فرجام خواهی با وکیل مشورت نمایید. نکات و مندرجات لایحه فرجام خواهی به قرار زیر می باشد.

درج کامل نام و نام خانوادگی و مشخصات کامل

درج نشانی کامل و صحیح محل اقامت و آدرس منزل

نام و نام خانوادگی وکیل او در صورتی که وکیل به تنظیم لایحه می پردازد.

درج و ذکر قرار و یا حکمی که نسبت به آن معترض است.

دادگاه صادر کننده حکم

درج تاریخ ابلاغ رای صادره

دلیل و ادله برای فرجام خواهی

پیوست کپی یا رونوشت اوراقی که مربوط به قرار یا حکم فرجام خواهی که توسط دایره مربوطه انطباق داده شده است. 

هزینه مشاوره و وکالت وکیل در خصوص تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی

هزینه مشاوره وکیل در امر تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی بستگی  به نرخ خود وکیل دارد و تعرفه وکیل با وکیل دیگر متفاوت است. هزینه مشاوره از ۵۰ هزار تومان تا ۵۰۰ هزار تومان و یا با مبلغ بیشتر متغیر است. اگر نگارش لایحه فرجام به وکیل سپرده شود، هزینه آن از صد هزار تومان تا چهارصد هزار تومان متغیر می باشد. اما در مورد هزینه وکالت طبق تعرفه قانونی باید دریافت و پرداخت شود. فرجام خواهی و هزینه وکالت در دعاوی  مالی ۵/۵ درصد از مطالبه شخص در حقوق خود است. در دعاوی غیر مالی نیز با توافق وکیل و موکل صورت می پذیرد. همچنین هزینه دادخواهی در امر اعتراض به حکم دعاوی غیر مالی در صورت فرجام خواهی از ۴۰۰ هزار تومان تا یک میلیون هشتصد هزار تومان متغیر است که شخص برای تسلیم خواسته خود باید این مبلغ را به دادگاه بپردازد. بدهی است برای تنظیم دادخواست باید هزینه ای را تقدیم دادگاه کرد و اگر اعتراضی در حکم دادخواست وجود داشته باشد، معمولا یک دوم هزینه دادخواست را باید برای اعتراض متحمل شد.

بهترین وکیل در امر تنظیم لایحه دفاعیه فرجام خواهی

اما برای کسانی که در مرحله فرجام خواهی خواهان مشورت و کمک وکیل پایه یک دادگستری  هستند، بهترین وکیل برای تحقق این موضوع وکیلی است که علاوه بر دانش حقوقی و مهارت کافی در امر وکالت هم باید دارای سابقه کاری در این زمینه باشد. هر چقدر وکیل در زمینه فرجام خواهی رزومه کاری  پر باری  داشته باشد، تجربه او در این امر بیشتر خواهد بود. وکیل با تجربه و با سابقه در پیشبرد هدف از واخواهی بسیار موثر است. همچنین وکیل مناسب برای تنظیم واخواهی کسی است که نرخ وکالت او معقول و در حد توان شخص باشد. پس با این تفاسیر به این موضوع پی می بریم که در از مبحث حقوقی و کیفری وجود وکیل در جریان پرونده موثر و لازم است. زیرا روند رسیدگی و جریانات دادگاه پیچیده و زمان بر هستند و گاهی خارج از حوصله و خارج از فهم و درک انسان عادی است که تا به حال با مسائل قضایی برخورد نداشته است.

امیدواریم هر آنچه که در مورد فرجام خواهی برای شما جای سوال و ابهام بوده با خواندن این مقاله رفع ابهام و سوال برایتان شده باشد.    

مقالات مرتبط:

وکیل حقوقی

وکیل تغییر نام

وکیل ملکی

وکیل کیفری