رضایت شاکی در قتل عمد

رضایت شاکی در قتل عمد

رضایت شاکی در قتل عمد تاثیر آن در مجازات قاتل از نظر قانون  

قبل از پرداختن به موضوع رضایت شاکی در قتل عمد و تاثیر آن در مجازات فرد خاطی باید بگوییم، جرایم از نظر قانون سه دسته است. جرایمی که علیه اشخاص صورت می گیرد. جرایمی که علیه امنیت ملی است و دسته سوم به جرایم علیه اموال مربوط می شود. از نظر قانون، قتل از مهم ترین جرایمی است که علیه اشخاص انجام می شود و بر مبنای تعریف، زمانی که یک نفر جان شخص دیگر را بگیرد و موجب سلب حیات از وی شود، قتل است.

قتل نیز به دو گروه قتل عمد و غیر عمد تقسیم می شود. هنگام وقوع قتل عمد، قاتل به خوبی می داند که با اراده و قصد قبلی، دیگری را می کشد. این نوع کشتن از جمله جرایمی است که طبق قانون، برای متهم مجازات اعدام در نظر گرفته شده است. اما گاهی قاتل با رضایت شاکی در قتل عمد، از اعدام نجات پیدا می کند.

سوال اینجاست که آیا قاتل با رضایت شاکی در قتل عمد از زندان آزاد می شود؟ رضایت شاکی چه تاثیری بر مجازات قاتل دارد؟ طبق قانون اگر شخصی به عمد کسی را به قتل برساند، حتی با رضایت شاکی از مجازات حبس زندان نمی تواند فرار کند و بر اساس مدارک پرونده و مفاد قانون مجازات اسلامی به زندان محکوم می شود. 

مفاد قانونی برای قاتلینی که با رضایت شاکی در قتل عمد روبه رو می شوند

چنانچه گفتیم قتل عمد جزء بزه کاری هایی است که حکم آن اعدام و قصاص است. اما برخی مواقع خانواده قاتل با پرداخت دیه یا گرفتن رضایت شاکی در قتل عمد، مرتکب کننده قتل را از اعدام خلاص می کنند. ولی این به معنای خلاص شدن از مجازات حبس نیست. زیرا از نظر قانون، این شخص علاوه بر قتل عمد، امنیت ملی کشور را نیز با مشکل مواجه کرده و باید در برابر قانون و جامعه جوابگو باشد.

در قانون سه نوع قتل عمد تعریف شده است و در سه حالت نیز اگر شاکی رضایت ندهد، حکم قصاص نفس، مجازات تعیین شده برای قتل عمد است. اما در صورت گذشت و بخشش اولیای دم، حکم قصاص زایل می شود. البته اولیای شخص کشته شده می توانند به جای قصاص درخواست دیه کنند.

بر اساس ماده 612 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات تصویب سال 1375آمده است: “هرکس مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته اما از قصاص گذشت کرده باشد یا به هر علت قصاص نشود در صورتی که اقدام وی موجب اخلال در نظم، صیانت و امنیت جامعه شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران رود، دادگاه مرتکب را به حبس از سه تا 10 سال محکوم می‌کند.”

دو نکته در خصوص رضایت شاکی در قتل عمد وجود دارد. اول اینکه زوج یا زوجه مقتول نمی تواند از دادگاه تقاضای قصاص کند، اما در صورتی که اولیای دم به جای قصاص نفس دیه طلب کنند، در آن سهیم هستند. دومین نکته درباره کسی است که در قتل با قاتل مشارکت دارد و از نظر قانون، کسی که در جرم قتل معاونت داشته، به حبس یک تا پنج سال محکوم می شود.

آیا با رضایت شاکی در قتل عمد، پرونده مختومه می شود؟

از نظر قانونگذار حتی با رضایت شاکی در قتل عمد، جریان دادرسی متوقف نخواهد شد. از نظر حقوقدانان جرم قتل از دو حیث مورد بررسی قرار می گیرد که شامل دو دیدگاه عمومی و خصوصی است. دیدگاه خصوصی مربوط به شاکیان پرونده است و اگر اولیای دم رضایت دهند، قاتل از اعدام خلاص می شود. اگر دادسرا کیفر خواست ارائه دهد، دیدگاه عمومی مطرح می شود؛ زیرا بر اساس ماده دوم قانون آیین دادرسی، بررسی کیفرخواست از جنبه عمومی جرم به عهده دادستان است.

بر مبنای ماده 296 قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی به جرایمی مثل قتل عمد که منجر به از بین رفتن زندگی یک شخص شده است، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی دارد. دادگاه کیفری مرجعی است که می تواند حکم قصاص دهد، مگر اینکه رضایت شاکی در قتل عمد مطرح شود.

با رضایت شاکی، پرونده خصوصی مجرم بسته می شود؛ اما جنبه عمومی پرونده تا زمانی که حکم حبس داده شود، در جریان خواهد بود. اعمال قانون بر اساس ماده 612 قانون مجازات اسلامی خواهد بود و دادگاه، متهم را به حبس محکوم می کند.

در ماده 381 قانون مجازات اسلامی نیز این موضوع عنوان شده است که در صورت عدم رضایت اولیای دم، قصاص اجرا خواهد شد، اما در صورت رضایت، دیه و تعزیر به عنوان مجازات برای متهم در نظر گرفته خواهد شد.

سخن پایانی

قتل عمد یکی از جرایمی است که علیه اشخاص انجام می شود و مراحل دادرسی آن نسبت به سایر جرایم پیچیده تر است، زیرا حکم قصاص در میان است. قتل عمد طبق نظر قانونگذار سلب حیات از دیگری است و در نتیجه متهم به قصاص محکوم می شود. اما زمانی که اولیای دم به عنوان شاکیان اصلی، از قصاص صرف نظر کنند، متهم از اعدام خلاص می یابد.

اما سوال اینجاست که آیا با رضایت شاکی از قتل عمد؛ پرونده مختومه گردیده و قاتل از زندان آزاد می شود؟ مسلما خیر. بررسی پرونده های قتل از دو جنبه خصوصی و عمومی مد نظر است. جنبه خصوصی همان شکایت اولیای دم و درخواست آنها مبنی بر قصاص است که در صورت رضایت، انجام قصاص ساقط می شود، اولیای دم می توانند دیه آن را دریافت کنند.

بعد از رضایت شاکی در قتل عمد، دومین جنبه یعنی بررسی پرونده از منظر عمومی مطرح می گردد که برای قاتل دیه و تعزیر(حبس) در نظر گرفته می شود. بر این اساس طبق ماده2 قانون آیین دادرسی، دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مسئول رسیدگی به جنبه عمومی جرم هستند. طبق ماده 612 قانون مجازات اسلامی برای متهم حبس سه تا ده سال در نظر گرفته خواهد شد. در صورتی که متهم در انجام قتل با کسی مشارکت داشته باشد، حکم معاونت در قتل یک تا پنج سال حبس است. بر اساس ماده 296 قانون آیین دادرسی کیفری صلاحیت رسیدگی به جرایمی مثل قتل عمد به عهده دادگاه کیفری است.