نفقه در عقد دائم
نفقه در عقد دائم
همان طور که می دانید، پرداخت نفقه از مهم ترین تکالیف زوج در قبال زوجه می باشد. در حقیقت پرداخت نفقه از چنان اهمیتی برخوردار است که در بسیاری از موارد به دادن حق طلاق به زن منجر شود. اما اکنون این سؤال مطرح می شود که آیا در دوران عقد به دختر نفقه تعلق می گیرد؟ به بیان دیگر، وظیفه پرداخت نفقه در دوران عقد بر عهده کیست؟ بر همین اساس در این مقاله به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که پرداخت نفقه در عقد دائم بر چه مبنایی تعیین می گردد؟
منظور از نفقه چیست؟
پیش از پرداختن به موضوع نفقه در عقد دائم، ابتدا بهتر است به این موضوع بپردازیم که نفقه چیست و چه مواردی را شامل می شود؟ مطابق با ماده 1106 قانون مدنی، نفقه زن در عقد دائم بر ذمه شوهر بوده و مرد موظف به پرداخت آن می باشد. به موجب ماده 1107 قانون مدنی، نفقه زن تمامی نیازهای متناسب و متعارف او اعم از اثاث منزل، لباس، هزینه های بهداشتی و درمانی، مسکن، نان و داشتن خادم در صورت نیاز و یا عادت به دلیل مرض و ناتوانی را شامل می شود. بر همین اساس مبلغ نفقه با توجه به نیازهای متناسب و متعارف زن تعیین شده و هنگام پرداخت نفقه توجه به این نیازها در اولویت قرار می گیرد. در ادامه به توضیح هریک از این نیازها خواهیم پرداخت.
نیازهای متناسب
در حقیقت در ارتباط با نیازهای متناسب با وضعیت زن می توان گفت که نیازهای شخصی زوجه به تناسب وضعیتی که در خانه پدری داشته است، تعیین می گردد. به این معنی که اگر زوجه در خانه پدری خود خدمتکار داشته، استخدام خدمتکار توسط زوج، بخشی از تکلیف نفقه می باشد.
نیازهای متعارف
منظور از نیازهای متعارف این است که مرد باید تمام نیازهای متناسب با عرف جامعه را برای زن تأمین نماید. به طور مثال اگر جامعه خرید عطر برای زن را یک نیاز متعارف دانسته، مرد موظف است به عنوان یک نیاز متعارف و به عنوان نفقه در عقد دائم، اقدام به خرید عطر برای همسر خود نماید.
نگاهی به نفقه در عقد موقت
به موجب ماده 1113 قانون مدنی، در عقد موقت هیچ نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد. اما در صورتی که دریافت نفقه در عقدنامه شرط شده باشد، مرد موظف به پرداخت آن می باشد.
نفقه در عقد دائم
طبق ماده 1106 قانون مدنی، پرداخت نفقه در عقد دائم و در صورت تمکین زن از شوهر، از جمله وظایف مرد می باشد. بنابراین چنانچه مرد از پرداخت نفقه در عقد دائم اجتناب ورزد، زن می تواند نفقه خود را با مراجعه به دادگاه مطالبه نماید.
رابطه تمکین با پرداخت نفقه در عقد دائم چیست؟
در حقیقت می توان گفت زن و شوهر بعد جاری شدن خطبه عقد دائم، در قبال یکدیگر وظایفی دارند که موظف به انجام آن ها می باشند. یکی از مهم ترین وظایف زوجه نسبت به زوج در عقد دائم، تمکین از مرد می باشد که به دو نوع تمکین خاص و تمکین عام تقسیم می شود. منظور از تمکین عام این است که زن از دستورات شوهر خود به ویژه در خصوص تعیین محل سکونت پیروی نماید. اما تمکین خاص به روابط زناشویی و روابط جنسی میان زن و مرد مربوط می شود. به این معنا که زوجین موظف به رفع نیازهای جنسی یکدیگر می باشند.
بسیاری از فقها بر این باور هستند در صورت باکره بودن زوجه و اعمال حق حبس، زوجه مستحق دریافت نفقه در عقد دائم می باشد. اما چنانچه زوجه باکره نباشد و بدون هیچ گونه دلیلی از زوج تمکین خاص به عمل نیاورد، ناشزه بوده و مستحق دریافت نفقه در عقد دائم نخواهد بود.
اصولا نفقه در عقد دائم بر چه مبنایی تعیین می گردد؟
با وجود این که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، میزان مشخصی برای نفقه تعیین نشده است، اما زوجه می تواند به دادگاه مراجعه نموده و نفقه خود را مطالبه نماید. در چنین مواردی دادگاه با ارجاع موضوع به کارشناس مربوطه، محل سکونت زوجه، منزلت خانوادگی و وضعیت مالی وی را بررسی و مطابق با آن مقدار نفقه را تعیین می نماید. بنابراین نفقه در عقد دائم بر مبنای شأن و منزلت زوجه تعیین می شود و ارتباطی با تمکن مالی زوج ندارد.
چگونگی مطالبه نفقه در عقد دائم
به موجب ماده 1111 قانون مدنی، زوجه می تواند با مراجعه به نزدیک ترین دادگاه به محل سکونت خود یا شوهر، دادخواستی مبنی بر استنکاف زوج از پرداخت نفقه را تقدیم دادگاه نماید. لذا دادگاه شرایط را بررسی و در صورت استحقاق زوجه به دریافت نفقه در عقد دائم، زوج را محکوم و مکلف به پرداخت نفقه می نماید. در حقیقت به موجب ماده ی 642 قانون مدنی، در صورتی که زوج با داشتن استطاعت مالی و با وجود تمکین زوجه، از پرداخت نفقه امتناع ورزد، به تحمل سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس محکوم خواهد شد.
تحت چه شرایطی نفقه در عقد دائم به زوجه تعلق نمی گیرد؟
مطابق با ماده 1108 قانون مدنی، در صورتی که زن بدون هیچ عذر موجهی از وظایف زناشویی خود امتناع ورزد، مستحق دریافت مهریه نمی باشد. مطابق با ماده مذکور، عدم تمکین زن به ناشزه بودن وی منجر می شود. حال اگر مرد موفق به اثبات ناشزه بودن زن گردد، نفقه در عقد دائم به زن تعلق نمی گیرد. شایان ذکر است که اگر به هر دلیلی عقد زوجین باطل گردد، دیگر نفقه به زن تعلق نخواهد گرفت. مگر این که زن باردار شود؛ در این صورت تا پایان وضع حمل، زوجه مستحق دریافت نفقه می باشد.
پاسخ به متداول ترین سؤالات
منظور از نفقه زن چیست؟
نفقه به معنای تمامی نیازهای متعارف و متناسب زن اعم از مسکن، هزینه های درمانی و بهداشتی، البسه، نان، اثاث منزل و خادم در صورت عادت و نیاز به جهت مرض یا ناتوانی می باشد.
آیا بعد از طلاق، نفقه به زن تعلق می گیرد؟
به موجب ماده 1109 قانون مدنی، در صورتی که طلاق از نوع طلاق رجعی باشد، تا پایان مدت عده که زن باید در منزل مرد بماند، نفقه به زن تعلق می گیرد. اما پس از پایان عده، مرد موظف به پرداخت نفقه نیست؛ مگر این که زوجه باردار شود؛ در این صورت تا پایان وضع حمل، نفقه به زوجه تعلق می گیرد.
آیا در دوران عقد، حق نفقه به زوجه تعلق می گیرد؟
حق نفقه تنها در دوران عقد دائم به زوجه تعلق می گیرد و در عقد موقت، زوجه حق دریافت نفقه را نخواهد داشت. مگر این که زوجین به توافق رسیده باشند که مرد نفقه زن را بپردازد.
