حق‌العمل کاری
حق‌العمل کاری چیست؟
حق‌العمل کاری معامله ای تجاری است، که بین تاجران مرسوم می باشد. حق‌العمل کاری را می توان اینطور بیان کرد، که برای انجام کاری، کارمزد پرداخت شود. در این صورت با درخواست شخص آمر(به عنوان یکی از طرفین قرارداد) فرد مامور به انجام معامله می شود، که با رضایت طرفین در قبال آن کارمزد خود را دریافت می کند.
اما برای بسیاری از افراد این سوال پیش می آید، که تفاوت حق‌العمل کاری با دلالی چیست؟ باید بگوییم که افرادی که قصد دلالی دارند عموما با نام و حساب دیگری مامور می شوند، تا معامله ای را انجام دهند. اما حق‌العمل کار به نام خود اما به حساب فرد دیگری در معامله حاضر می شود.
این روند به دلایل مختلفی بین طرفین قرارداد اتفاق می افتد، به عنوان مثال ممکن است فرد آمر تمایلی به بیان نام خود نداشته باشد و یا بازاریابی برای وی به صرفه نباشد؛ در نتیجه با تاجری دیگر قراردادی منعقد می کند تا انجام تمامی معاملات را به او سپرده و خود در آن شرکت نکند. در این معاملات درصدی به عنوان حق‌العمل کاری پرداخت خواهند شد.
در قانون تجارت، ماده 357 از حق‌العمل کاری به این صورت یاد شده است: “حق‌العمل کار کسی است که به اسم خود ولی به حساب دیگری (آمر) معاملاتی کرده و در مقابل حق‌العملی دریافت می دارد” بنابراین آمر در ازای انجام معامله حق‌السعی و یا حق‌العمل را پرداخت می کند. لازم به ذکر است، که عقد چنین قراردادی جایز می باشد و طبق آن طرفین در هر زمان که نیاز بدانند می توانند آن را فسخ کنند.
حق‌العمل کاری هیچ گونه محدودیتی در قانون تجارت ندارد و تمامی افراد در صورت تمایل می توانند از این موقعیت استفاده کنند. برای این کار نیازی به مجوز و یا پروانه فعالیت نیست و حتی بسیاری از افرادی که در موقعیت شغلی حسابداری هستند، از آن استفاده می کنند.
تفاوت حق‌العمل کاری با نمایندگی های دیگر (وکالت، امور گمرکی)
در حق‌العمل کاری بر خلاف وکیل فرد با نام خود تمامی معاملات را انجام داده و مسئولیت آن ها را بر عهده می گیرد، اما در وکالت اینگونه نیست. وکالت ممکن است معوض و یا مجانی باشد، اما حق‌الکاری قراردادی معوض است. سود و زیان در هر دو مورد متوجه آمر است، با این تفاوت که حق‌العمل کار نمی تواند خود را در برابر طرف معامله کنار کشیده و او را با آمر مواجه کند.
حق‌العمل کاری امور گمرکی ماهیت وکالتی دارد و از همان قوانین نیز پیروی می کند، تا طرفین قرارداد دچار مشکل نشوند.
حق‌العمل کار چه وظایفی دارد؟
حق‌العمل کاری دارای وظایفی است، که شخص باید طبق قرارداد به آنها عمل کند تا در طول معاملات و کسب و کار دچار مشکل نشوند. به طور کلی این وظایف عبارتند از:
ارائه کلیه اطلاعات و جزئیات اقدامات و معاملات به سرمایه گذار
تمامی اموال موجود در معامله در صورت توافق طرفین بیمه شود
آمر باید به تمامی تعهدات طرف معامله عمل کرده و تمامی وجوه را بپردازد
حق‌العمل کاری این حق را دارد که برای جلوگیری از ضرر و زیان به صورت اختیاری آن را بفروشد
اگر حق‌العمل کار اموال را به قیمتی پایین تر از قیمت آمر به فروش برساند، باید تفاوت قیمت را خود به آمر بپردازد. در غیر این صورت باید ثابت کند که با فروش اموال به قیمتی پایین تر، از ضرری بزرگ در آینده جلوگیری کرده و در آن زمان برای کسب اجازه دسترسی به آمر نداشته.
در صورت دریافت سود بیشتر از انتظار، حق‌العمل کار باید آن را به آمر تحویل دهد.
در صورتی که حق‌العمل کار به تعهدات خود پایبند نباشد و خلاف قرارداد عمل کند، مستحق حق‌العمل کاری نخواهد بود و به خاطر خیانت در امانت به مجازات شش ماه تا سه سال حبس محکوم خواهد شد.
حق و حقوق حق‌العمل کاری
در مقابل تمامی مسئولیت هایی که حق‌العمل کاری به گردن گرفته است، باید تمامی حق و حقوق وی رعایت شود. به طور کلی حقوق حق‌العمل کار بدین شرح است:
در صورتی که حق‌العمل کار در معاملات هزینه ای به نفع آمر انجام دهد که لازم بوده، باید به او پس داده شود. حق‌العمل کار حتی می تواند هزینه های حمل و نقل و یا انبار را نیز از آمر دریافت کند.
در صورتی که معامله به دلیل اتفاق و یا عملی از جانب آمر فسخ شود، باید تمامی حق و حقوق حق‌العمل کار پرداخت شود.
حق‌العمل کار میتواند تمامی اموال موضوع معامله و یا مبلغی را که باید به آمر تحویل دهد تا زمان دریافت مطالبات، پیش خود نگه دارد.
شرایط حق‌العمل کار گمرک چیست؟
برای اینکه بتوانید حق‌العمل کاری در امور گمرک شوید، باید واجد شرایط باشید. به این صورت که حتما باید پروانه مخصوص شغل مورد نظر را از اداره گمرک دریافت کنید. علاوه بر پروانه کارگزاری گمرک باید کارت بازرگانی نیز داشته باشید. در ادامه به برخی از شرایط عمومی آن اشاره خواهیم کرد:
دارای تابعیت ایران باشید
حداقل 25 سال سن داشته باشید
نباید کارمند دولت باشید
سابقه کیفری و محکومیت و یا قاچاق در گمرک را نداشته باشید (ارائه گواهی کتبی از مقامات)
باید تحصیلات بالای دیپلم داشته و در صورت دارا بودن مدارک بالاتر حق تقدم خواهید داشت
در امتحان آیین نامه گمرک و قانون امور گمرکی قبول شده باشید
دارای کارت حق‌العمل کاری مدت دار باشید
نکات مهم در زمینه حق‌العمل کاری
توجه داشته باشید که حق‌العمل کاری موظف به بیمه اموال نیست و تنها در صورتی باید این کار را انجام دهد که آمر از او خواسته باشد. در صورت بروز هرگونه خسارت در معاملات حق‌العمل کار موظف به پرداخت آن به آمر است. تمامی معاملات انجام شده باید با رضایت و طبق نظر آمر انجام شود و در صورت سرپیچی از آن، وی مستحق اجرت تعیین شده نمی باشد.
امروزه با توجه به معاملاتی که در سطح بین الملل صورت می گیرد، وجود حق‌العمل کاری می تواند بسیار موثر باشد. داشتن اطلاعات کافی از قوانین و مقررات و منضبط بودن حق‌العمل کار می تواند در پیشبرد اهداف بسیار مهم و تاثیر گذار باشد. توجه داشته باشید که هنگام عقد قرارداد تمامی شرایط و ضوابط مورد نظر خود را بیان کنید.
