مرور زمان در جرم جعل

مرور زمان در جرم جعل

مرور زمان در جرم جعل

مرور زمان در جرم جعل مفهومی است که می تواند در روند قضایی دعوی مورد نظر ما تاثیرگذار باشد. به طور کلی اگر جرمی مانند جعل مشمول مرور زمان شود – یعنی انقضای آن به پایان رسیده باشد – اساسا امکان تعقیب، پیگیری و یا شکایت از بین می رود. در ادامه می خواهیم بدانیم که مرور زمان در جرم جعل چگونه است و در چه شرایطی این اتفاق برای این جرم رخ می دهد.

پیش آن که بخواهیم از مرور زمان در جرم جعل صحبت کنیم لازم است کمی از خود مفهوم مرور زمان صحبت کنیم. به طور کلی مرور زمان در قانون مجازات اسلامی به مفهومی گفته می شود که بعد از گذشت مدت زمانی مشخص از زمان وقوع جرم، امکان شکایت، پیگیری یا تعقیب یا مجازات وجود ندارد. نکته ای که در این جا باید به آن توجه داشته باشیم این است که اساسا این قانون تنها در خصوص جرایم تعزیری است.

بنابراین برای درک این مفهوم باید ابتدا بدانیم جرایم تعزیری چیست. همانطور که می بینید مفاهیم قانونی به اندازه ای در هم تنیده شده اند که برای فهم یکی از آن ها باید زنجیره ای از مفاهیم را دانست. در قانون مجازات، دو نوع  مجازات در نظر گرفته شده است. این دو نوع مجازات تعزیری و حدی است. مجازات حدی مجازاتی است که از سوی اسلام و فقه مشخص شده است. مهمترین ویژگی این مجازات این است که در هیچ شرایطی امکان تغییر آن وجود ندارد، یعنی نه شما و نه هیچ قدرت قضایی دیگر امکان کم و زیاد کردن آن را ندارد. اگر مجازاتی 80 ضربه شلاق حدی تعیین شده باشد امکان افزودن به آن یا کاستن از آن وجود ندارد.

اما در مجازات تعزیری داستان به نحوی دیگر رقم می خورد. مجازات تعزیری آن دسته از مجازات هایی است که توسط قانونگذار تعیین شده است. این مجازات ها معمولا به صورت بازه ای تعیین می شود. به طور مثال برای یک جرم مجازاتی سه تا شش ماهه در نظر گرفته می شود. در اینگونه مجازات ابزارهای مختلف قانونی مانند تخفیف در مجازات و مرور زمان کارایی دارد. بنابراین زمانی که از عنوان مرور زمان در جرم جعل استفاده می شود، بدین معنی است که این جرم تعزیری است و تحت شرایطی مشمول مرور زمان می شود.

مرور زمان در جرم جعل در سه جنبه مختلف

به طور کلی در خصوص مرور زمان در جرم جعل و انواع دیگر مرور زمان سه نوع جنبه تعقیب، شکایت و اجرای حکم وجود دارد.

بر اساس ماده 105 قانون مجازات اسلامی مرور زمان در جرم جعل یا هر نوع مرور زمان دیگر بنا به شرایط زیر رخ می دهد:

جرایم تعزیری درجه یک تا سه ( انقضای مرور زمان 15 ساله خواهد بود )، جرایم تعزیری درجه چهار ( انقضای مرور زمان 10 ساله خواهد بود )، جرایم تعزیری درجه پنج ( انقضای مرور زمان 7 ساله خواهد بود )، جرایم تعزیری درجه شش ( انقضای مرور زمان 5 ساله خواهد بود ) و جرایم تعزیری درجه هفت و هشت ( انقضای مرور زمان 3 سال خواهد بود، یعنی بعد از سه سال امکان تعقیب یا تحقیق، جلب و … در خصوص این جرم امکان پذیر نخواهد بود.

حال در خصوص مرور زمان در جرم جعل باید اینگونه گفت که زمانی که مشخص شود جرم اتفاق افتاده در دسته چندم مجازات تعزیری قرار می گیرد می توان برای مرور زمان در جرم جعل دقیق تر صحبت کرد.

بر اساس ماده 106 قانون مجازات اسلامی در خصوص حق شکایت باید گفت که خواهان تا یک سال بعد از اطلاع از وقوع جرم اگر اقدام به شکایت نکند آن جرم مشمول قانون مرور زمان شده و امکان شکایت برای وی از بین می رود. این موضوع در خصوص جرایم قابل گذشت است. با توجه به این که جعل سند عادی یک جرم قابل گذشت در قانون معرفی شده است بنابراین مشمول این قانون می شود. اما در خصوص جعل اسناد رسمی همچنین چیزی وجود ندارد. در واقع جعل اسناد رسمی از دید قانون در دسته جرایم قابل گذشت نیست بنابراین امکان استفاده از قانون مرور زمان برای آن وجود ندارد.

اما در ماده 107 قانون مجازات اسلامی در خصوص مرور زمان در جرم جعل و اجرای حکم صادر شده صحبت شده است. در صورتی که یکی از شرایط زیر حادث شده باشد می توان جرم را مشمول قانون مرور زمان دانست:

جرایم تعزیری درجه یک تا سه ( با انقضای مرور زمان 20 ساله )، جرایم تعزیری درجه چهار ( با انقضای مرور زمان 15 ساله )، جرایم تعزیری درجه پنج ( با انقضای مرور زمان 10 ساله )، جرایم تعزیری درجه شش ( با انقضای مرور زمان هفت ساله )، جرایم تعزیری درجه هفت و هشت ( با انقضای مرور زمان 5 ساله )

مرور زمان در جرم جعل و چند نکته

اگر بخواهیم به صورت خلاصه بیان کنیم مرور زمان در جرم جعل برای جعل سند عادی قابل اجرایی دارد. زیرا بر اساس قانون جعل سند رسمی غیر قابل گذشت محسوب می شود. بنابراین در خصوص جعل باید به رسمی یا غیر رسمی بودن سند توجه شود.

نکته بعدی مبدا زمانی مورد محاسبه در مرور زمان در جرم جعل از فردای وقوع جرم در نظر گرفته می شود. به بیان ساده تر اگر وقوع جرم در تاریخ 1/1/1401 اتفاق افتاده باشد شروع مبدا زمانی از تاریخ 2/1/1401 در نظر گرفته می شود. همچنین اگر اجباری برای خواهان وجود داشته باشد که امکان شکایت از وی سلب شده بود، تاریخ مبدا را زمان رفع این موانع می توان در نظر گرفت.

نکته بعدی این است که اگر استفاده از سند جعلی به صورت مستمر بوده باشد مشمول مرور زمان در جرم جعل نخواهد شد. مثلا فردی به صورت مستمر از یک شناسنامه جعلی استفاده کرده باشد. در این جا اساسا نمی توان از مرور زمان بهره برد.

در نهایت می توان در خصوص مرور زمان در جرم جعل اینگونه بیان کرد که اساسا این جرم در خصوص اسناد غیر رسمی می تواند مشمول مرور زمان شود. اما در این مورد اثبات مبدا وقوع جرم یا اطلاع از جرم کار سختی است. همچنین در نظر داشته باشید که در شمارش زمان قانون ماه را سی روزه در نظر می گیرد.