اجاره رحم
اجاره رحم یکی از موضوعات حقوقی جدیدی است که سال های اخیر در جامعه و با شیوع ناباروری گسترش چشمگیری داشته است. اجاره رحم یکی از راه هایی است که زوجین برای بچه دار شدن امتحان می کنند البته شاید آخرین راه باقی مانده برای زوجینی که است که قادر به بچه دار شدن نیستند. افرادی که برای بچه دار شدن همه نوع دارو و درمان و روش های پیشرفته علمی را امتحان کردند اما موفق به بچه دار شدن نشده اند، حالت مزبور حالتی است که زن و شوهر در صورت تمایل می توانند انتخاب کنند. در ادامه این مقاله به تعریفی از اجاره رحم خواهیم پرداخت همچنین شرایط انجام این کار و شرایط و ابعاد حقوقی آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اجاره رحم چیست؟
منظور از اجاره رحم رشد و نمو جنین در رحم زنی ثالث که در اصل جنین متعلق به زن و شوهری است که به هر دلیلی زن قادر به باروری نیست. در آزمایشگاه اسپرم مرد و تخمک زن به صورت لقاح مصنوعی پیوند داده شده و در رحم زنی سالم قرار داده می شود تا جنین در رحم وی رشد کند. زن اجاره دهنده رحم فقط نقش حمل کننده جنین را دارد و هیچ نسبت یا مشابهتی با جنین ندارد. زن ثالث در مقابل دریافت مبلغ پولی اقدام به اجاره دادن رحم خود می کند. مبلغ پول توافقی است و قانون در این خصوص هیچ بحثی یا هیچ مبلغی را مشخص ننموده است.
قراردادی که میان پدر و مادر واقعی و اجاره دهنده بسته می شود از نوع قرارداد های خصوصی است که در قانون نافذ است یعنی قابل پیگیری و استناد می باشد. زن ثالث پس از به دنیا آوردن بچه و دریافت مبلغ قرارداد هیچ حقی نسبت به بچه ندارد. زوجینی که اقدام به اجاره کردن رحم زنی دیگر برای به دنیا آوردن بچه خود می کنند، در حالت کلی تمام هزینه های مالی و معنوی را متحمل می شوند تا فرزندی از خود داشته باشند. معمولا افرادی که رحم خود را به این منظور اجاره می دهند مشکلات مالی و معیشتی دارند که با دریافت چنین مبلغی ممکن است هزینه چند سال خود و خانواده اش را تامین خواهد کرد.
هزینه اجاره رحم چقدر است؟
هزینه اجاره رحم نامعلوم است. زیرا همانطور که در متن گفته شد قراردادی که به این منظور بین زوجین و شخص ثالث تنظیم می شود از نوع قرارداد خصوصی است. در قرارداد های خصوصی ممکن است مبلغ قرارداد هر میزان که طرفین توافق کنند، باشد. قانون گذار خیز در این زمینه سکوت کرده است. در سال ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامی اجازه استفاده از رحم دیگری برای به دنیا آوردن فرزند را به افراد واجد شرایط داده است. اما در خصوص نوع تنظیم قرارداد و مبلغ قرارداد سخنی گفته نشده است. شاید اگر قانون گذار مبلغی را یا ماده قانونی را در این خصوص به تصویب برساند قرارداد های تنظیم شده جهت قانونی تری پیدا خواهد کرد. در نهایت هزینه و مبلغ تعیین شده بستگی به مطالبه اجاره دهنده رحم و پرداختی اجاره کننده دارد. اما نکته مهم در این خصوص ذکر شرایطی است که هر برای اقدام این مهم هر یک از طرفین بایستی دارا باشند تا بتوانند اجازه انجام این امر را از سوی قانون دریافت کنند. در متن زیر مفصلا به این موضوع می پردازیم.
شرایط اجاره رحم از منظر حقوقی
زوجینی که قصد داشتن بچه ای از خود دارند ممکن است تحت شرایطی خاص نهایتا مجبور به اجاره رحم کنند. این زوجین مطابق قانون بایستی شرایط ذیل را دارا باشند و آن را رعایت نمایند؛
گواهی پزشکی مبنی بر لزوم استفاده از رحم شخص ثالث برای زوج و ذکر دلایل و با ضمیمه مدارک لازم
مهم است تا دلیل استفاده زوجین از رحم زنی دیگر بیماری های واگیر دار نباشد. باید عدم ابتلا زوجین به بیماری های مانند ایدز، سفلیس و هپاتیت ثابت شود زیرا ممکن است جنین و زن اجاره دهنده رحم از طریق جنین به این بیماری ها مبتلا شوند.
عدم اعتیاد زوج نیست ضروری است و قانون برای این بند از قانون دلایل قوی و مستند را شرح داده است.
در نهایت سونوگرافی تایید شده و نرمال از حجم تخمدان ها و ذخیره آن توسط پزشک معالج انجام داده شود.
شرایط جسمی اجاره دهنده رحم
موارد فوق الذکر شرایطی است که زوجین یا والدین مستلزم به رعایت آن هستند. اما شرایطی که اجاره دهنده یا زن ثالث باید دارا باشد به شرح ذیل است؛
زن اجاره دهنده رحم ترجیحا متاهل باشد و شیرده نباشد. باید سن او کمتر از سی و پنج سال باشد.
از نظر روحی و جسمی سلامت های استاندارد را داشته باشد.
از داروهای خاصی استفاده نکند زیرا به جنین آسیب خواهد رساند.
عدم ابتلا به بیماری که برای زنان باردار خطرناک باشد.
حداقل یک بار حاملگی موفقیت آمیز را تجربه کرده باشد. نباید سابقه زایمان زودرس یا دیابت و فشار خون حاملگی و یا عوارض وخیم حاملگی را داشته باشد.
زن و یا شوهر وی نباید بیماری های واگیردار مقاربتی داشته باشد.
سایر موارد مهم در خصوص اجاره رحم
ممکن است برای انجام این مهم یعنی اجاره رحم هر یک از طرفین قرارداد دچار مشکلاتی شوند. ممکن است فرد اجاره دهنده رحم دارای مشکلات عاطفی و جسمی شود مثلا احساس مادرانه نسبت به جنین داشته باشد. مطابق قانون این زن هیچ حق قانونی و حقوقی در مقابل بچه نخواهد داشت و حتی نمی تواند از طریق قانون فرصت هایی برای دیدارها بچه یا حق دیگری را داشته باشد. یا اینکه به خاطر زودتر به دنیا آمدن جنین کارهایی را انجام دهد و یا با شوهر خود رابطه جنسی داشته باشد و جنین دچار جهش ژنتیکی شود. بهتر است قبل از تنظیم قرارداد اجاره رحم با وکیل مجرب مشورت کرد و از وی خواسته شود تا در زمان تهیه این قرارداد حضور داشته باشد تا مفاد آن کاملا قانونی نوشته شود. در آخر والدین قبل از به دنیا آمدن بچه باید با ارائه مدارک لازم به بیمارستانی رفته و با رئیس و پرسنل بیمارستان هماهنگ شود که در برگه ولادت نام پدر و مادر واقعی بچه به دنیا آمده نوشته شود.
