تفاوت جعل رایانه ای با سنتی در قانون
تفاوت جعل رایانه ای با سنتی از نظر مواد قانونی
جرم جعل رایانه ای و سنتی جزء جرایمی است که در قانون مجازات اسلامی و قانون جرایم رایانه ای تعریف شده است. تفاوت جعل رایانه ای با سنتی از نظر بستر ارتکاب، مجازات تعیین شده و ماهیت جرم مورد توجه قانونگذار و حقوقدانان قرار می گیرد. چنانچه بر اساس ماده 523 قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات و مجازات بازدارنده) “جعل و تزویر عبارت است از: ساختن نوشته، سند یا ساختن مهر، امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن یا تراشیدن، قلم بردن‌یا الحاق، محو یا اثبات، سیاه کردن، تقدیم، تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی، الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر، بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.”
جرم جعل رایانه ای نیز در ماده 6 قانون جرایم رایانه ای (ماده 734 قانون مجازات اسلامی) تعریف شده است. “هر کس به طورغیرمجاز مرتکب اعمال زیر شود، جاعل محسوب می‌شود:
الف: تغییر یا ایجاد داده‌های قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده به آنها.
ب: تغییر داده‌ها یا علائم موجود در کارت‌های حافظه یا قابل پردازش در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا تراشه‌ها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده‌ها یا علائم به آنها.”
بر طبق این تعریف هر وقت جعل اطلاعات مهم دولتی یا غیر دولتی در فضای رایانه ای صورت بگیرد و باعث فریب خوردن دیگران شود، جرم جعل تلقی می شود. بر طبق همین ماده شخصی که مرتکب چنین عملی شود، جاعل نام دارد. به جرم جعل رایانه ای طبق ماده 734 قانون جرایم رایانه ای، مورد رسیدگی قرار می گیرد. در حالی که به جرم جعل به شیوه سنتی طبق مواد قانونی 523 الی 542 قانون مجازات اسلامی رسیدگی می شود.
تفاوت جعل رایانه ای با سنتی از منظر بستر ارتکاب و اسباب جعل
تفاوت جعل رایانه ای با سنتی را می توان از دیدگاه عنصر مادی، محل ارتکاب و نوع وسایلی به کار رفته در جرم، مورد بررسی قرار داد. زمانی که از عنصر مادی در جعل رایانه ای صحبت می کنیم به عناصر ارتکاب جرم مثل عمل فیزیکی، شرایط یا اوضاع و نتیجه حاصل از جرم اشاره می شود. در واقع جعل رایانه ای و سنتی هر دو شامل جعل مادی و معنوی هستند، اما بستر ارتکاب جرم این دو متفاوت است.
طبق آنچه که در ماده 523 قانون مجازات اسلامی ذکر شد، در جرم جعل سنتی اگر جاعل با تغییر نوشته ها، اسناد، جعل امضا، مهر تقلبی موجب ضرر به دیگری شود، جرم است. بستر ارتکاب چنین جرمی کاملا مشهود و قابل رویت است. یعنی عنصر فیزیکی و مادی این جرم به علت استفاده از ابزاری چون کاغذ، قلم یا مهر ملموس است.
تفاوت جعل رایانه ای با سنتی در این است که این جرم در محیط و بستر کامپیوتری صورت می گیرد و اطلاعات جعل شده، داده های رایانه ای هستند. درست است که در هر دو جرم با عنصر مادی سروکار داریم و به تغییر و دستکاری اطلاعات اشاره دارد؛ اما جعل سند یک عنصر فیزیکی و جرم رایانه ای یک عنصر دیجیتالی است. داده ها همان اطلاعات ذخیره شده در کامپیوتر است که مورد پردازش قرار می گیرد. شیوه ارتکاب کننده جعل نیز یکی دیگر از تفاوت های جعل رایانه ای با سنتی است. در جعل سند مجرم از قلم و کاغذ یا ابزار استفاده می کند، در حالی که جاعل جرایم رایانه ای از تخصص خود در زمینه کامپیوتری بهره می برد.
تفاوت جعل رایانه ای با سنتی از نظر نوع مجازات
یکی از مواردی که تفاوت جعل رایانه ای با سنتی را تعیین می کند، میزان مجازات جعل است. بر طبق ماده 734 قانون مجازات اسلامی (ماده 6 قانون جرایم رایانه ای) جاعلین به حبس یک تا پنج سال یا به پرداخت جزای نقدی دو میلیون تومان الی بیست میلیون تومان محکوم می شوند. تعیین مقدار جزای نقدی به عهده قانون گذار است. نوع مجازات (حبس، جریمه نقدی) جعل اینترنتی و سنتی یکی است؛ اما در میزان مجازات با یکدیگر فرق دارند. مجازات جعل به روش سنتی 15 سال حبس و پرداخت جزای نقدی تا بیست و پنج میلیون تومان است. میزان مجازات جرم جعل سنتی بیشتر از جرایم رایانه ای است و حتی گاهی قانونگذار، مجازات محاربه و مفسد فی الارض می دهد.
رایج ترین مصادیق جرم جعل رایانه ای
جرم جعل سنتی از مواردی است که برای اکثر شما شناخته شده است و با مصادیق آن آشنایی دارید. ولی در خصوص جرایم اینترنتی به خاطر اینکه از مباحث جدید در عصر حاضر است، ممکن است چندان اطلاعاتی نداشته باشید. قانون گذار برای این نوع جرایم، مواد قانونی و مقررات مطابق با آن وضع کرده است. مهم ترین مصادیق جرم جرایم رایانه ای عبارت است از:
عمل فیشینگ (Phishing) در جرم جعل رایانه ای
یکی از مصادیق جرم جعل رایانه ای، استفاده از تکنیک سرقت اطلاعات است که جاعل با فریب دادن شخص دیگر ایمیل، نام کاربری، گذرواژه حساب های بانکی و وب سایت ها را در اختیار می گیرد و موجب زیان به دیگری می شود.
امضای الکترونیکی در جرایم اینترنتی
همان قدر که پیشرفت علم و تکنولوژی باعث سرعت انتقال اطلاعات شده است، شرایط جرم آن نیز فراهم شده است. امضای الکتریکی یکی از این موارد است که جزء جرایم رایانه ای محسوب می شود. جعل کننده با ساختن یک امضای تقلبی از صاحب امضای اصلی، اطلاعات و داده های او را جعل می کند.
جعل ایمیل مصداق جرم جعل رایانه ای
در جعل ایمیل، جاعل با هدف رساندن ضرر و سوء استفاده دست به ساخت یک ایمیل تقلبی می زند. با این ایمیل به سرقت اطلاعات و کلاهبرداری از اشخاص دیگر می پردازد و مرتکب جرم جعل رایانه ای می شود.
ایجاد اختلال در داده های کامپیوتری و مخابراتی و جعل معنوی
چنانچه گفتیم تفاوت جعل رایانه ای با سنتی، درباره شخصی است که آن را انجام می دهد. در خصوص جرایم رایانه ای، ارتکاب کننده جرم از عناصر فیزیکی استفاده نکرده؛ بلکه از تخصص خود برای رساندن ضرر و زیان استفاده می کند. در این مورد، جاعل با ایجاد اختلال در رایانه ها، شرایط کلاهبرداری و سرقت را برای هم دستان خود فراهم می کند. برخی مواقع نیز فقط با هدف ایجاد اضطراب و نگرانی اذهان عمومی، این عمل را مرتکب و محکوم به ارتکاب جعل معنوی می شود.
