رجوع از هبه

رجوع از هبه

رجوع از هبه

رجوع از هبه یکی از دعوی های حقوقی محسوب می شود که در برخی موارد می تواند بسیار حساس باشد. به طور مثال اگر زنی مهریه خود را در ابتدای زندگی هبه کرده باشد، می تواند با مسئله رجوع از هبه مهریه خود را به طور کامل از شوهر خود مطالبه کند. همچنین هبه مشمول زمان نمی شود و به نوعی می توان گفت که فرد در هر زمانی که بخواهد در صورت قابل رجوع بودن اقدام به رجوع از هبه کند. با توجه به این مسائل می خواهیم در ادامه کمی از هبه و شرایط رجوع یا عدم رجوع از هبه را مورد بررسی قرار دهیم. با ما در ادامه مسیر همراه بمانید.

هبه چیست؟

بیایید اولین گام را برای درک رجوع از هبه این گونه برداریم که بدانیم هبه چیست؟ در واقع در لغت هبه به معنی هدیه کردن است. همین معنی به نوعی در قانون نیز وجود دارد.

هبه در قانون بدین معنی است که فردی مالی را به رایگان تحت تملیک دیگری قرار دهد. بنابراین در هبه شما به صورت رایگان مال را در اختیار دیگری قرار می دهید.

تقریبا هر چیزی که قابلیت خرید و فروش را داشته باشد امکان هبه شدن را پیدا می کند. در هبه کردن یک مال اهلیت اهمیت فراوانی دارد. یعنی طرفین باید دارای رشد عقلی و بلوغ باشند و همچنین در سلامت عقلی تصمیم به چنین کاری گرفته باشند. همچنین هبه کننده باید اختیار مال را به طور کامل در اختیار داشته باشد. بنابراین نمی تواند مال فرد دیگر یا مالی که قرار است در آینده به او داده شود و یا او ادعایی بر آن مال دارد را به فرد دیگری هبه کند. هبه تنها بر مالی است که اختیار آن به طور کامل با خود فرد است.

زمانی که گفته می شود زنی مهریه خود را بخشیده یا هبه کرده بدین معنی است که اساسا مهریه برای زن است و این حق اوست که این مهریه را از مرد مطالبه کند. بنابراین زن مالک مهریه محسوب می شود. زمانی که زن اقدام به هبه مهریه می کند بدین معنی است که او مالکیت مهر خود را به صورت رایگان در اختیار مرد قرار می دهد.

توجه داشته باشید که هبه یک نوع عقد و قرارداد میان طرفین محسوب می شود. در قانون این قرارداد به عنوان عقد جایز شناخته می شود. بدین معنی که در غالب موارد و در صورت نبود موانع که در ادامه خواهیم گفت امکان رجوع از هبه به سادگی برای هبه کننده وجود دارد.

اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم رجوع از هبه چیست باید گفت که رجوع از هبه یک نوع فسخ قرارداد هبه به صورت یک طرفه از سمت هبه کننده است. بنابراین مال هبه شده باید به هبه کننده بازگردد. مگر این که شرایط خاصی در این بین وجود داشته باشد. در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

شرایطی که رجوع از هبه امکان ندارد

همانطور که گفتیم هبه یک نوع عقد جایز محسوب می شود. بنابراین امکان رجوع از هبه برای هبه کننده و فسخ یک طرفه این قرارداد در هر زمان و مکان وجود دارد. مگر این که شرایط خاصی وجود داشته باشد. در ادامه به این شرایط خواهیم پرداخت با ما در ادامه همراه باشید.

شرایطی که باعث می شود رجوع از هبه ممکن نباشد عبارتند از:

مال هبه شده از بین رفته باشد.

هبه از نوع عقد معوض باشد.

گیرنده هبه پدر، مادر یا اولاد باشد.

تغییری در مال هبه شده ایجاد شده باشد.

به جز این چهار شرط امکان رجوع از هبه وجود دارد. در واقع تنها مانعی که باعث می شود امکان رجوع از هبه وجود نداشته باشد این چهار شرط است. در ادامه به توضیح هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت.

بررسی شرایط عدم رجوع از هبه

در بالا با چهار شرط اساسی غیر قابل رجوع بودن هبه آشنا شدیم. در خصوص موارد زیر حرف زیادی برای گفتن وجود ندارد. در واقع همه چیز در این خصوص مشخص است.

مال هبه از بین رفته باشد. مثلا شما لباسی به فرد دیگری داده باشید و این لباس پاره یا از سوخته باشد. بنابراین شما امکان رجوع از هبه را نخواهید داشت.

در صورتی که هبه به پدر، مادر یا اولاد شده باشد امکان رجوع از آن وجود ندارد.

همچنین در صورتی که تغییری در مال هبه شده ایجاد شده باشد اساسا امکان رجوع از هبه وجود نخواهد داشت. به طور مثال شما زمینی به فردی هبه کرده باشد و او در این زمینه خانه ای ساخته باشد. اساسا امکان رجوع از هبه در این شرایط وجود نخواهد داشت.

اما در خصوص شرط  معوض بودن عقد هبه کمی حرف می توان زد. فرض کنید شما در ازای هبه ای که انجام می دهید سرمایه ای دریافت کنید و یا این که خدماتی دریافت کنید و یا حقی را مطالبه کنید. در این حالت امکان رجوع از هبه برای شما وجود نخواهد داشت. این شرط کوچک بسیار مورد بحث و جدل است و در بسیاری از دادگاه ها بر اساس همین شرط تعیین می شود که امکان بازگشت از هبه وجود دارد یا خیر.

به طور مثال اگر شما ماشینی به فردی هبه کرده باشید و او نیز در قبال این هبه خدمتی به شما ارائه کرده باشد، در صورتی که ثابت شود این خدمت در قبال هبه صورت گرفته بوده است، شما امکان بازپس گیری را نخواهید داشت.

این شرط را می توان بسیار در دادگاه های خانواده و مسئله طلاق پیدا کرد. در مواردی که زن با هبه مهریه اقدام به دریافت حضانت فرزند خود می کند و یا این که به ازای هبه مهریه امکان طلاق را پیدا می کند اساسا امکان رجوع از هبه را از دست می دهد.

از این روست که می گوییم این یک شرط کوچک و به نظر نه چندان مهم می تواند تمام روند یک دعوی را زیر سوال ببرد. حال به جز این شرایط گفته شده در تمامی موارد دیگر هبه قابل رجوع است و فرد هبه کننده به راحتی می تواند از هبه خود بازگردد و مال هبه شده را پس بگیرد. حال شما باید ببینید که عقد هبه مورد بحث تحت این 4 شرط قرار می گیرد یا خیر.