لایحه دعاوی تقابل
لایحه دعاوی تقابل اگر فردی در دادگاه دعوایی را مطرح کند و فرد دیگر در مقابل دعوای اصلی دعوای دیگری مطرح کند در واقع به عنوان دعوی تقابل شناخته می شود. در لغت دعوا به معنی ادعا کردن و خواستن، نزاع و دادخواهی است اما در اصطلاح حقوقی به معنای عملی که برای ثابت کردن حق و حقوقی که انکار شده است، انجام شود. در این دعوای حقوقی تقابل از طرف خوانده مطرح می شود و شرایط اختصاصی و عمومی خاصی دارد
دعوی تقابل چیست؟
دعوی تقابل یا دعوای متقابل به دعوای گفته می شود که سر منشاء هر دو دعوا یک مساله خاص باشد و با آن ارتباط کامل داشته باشد. این دعوا در واقع به دعوایی گفته می شود که خوانده در برابر خواهان مطرح می کند در واقع با این کار پاسخ خواهان را می دهد و با طرح این دعوا ادعای جدیدی را مطرح می کند. این دعوا در مرحله بدوی روی می دهد.
به زبان ساده تر بخواهیم بگوییم وقتی خواهان علیه فردی دعوایی را مطرح می کند همان فرد که خوانده نامیده می شود در مقابل ادعای خواهان اقامه دعوا می کند.
لایحه دعاوی تقابل (3)
شرایط اصلی دعوی تقابل
با توجه به قانون لایحه دعوی تقابل باید تا پایان اولین جلسه دادرسی مطرح شود. اولین جلسه زمانی است که برای رسیدگی به دعوای اصلی خواهان و خوانده تشکیل می شود و اگر اعتراضی به پرونده صورت گیرد و بررسی ها به دادگاه تجدید نظر فرستاده شود در این صورت این دادگاه به عنوان دادگاه اول نخواهد بود. اگر پس از طرح دعوی و دعوت طرف های دعوا، دادگاه تشکیل نشود و یا اینکه فرد فرصت دفاع پیدا نکند باز هم جزو اولین جلسه دادگاه محسوب نمی شود و فرد می تواند دعوای متقابل را بعد این دادگاه مطرح نماید.
در برخی موارد پیش می آید که اظهارات طولانی خواهان فرصت دفاع به خوانده نمی دهد و یا اینکه دفاعیاتش طولانی می شود در این صورتجلسه دومی که دادگاه تشکیل می شود ادامه جلسه اول خواهد بود. در اینگونه موارد در همان جلسه هم که به دعوای اصلی رسیدگی می شود به دعوی تقابل هم رسیدگی می شود اما در صورتی که خوانده تقابل تاخیر جلسه را درخواست کند ادامه دادگاه به دادگاه تجدید نظر می رسد و در آن هر دو دعوا رسیدگی می شوند. از مهمترین عناصری که از تعریف دعوای تقابل استخراج می کنیم می توانیم به چند مورد زیر اشاره کنیم.
لایحه دعاوی تقابل (4)
دعوی متقابل باید مسبوق به دعوی اصلی باشد
منشا آن با دعوی اصلی یکی باشد و یا کاملا مرتبط با هم باشند. منظور از ارتباط داشتن این است که تصمیماتی که در دعوای اصلی و متقابل مطرح می شود در دعوای دیگر تاثیر بگذارد. مثلا زمانی که خواهان در طی یک معامله از خوانده بخواهد که سندی رسمی اقامه کند و در این خصوص دعوایی مطرح نماید اما دعوای متقابل در خصوص ابطال معامله باشد اگر دادگاه رای به باطل شدن معامله بدهد در این صورت اقامه سند هم منتفی می شود و مرتبط بودن هر دو دوی به وضوح دیده می شود.
عنوان دفاع خوانده از دعوی اصلی را نداشته باشد.
تکلیف دادگاه در خصوص دعوی تقابل چیست؟
وقتی خواهان در مورد خوانده دعوایی را در دادگاه مطرح کند در این بین خوانده می تواند به موجب یک دادخواست دعوی تقابل را مطرح نماید. اما دادگاهی که به دعوای خواهان رسیدگی کند اگر صلاحیت داشته باشد می تواند به دعاوی تقابل هم رسیدگی کند. در این بین اگر دادگاهی که دعاوی اصلی را رسیدگی می کند دادخواست خوانده را بررسی کند و تشخیص دهد که دعوی خوانده شرایط دعوای متقابل را ندارد اما در دادگاه محلی صلاحیت رسیدگی به دعوای متقابل تشخیص داده شود. پس در این صورت لازم است دعوای متقابل به صورت جداگانه مطرح و رسیدگی شود.
لایحه دعاوی تقابل (1)
دعوی تقابل در مرحله واخواهی
اگر فرد خوانده یک دعوی تقابل مطرح کند این نوع دعوا مرحله واخواهی نخواهد داشت اما مرحله واخواهی چیست؟ این مرحله یکی از مراحل رسیدگی به پرونده های دادگاه می باشد. وقتی که به خوانده ابلاغ قانونی برسد و یا اینکه به دلایلی از ابلاغ اطلاعی نداشته باشد و خوانده در مرحله بدوی و تجدید نظر حضور پیدا نکند دادگاه در این شرایط فرصتی مجدد به فرد می دهد تا دفاعیات خودش را به دادگاه ارائه دهد که این فرصت مجدد مرحله واخواهی گفته می شود که در دعاوی متقابل این مرحله وجود ندارد و فرد باید در همان مرحله بدوی و تجدید نظر حضور پیدا کند و تمام اظهارات و دفاعیات خودش را به دادگاه ارائه دهد.
دعوی تقابل در مرحله تجدید نظر
در مرحله تجدید نظر که یک مرحله بعد از مرحله بدوی است امکان طرح دعوی تقابل وجود دارد. اگر دادگاه رای را صادر کنند و طرفین به رای صادر معترض باشند جمع بندی و بررسی رای به مرحله تجدید نظر کشیده می شود. اما ممکن است هر دو طرف رای را قبول کنن و رای صادره نهایی شود. حتی ممکن است رای اولیه در دادگاه بدوی تایید یا رد شود و برای رسیدگی دوباره رای به دادگاه تجدید نظر کشیده شود تا حدودی برای دعاوی تقابل حقوقدان ها موافق مرحله تجدید نظر نبودند اما رای بر آن شد که این مرحله برای این دعوا وجود داشته باشد.
در چه مواقعی دعوی تقابل رد می شود؟
اگر دعوی تقابل با شرایطی که در بالا ذکر کردیم همخوانی داشته باشد مورد قبول واقع می شود و مطرح می شود. اما در شرایطی هم ممکن است دعوای متقابل هیچ ارتباطی با دعوای اصلی ندارد و از یک منشاء نیستند که این صورت دعوا رد می شود همچنین باید لایحه دعوای متقابل شرایط عمومی دعوای اصلی را دارا باشد و اگر غیر از این باشد مورد قبول واقع نمی شود.
نتیجه گیری
یکی از راه های دفاع خوانده در برابر دعاوی خواهان مطرح نمودن دعوای تقابل است که مطرح نمودن آن نیازمند شرایط خاص است و حتما باید دعوایی که مطرح می شود مرتبط با موضوع دعوای اصلی باشد. از شرایط عمومی این دعوا شامل داشتن اهلیت قانونی خوانده، ذی النفع بودن اقامه کننده دعوا، احراز سمت اقامه کننده دعوا از لحاظ اصالت و نمایندگی و مشروع بودن دعوا و حق مورد مطالبه منجز باشد و در پایان مهلت اقامه این دعوا تا پایان اولین جلسه دادرسی می باشد.
