شرایط آزادی مشروط
آزادی مشروط یکی از حالت های تخفیف در مجازات می باشد که برای افرادی قابل اعمال است که به حبس زندان محکوم شده باشند. افرادی که به سبب حکم کیفری به حبس محکوم شده اند در صورت وجود شرایطی که در قانون پیش بینی شده است می توانند پس از گذراندن مدتی از محکومیت خود آزاد شوند. همانطور که از عنوان آن مشخص است فرد با شروطی آزاد شده و تا پایان محکومیت وی مستلزم رعایت نکاتی است که در ادامه این مطلب به آن خواهیم پرداخت.
منظور از آزادی مشروط چیست؟
آزادی مشروط نوعی آزادی است که فرد محکوم شده در صورت وجود شرایط قانونی از آن برخوردار می شود. در سال ۱۳۳۷ در قوانین مدنی ایران این نوع تخفیف در مجازات برای محکومین کیفری مطرح شده و تاکنون ادامه دارد. در خصوص این نوع از آزادی و شرایط قانونی آن، قوانین مجازات های اسلامی در ماده ۵۸ سخن گفته است. آزادی به شرط زمانی برای محکوم اعمال می شود که دوران محکومیت وی به پایان نرسیده باشد پس در نظر گرفتن این نکته مهم است که باید قبل از پایان محکومیت وی حکم بر آزادی او به قید شرطی داده شود. همچنین لازم به یادآوری است که بر اساس قانون بایستی شخص محکوم علیه مدتی از محکومیت خود را سپری نماید. در ماده ۵۸ قانون مذکور آمده است؛ دادگاه صادر کننده حکم حبس تعزیری در صورت وجود شرایطی می تواند حکم آزادی مشروط زندانی را به درخواست قاضی اجرای احکام و دادستان صادر کند.
اگر محکوم به بیشتر از ده سال حبس تعزیری محکوم شده باشد بایستی نیمی از محکومیت خود را تحمل نماید و در محکومیت های کمتر از ده سال نیز باید یک سوم از محکومیت خود را سپری نماید. آنچه که از این ماده قانونی استنباط می شود آن است که دادگاه صالح و ری ربط برای صدور حکم مزبور دادگاه بدوی یا دادگاه صادر کننده حکم است. رئیس زندان، مامورین زندان و نماینده قانونی مراجع قضایی در زندان و همچنین خود شخص یا نماینده قانونی وی می توانند خواستار صدور حکم مذکور باشند. اما شرایطی که برای صدور حکم لازم است کدامند؟ در متن زیر به تفصیل به این موضوع خواهیم پرداخت.
آزادی مشروط (1)
شرایط آزادی مشروط کدام است؟
طبق ماده فوق الذکر دادستان و یا قاضی اجرای احکام ممکن است در صورت شرایطی پیشنهاد حکم آزادی مشروط را برای برخی از محکومین به حبس تعزیری صادر نماید. همچنین بر اساس این ماده بایستی محکومین نیمی یا یک سوم از محکومیت خود را گذرانده باشند تا مشمول این حکم قرار بگیرند. اما شرایطی که برای صدور این حکم برای محکومین به حبس لازم است به شرح زیر می باشد؛
نشان دادن حسن اخلاق و حسن رفتار در زندان از سوی محکوم علیه و محرز شدن این موضوع برای مسئولین زندان و نماینده قضایی در زندان از شروط اصلی برای دریافت حکم مزبور است.
در کنار حسن رفتار و اخلاق لازم است تا برای مسئولین و رئیس زندان مشخص باشد که فرد پس از آزادی دوباره این مرتکب جرم نمی شود. مشخص نمودن و محرز شدن این امر مشکل است و فقط در حیطه روانشناسان کارکشته در زمینه افراد بزهکار است.
محکوم علیه نباید قبلا از چنین حکمی استفاده کرده باشد به این معنی فرد در هر صورت فقط یک بار حق استفاده از چنین حکمی را خواهد داشت. این شرط گویای آن است که فرد محکوم شده نباید سابقه های کیفری داشته باشد. همچنین این شرط به نوعی کامل کننده شرط بند دوم است.
از دیگر شرایط لازم برای صدور چنین حکمی این است که فرد محکوم علیه باید در صورت داشتن استطاعت مالی بخشی یا تمام ضرر و زیان مالی که به شاکی وارد کرده است را جبران نماید و یا قراری ترتیب دهد که پس از آزادی سعی در جبران ضرر و زیان مالی شاکی شود. البته این شرط گاهی لازم نمی شود و به بستگی به نوع جرم ارتکابی و یا شاکی فرد دارد.
آیا مدت زمان آزادی مشروط در قانون مشخص شده است؟
مدت زمان آزادی مشروط به شرط قانونی و مطابق با شرایط پیش بینی شده و مدت زمان محکومیت محکوم علیه بستگی دارد. همانطور که گفته شد زندانی پس از گذراندن مدت زمان مشخصی در حبس و در صورت داشتن شرایط فوق الذکر امکان پذیر است. مدت زمانی که محکوم علیه به عنوان آزادی مشروط خواهد گذراند شامل باقیمانده محکومیت وی است. زندانی که پنج سال از پانزده سال محکومیتش را سپری کرده باشد چنانچه واجد شرایط باشد به قید شرطی آزاد می شود و محدودیت هایی که باید رعایت نماید تا شش سال باقی مانده محکومیتش است. البته این موضوعی کلی است که در قانون مطرح شده است اما گاهی به نظر قاضی پرونده این مدت زمان تغییر پیدا می کند. مولا ممکن است سه سال از محکومیت فرد باقی مانده باشد و قاضی حکم به آزادی مشروط یک سال صادر نماید و سه سال حبس را به یک سال آزادی تغییر دهد. به طور کلی آزادی به قید شرط نباید از یک سال کمتر باشد و نباید بیشتر از پنج سال نیز باشد البته در مواقعی مدت زمان باقی مانده حبس کمتر از یک سال است و در حالتی است که مدت زمانی باقی مانده محکومیت فرد کمتر از یک سال بوده باشد.
لغو حکم آزادی مشروط چه زمانی امکان پذیر است؟
پس از صدور حکم آزادی مشروط از سوی دادگاه و اجرای آن، محدودیت هایی برای محکوم نیز اعمال می شود. همانطور که از عنوان آن مشخص است آزادی فرد با محدودیت هایی است که دادگاه برای وی مشخص کرده است. در صورتی که فرد به قوانین پس از آزادی و محدودیت هایی که برای وی تعیین شده است توجه نکند، حکم آزادی مشروط وی لغو خواهد شد. مثلا دادگاه مقرر می کند که هر ماه فرد باید به مرکز تعیین شده خود را معرفی نماید و یا از محدوده مشخصی نباید خارج شود. همچنین دادگاه به فرد گوشزد خواهد کرد که فرد نباید مرتکب جرایم تعزیری درجه هفت شود. زیرا در این حالت علاوه بر لغو حکم آزادی وی و گذراندن باقی مانده محکومیتش در زندان باید به خاطر جرم جدید مرتکب شده محکومیت حبس را تحمل کند.
