ابطال رای داوری
ابطال رای داوری
ابطال رای داوری یکی از مسیرهای قانونی و قضایی مرسوم در ایران محسوب می شود. به واسطه حکم ابطال رای داوری، خواهان می تواند نسبت به عدم اجرایی شدن رای داور اقدام کند. این مسئله از این جهت اهمیت دارد که رای داوری بدون واخواهی، تجدید نظر یا اعتراض است. بنابراین تنها راه برای تغییر این رای و یا فرار از اجرایی شدن آن ابطال رای داوری محسوب می شود. اما چگونه؟
در ادامه قصد داریم کمی راجع به این مسئله صحبت کنیم که چگونه یک رای داوری باطل می شود و خواهان از چه طریقی می تواند نسبت به این موضوع اقدام کند. برای درک بهتر موضوع ابتدا بهتر است کمی در خصوص داوری صحبت کنیم. با ما در ادامه همراه باشید.
داوری، احترام قانون به سنت ها!
داوری از جمله مهم ترین شیوه های حل دعاوی محسوب می شود که قانون از آن به عنوان یک ابزار بسیار مهم استفاده می کند. در واقع داوری شیوه ای برای حل دعاوی در خارج از دادگاه ها و مسیرهای قضایی است. به بیان ساده تر رسیدگی به مسائل در داوی بسیار سریع تر و ساده تر از مسیرهای قضایی اتفاق می افتد. عدم نیاز به تشریفات قانونی در مراحل مختلف از احضار تا رسیدگی به پرونده و صدور رای عملا باعث شده است که سرعت رسیدگی به دعوی بسیار بالا تر از مسیرهای قانونی دیگر باشد.
از طرف دیگر هزینه رسیدگی در داوری کمتر از مسیرهای معمول است. از این رو هم قانون و در برخی مواقع جامعه راغب است از داوری به عنوان یک مسیر مطمئن، قانونی و سریع و ارزان بهره ببرند.
به دو شکل افراد از داوری استفاده می کنند. در برخی مواقع دو طرف دعوی با رضایت داوری را انتخاب می کنند و به آن مراجعه می کنند. با وجود این که داوری تشریفات قانونی ندارد اما شرایط قانونی دارد و طرفین باید بر اساس این شرایط دست به انتخاب داور بزنند. اما در برخی دیگر از موارد این دادسرا یا دادگاه است که بر اساس نیاز داوری را تعیین می کند و طرفین را به آن داور ارجاع می دهد.
در هر صورت داوری شرایط خاصی برای دارد. شرایطی که باعث می شود مسیر رسیدگی و حل پرونده ساده تر شود. یکی از مهمترین این شرایط که ابطال رای داوری را بیشتر مورد توجه قرار داده این است که اساسا طرفین نسبت به رای داور امکان اعتراض، واخواهی یا تجدید نظر ندارند. بنابراین با توجه به این که رای داور یک رای قانونی و لازم الاجرا محسوب می شود، برای تغییر این رای باید از طریق ابطال رای داوری اقدام کرد.
توجه داشته باشید که برای این کار باید از طریق مسیر قضایی اقدام نمود. یعنی برای ابطال رای یک داوری نمی توان سراغ داور دیگری رفت. از این رو برای این کار لازم است که از مسیر قضایی و قانونی حرکت کرد و سراغ دادگاه یا دادسرا رفت. بنابراین در این مسیر نیاز به ارائه دادخواست و مدارک و … رعایت تمام تشریفات قانونی وجود دارد. این نکته ای است که باید به آن توجه داشته باشید.
چگونگی ابطال رای داوری
همانطور که گفتیم ابطال رای داوری از این جهت اهمیت دارد که عملا هیچ راهکار دیگری برای تغییر رای داور پیش بینی نشده است. به بیان ساده تر خواهان ابطال رای امکان تغییر یا واخواهی یا تجدید نظر در رای را نمی تواند داشته باشد.
اما سوال مهم و اساسی که وجود دارد این است که برای ابطال رای داوری چه شرایطی باید وجود داشته باشد؟ پاسخ ساده و روشن است، هر چیزی که بتواند صحت داوری را زیر سوال ببرد و اساسا این داوری و رای آن را خلاف قانون باشد. در این صورت رای باطل می شود.
بنابراین برای این که بتوانیم حکم ابطال رای داوری را از دادگاه بگیریم باید نشان دهیم که شرایط قانونی داوری به درستی رعایت نشده است. از این رو اگر یکی از حالت های زیر اثبات شود عملا می توان دستور ابطال رای داوری را از دادگاه حقوقی گرفت. این شرایط عبارتند از:
رای صادر شده بر خلاف قانون اساسی و سایر قوانین کشور باشد.
رای صادر شده توسط داور خارج از موضوع داوری باشد و ربطی به آن نداشته باشد.
داور خارج از محدوده اختیارات خود رایی صادر کرده باشد. مثلا داور نمی تواند رای اعدام یا قطع عضو و … صادر کند. در این حالت بخش از رای که خارج از محدوده اختیارات داور است باطل اعلام می شود.
داوری مدت مشخصی دارد و داور باید در این مدت زمان اعلام رای کند. در غیر این صورت رای باطل می شود.
شرایط رجوع به داوری از اعتبار مناسبی برخوردار نبوده باشد.
داور شرایط لازم برای داوری را نداشته باشد.
بنابراین می توان گفت که اگر یکی از شرایط فوق برقرار باشد عملا دادگاه رای صادر شده توسط داور را باطل اعلام می کند. همچنین در نظر داشته باشید که در داوری ممکن است تعداد داوران بیش از یک مورد باشد. معمولا مرسوم است که تعداد داوران فرد باشد اما قانون در این خصوص منعی برای تعداد داوران زوج بیان نکرده است. نکته ای که وجود دارد این است که رای صادر شده توسط این داوران نیز امکان ابطال تحت این شرایط وجود دارد.
هر آن چیزی که بیان کردیم
به طور کلی ابطال رای داوری یکی از مهمترین کارهایی است که در قانون ایران وجود دارد. در واقع مسئله ای که هست این است که در برخی از مسائل قانونی و حقوقی طرفین امکان رجوع به داوری بنا به خواست خود و یا دستور دادسرا را دارند. در این حالت رای صادر شده توسط داور کاملا قانونی و لازم الاجرا محسوب می شود. اما اگر یکی از طرفین نسبت به این رای صادر شده معترض باشد عملا نمی تواند به آن اعتراضی داشته باشد و یا درخواست تجدید نظر برای آن ارائه دهد. در این حال تنها مسیری که باقی می ماند اقدام برای ابطال رای داوری است.
اما برای این که بتوان یک رای داوری را ابطال کرد اولا باید از مسیرهای قانونی اقدام کرد. نکته مهمی که وجود دارد و آن را بیان کردیم این است که اساسا برای ابطال رای داوری باید نشان دهیم که این داوری صورت گرفته صلاحیت کافی نداشته است که در بالا شرایط آن را بیان کردیم.
