تفاوت حکم و قرار

تفاوت حکم و قرار

اگر قبلا با پرونده‌های حقوقی و کیفری سر و کار داشتید، حداقل برای یک‌بار هم که شده اصطلاحاتی چون حکم و قرار را شنیده‌اید. دادگاه بعد از این که پرونده‌ای را بررسی می‌کند، رای خود را اعلام می‌کند. به این رای بعضی مواقع حکم گفته می‌شود و بعضی اوقات به آن قرار می‌گویند. در این مطلب سعی داریم شما را با تفاوت حکم و قرار آشنا کنیم. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید. قبل از اینکه بخواهیم برای شما از تفاوت حکم و قرار بگوییم، باید شما را با هر یک از این مفاهیم و انواع آن آشنا کنیم. و تعریف جداگانه‌ای از این اصطلاحات برای شما بیان کنیم.

ارائه تعریف حکم و انواع آن در مبحث تفاوت حکم و قرار

به تصمیمی که از طرف دادگاه گرفته شود و قاطع دعوا بوده و با تصمیم دادگاه، در مورد مسائل حقوقی اختلافات فصل شود و در مورد امور کیفری برای شخص متهم کیفر و مجازات تعیین شود، حکم گفته می‌شود. برای اینکه یک رای، حکم به حساب بیاید، باید ویژگی‌هایی داشته باشد که به آنها اشاره می‌کنیم:

در امور ترافعی صادر شده باشد

حکمی که دادگاه صادر می‌کند به ماهیت دعوا مربوط باشد

قاطع دعوا باشد

در قالب دادنامه توسط دادگاه صادر شده باشد.

از سوی دادگاه احکام مختلفی صادر می‌شود که در اینجا قصد داریم انواع آن را برای شما بیان کنیم:

احکام قطعی و احکام غیر قطعی: احکامی که در دادگاه‌ها صادر می‌شوند، اگر قابلیت اعتراض نداشته باشند به آنها حکم قطعی می‌گویند. در مقابل اگر حکمی قابلیت اعتراض داشته باشد، به آن حکم غیر قطعی می‌گویند.

احکام حضوری و احکام غیابی: زمانی‌که متهم در دادگاه حاضر باشد و در جریان باشد که چه اتفاقاتی در دادگاه افتاده است، در پایان جلسه، دادگاه اقدام به صدور رای می‌کند و در حضور متهم حکم را تعیین می‌کند، که این حکم حضوری می‌باشد‌. حال اگر به هر دلیلی متهم در دادگاه حاضر نباشد، صدور حکم به صورت غیابی می‌باشد، که به آن حکم غیابی می‌گویند.

احکام لازم الاجرا و احکام غیر لازم الاجرا: اگر حکم صادر شده از سوی دادگاه لازم الاجرا باشد، باید توسط فرد محکوم اجرا شود. اگر در زمان تعیین شده اجرا نشود، شاکی می‌تواند از عدم اجرای حکم شکایت کند و اجرای حکم را توسط ماموران اجرای احکام درخواست کند.

احکام نهایی و احکام غیر نهایی: حکمی که دارای قابلیت فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور نباشد و یا احکامی که در دیوان عالی کشور تایید شده باشند و یا از مهلت فرجام‌خواهی آنها در دیوان عالی گذشته باشد نیز جزء احکام نهایی به حساب می‌آیند. احکام زمانی اجرا می‌شوند که نهایی شده باشند. در صورت غیر نهایی بودن فعلا اجرا نمی‌شوند.

• 

تفاوت حکم و قرار در چه مواردی است؟

برای اینکه بتوانیم تفاوت حکم و قرار را برای شما توضیح دهیم، در ابتدای مطلب برایتان تعریفی از حکم و قرار و انواع آنها ارائه دادیم.

اگر بخواهیم اولین تفاوت حکم و قرار را بگوییم، این است که حکم فقط توسط قاضی صادر خواهد شد. در صورتی که قرار، امکان دارد توسط دادستان، دادیار، بازپرس، مدیر دفتر شعبه و یا از طرف دادگاه نیز صادر شود.

 احکام همانطور که قبلا اشاره کردیم، هم به صورت غیابی و هم حضوری صادر می‌شوند. از تفاوت‌ حکم با قرار می‌توان به این مورد اشاره کرد که برخلاف احکام که می‌توانند به صورت غیابی نیز صادر شوند، چیزی به نام قرار غیابی نداریم.

 از دیگر موارد تفاوت حکم و قرار، این است که هر زمان که در دادگاه برای پرونده‌ای حکم صادر شود، پرونده مختومه خواهد شد. اما صدور قرار به این معنی می‌باشد که پرونده باز است و تا مختومه شدن پرونده، تحقیقات و بررسی‌های بیشتری باید انجام شود.

 یکی دیگر از تفاوت‌‌های حکم با قرار که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که حکم،  رای قضایی می‌باشد که قابلیت اعتراض در دادگاه‌های تجدیدنظر را دارد. اما در مورد صدور رای قرار، امکان اعتراض وجود ندارد، مگر اینکه در قانون پیش‌بینی‌های در مورد آن صورت گرفته باشد.

اصلی‌ترین تفاوت حکم و قرار ، این مورد است که یک حکم زمانی رای به حساب می‌آید که از دادگاه صادر شده باشد. مورد دیگر اینکه در حکم برای شخص محکوم، امکان دارد مجازات‌های مالی، حبس و… در نظر گرفته شود. در حالی که چنین چیزی در قرار وجود ندارد و ممکن است با صدور قرار، فرد به چیزی محکوم نشود.

 نکته پایانی که در مورد تفاوت حکم و قرار می‌توانیم برای شما بیان کنیم، این است که برای صادر شدن حکم توسط قاضی، قاضی باید در ماهیت دعوا وارد شود و در آن مورد رسیدگی و تصمیم‌گیری کند. در صورتیکه در قرار‌ها معمولا نیازی به ورود به ماهیت دعوا نیست و گاهی برای تکمیل اطلاعات پرونده این رای صادر می‌شود.

• 

ارائه تعریف قرار و انواع آن، در مبحث تفاوت حکم و قرار

همانطور که قبلا به آن اشاره کردیم، برای اینکه بتوانیم تفاوت حکم و قرار را برای شما بیان کنیم، ابتدا باید تعریفی از این دو برای شما ارائه کنیم. آراء صادره از دادگاه، در دو دسته  حکم و قرار تقسیم می‌شود. آراء صادره از دادگاه‌ها اگر یکی از شرایط حکم را نداشته باشد، به رای صادره قرار گفته می‌شود. در اینجا قصد داریم مهم‌ترین انواع قرار را برای شما بازگو کنیم:

قرار‌های اعدادی یا مقدماتی: به قرار‌هایی که پرونده را برای صدور رای قاطع آماده می‌کنند، قرار‌های اعدادی یا مقدماتی می‌گویند. این قرار‌ها اصولا در جریان دادرسی و قبل از پایان دادرسی‌ها صادر می‌شوند. از انواع قرار‌های اعدادی می‌توان به قرار موقوفی تعقیب در دعاوی کیفری و همچنین قرار استماع گواهی و شهادت شهود، قرار ارجاع به امر کارشناسی و قرار تحقیق و معاینه محلی در دعاوی مدنی اشاره کرد.

قرار‌های قاطع دعوا: به قرار‌هایی که با صادر شدن آن پرونده از مرجع رسیدگی‌کننده به دعوا خارج شود، قرار‌های قاطع دعوا می‌گویند. این قرار‌ها شبیه حکم هستند. از انواع قرار‌های قاطع دعوا می‌توان به قرار رد دعوا اشاره کرد.

قرار‌های شبه قاطع دعوا: به قرار‌هایی که با صادر شدن آن، پرونده بدون آنکه از دادگاه خارج شود و یا اینکه پرونده از دادگاه خارج شود ولی دوباره برای رسیدگی به دادگاه یا شعبه دیگری ارجاع شود، قرار‌های شبه قاطع می‌گویند. یکی از انواع قرار‌های شبه قاطع، قرار عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا می‌باشد. قرار عدم صلاحیت نیز یکی از قرار‌های شبه قاطع دعوا می‌باشد. به این صورت که با صدور قرار عدم صلاحیت، پرونده از آن دادگاهی که اقامه دعوا در آن صورت گرفته است، خارج می‌شود و به دادگاه صالح ارسال می‌شود. قرار امتناع از رسیدگی نیز یکی دیگر از قرار‌های شبه قاطع می‌باشد. این قرار در مواردی صادر می‌شود که مثلا دادرس، همسر و یا فرزندان او در دعوای مطروحه نفع شخصی داشته باشند.