وظایف و اختیارات دادستان
دادستان بالاترین مقام در دادسرا های کیفری است. دادسرای کیفری یکی از مراجع قضایی در کنار مراجع حقوقی و اداری است که لازم است تا به بررسی وظایف و اختیارات دادستان را در مراجع کیفری بپردازیم. در ادامه این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت.
دادستان کیست و وظایف و اختیارات دادستان کدام اند؟
همانطور که گفته شد دادستان بالاترین مقام دادسرا است و بسیاری از وظایف و اختیارات دادستان شامل موارد مربوطه در دادسرا است. دادستان در راس مرجع فضایی مزبور اختیارات بسیاری دارد و وظایف زیادی بر عهده این مقام می باشد. وظیفه قضایی و اداری دادسرا بر عهده شخص دادستان است و باید بر همه امور و کار ها و روند رسیدگی نظارت کامل داشته باشد همچنین همه کسانی که در این مرجع مشغول به کار می شوند باید از فیلتر شخص دادستان عبور کرده و وی بر همه کارهای کارمندان نظارت کامل دارد. تعقیب و قضاوت برخی از جرایم بر عهده خود شخص دادستان است زمانی که جرم انجام شده حق الناسی را در بر داشته باشد و یا حق اللهی را ضایع کرده باشد و یا هر دو حق ضایع شده باشند که در این حالت تعقیب جرم در اختیار دادستان خواهد بود.
دادستان در دادسرا باید تقسیم کار کند و پرونده را با توجه به تجربه و سواد قاضی و اهمیت موضوع مطرح شده میان آنان تقسیم کند. قانون دادستان را موظف بر نظارت تحقیقات بازپرس می داند و باید پس از انجام تحقیقات بازپرس دادستان آن را بررسی نماید. بازپرس در نحوه انجام تکمیل گزارش و انجام تحقیقات کاملا تحت نظر دادستان است و باید از وی پیروی نماید.
وظایف و اختیارات دادستان در حوزه قضایی کدام است؟
در متن فوق تعریفی کلی از مقام دادستان داشتیم اما جواب سوال دادستان کیست فقط زمانی کامل می شود که وظایف و اختیارات دادستان بر شمریم در این حالت دادستان به خواننده کامل معرفی خواهد شد. پس مطابق قوانین وظایف و اختیارات دادستان در موارد زیر و به شرح زیر می باشد؛
ریاست بر دادسرا؛ اولین اختیاری که برای فرد دادستان مطرح می شود ریاست بر دادسرای کیفری است. که وظایف قضایی و اداری بر عهده رئیس دادسرا است که تمامی مورد ذیل در حیطه وظیفه قضایی دادستان قرار دارند.
نظارت بر ضابطان؛ ضابطان افرادی هستند که تربیت شده دادستان در دادسرا مشغول به انجام خدمت هستند و نحوه کار و انجام وظیفه آنان و نظارت بر آنان بر عهده و از وظایف دادستان خواهد بود.
تعقیب برخی از جرایم؛ همانطور که در متن فوق نیز عنوان شد دادستان وظیفه دارد تا برخی از جرایم که مربوط به حق الناس و حق الله است را خود شخص ثا تعقیب کند.
تقسیم کار میان قضات دادسرا؛ قضات دادسرا زیر نظر دادستان مشغول به فعالیت هستند و پرونده های که به قضات ارجاع داده می شوند بر اساس اهمیت موضوع پرونده و تجربه قضات است و دادستان وظیفه و اختیار این تقسیم بندی را دارد.
نظارت بر تحقیقات بازپرس؛ بازپرس که بنا بر لزوم پرونده باید در خصوص موضوعی تحقیق انجام دهد خود دادستان موظف بر نظارت روی این تحقیقات را دارد.
در حالت کلی وظایف فوق که در خصوص وظایف و اختیارات دادستان مطرح شد شمای کلی وظایف دادستان است اما موارد زیر نیز وظایفی است که در حوزه قضایی وظایف دادستان است. که بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
مهم ترین وظایف و اختیارات دادستان
اظهار نظر در خصوص قرارهای بازداشت بازپرس؛ قراری که از سوی بازپرس صادر می شود یا قرار بر مجرمین محکوم علیه یا قرار بر توقیف در تعقیب و یا قرار در منع تعقیب می باشد. وظیفه دادستان تحقیق در مورد اعتبار و قانونی بودن قرار های مزبور است. اگر دادستان موافق قرار صادر شده از سوی بازپرس نباشد بازپرس بایستی در نظر خود تجدید نظر کند و اگر بازپرس کلا نظر دادستان را نپذیرد موضوع به دادگاه صادر می شود. تحقیقات بازپرس در همه پرونده ها جایز است اما در جرایمی مانند قتل عمد تحقیق فقط بر عهده وی بوده و در سایر جرایم دستیار دادستان یا دادیار نیز می توانند تحقیقات را انجام دهند.
صدور کیفر خواست؛ زمانی که دادستان با تحقیقات انجام شده از سوی بازپرس یا دادیار موافق باشد دادستان کیفرخواست را صادر خواهد کرد. در کیفر خواست که برای هر نوع جرمی انجام می شود، مشخصات طرفین دعوا و ادله های مطرح شده و نوع جرم مرتکب شده و تقاضای کیفر نیز به صورت کامل عنوان می شود. کیفر خواست پس از امضای دادستان به دادگاه ارسال می شود. دادگاه های جزایی بدون صدور کیفرخواست حق شروع در رسیدگی به پرونده را نخواهند داشت.
حضور دادستان در دادگاه جزایی؛ جلسه رسیدگی به حرام جزایی بدون حضور دادستان رسمیت نداشته و عملا غیر قانونی است. خود دادستان یا معاون وی یا یکی از دادیار های معرفی شده را باید در دادگاه حضور داشته باشند همچنین در محاکمه جزایی تقاضای تجدید نظر فقط با دادستان است. اگر قانون در رسیدگی به پرونده رعایت نشده باشد و یا حکم صادر شده غیر قانونی باشد حق دادستان خواهد بود که خواهان تجدید نظر شود.
اجرای احکام جزایی؛ هر جرمی که در دادسرای کیفری مورد بررسی قرار می گیرد اعم از جرم قتل یا جرم های ضعیف تر که مجازات آنها حبس تعزیری است باید زیر نظر دادستان اجرا شود. پس از صدور حکم قطعی این حکم زیر نظر دادستان یا معاون یا دادیار او اجرا خواهد شد و فرقی در نوع جرم و مجازات تعیین شده ندارد.
وظایف و اختیارات دادستان در حوزه اداری کدام است؟
در دادسرا ها واحدی به نام واحد امور سرپرستی تشکیل شده است که سرپرستی و اداره این واحد از وظایف و اختیارات دادستان در حوزه اداری می باشد. کسانی که محجور هستند برای تعیین سرپرست و قیم به این واحد معرفی می شوند تا دادستان حافظ منافع افراد محجور باشد. نصب و عزل قیم، نظارت بر اعمال قیم، حفاظت از دارایی های افراد محجور و تعیین حدود اختیارات وظایف سرپرست این افراد در حیطه این واحد و دادستان می باشد. هر امری که مربوط به افراد محجور اعم از سفیه و مجنون و صغیر و همچنین حفظ اموالی که مالک آن مشخص نیست و یا هر اموری که مربوط قوانین امور حسبی است کلهم از وظایف و اختیارات دادستان در حوزه اداری خواهد بود.
