اعاده حیثیت کیفری

اعاده حیثیت کیفری

اعاده حیثیت کیفری زمانی معنا پیدا می کند که یک فرد مطلب دروغ یا افترا به فرد دیگری نسبت دهد. اگر فرد قادر به اثبات آن نباشد فرد متهم با مشاهده انتشار مطالب کذب در مورد خود می تواند به دادگاه شکایت کند. سپس فرد با اثبات بی گناهی و دروغ بودن مطالب، شخص تهمت زننده را محکوم نموده و حیثیت خویش را اعاده می کند. در حالت کلی اعاده حیثیت یا اثبات بی گناهی شخص در موارد خاص و طبق قانون مجازات اسلامی به شماره های 697,698/699 در بخش تعزیرات صورت می گیرد. همچنین درباره نشر اکاذیب، شخص با انتشار یکسری مطالب دروغ بر علیه شخص دیگری به آبرو و مال وی ضرر می رساند. برای مثال شخصی در مورد درآمد بالای شخص دیگری به دروغ سخن بگوید و همین موضوع موجب بدنام شدن فرد متهم در جایگاه خود شود.

اعاده حیثیت کیفری در قانون جدید

اعاده حیثیت کیفری در قانون جدید مجازات اسلامی با معنایی دیگری هم مورد استفاده قرار می گیرد. پس اگر فرد در دادگاه به صورت صددرصد محکوم گردد، در اکثر موارد مطابق ماده 25 قانون به غیر از مجازاتی همچون جزای نقدی، شلاق و حبس از یکسری حقوق اجتماعی محروم می شود. البته این حقوق اجتماعی شامل سردبیری نشریات، عضویت در گروه های مختلف، عضویت یا شرکت در انتخابات شوراهای حل اختلاف و … است. پس فرد با گذشت مدت تعیین شده در ماده 25 قانون مجازات اسلامی، محرومیت های وی به پایان می رسد. درنتیجه شناسنامه کیفری شخص پاک شده و اعاده حیثیت می گردد.

مهلت اعاده حیثیت کیفری

مهلت اعاده حیثیت کیفری چقدر است؟ در قانون مجازات اسلامی و مطابق ماده 106 و در جرایم تعزیری امکان گذشت وجود دارد. اگر متضرر از تاریخ مطلع بودن از وقوع جرم و در بازه زمانی یک سال شکایت نکند لغو حق شکایت کیفری وی صددرصد است. البته در شرایطی که زیر نظر متهم بوده یا با دلایلی موجه از اختیار خود خارج باشد و نتواند شکایت کند. پس مهلت شکایت از تاریخ ذکر شده رفع مانع به حساب می آید. همچنین اگر متضرر قبل از اتمام بازه زمانی مختص به شکایت فوت کند و دلیل و مدرکی جهت لغو شکایت وجود نداشته باشد شخص ورثه به مدت شش ماه بعد از فوت متضرر می تواند شکایت کند. درنتیجه اعاده حیثیت در مواردی که از طریق نشر اکاذیب یا افترا علیه فرد صورت می گیرد، مهلت شکایت از تاریخ وقوع جرم تنها یک سال است.

اعاده حیثیت از متهم

برخی مواقع شخصی به دنبال بداندیشی متهم به جرمی می گردد که امکان اثبات این سوء نیت جرم محسوب نمی شود. پس متهم می تواند بر علیه شاکی اعاده حیثیت کیفری نماید. البته گاهی شخص به جرمی متهم می شود که به دلیل تشخیص نادرست قاضی به مجازات محکوم می گردد که با گذشت زمان تقصیر و خطای قاضی معلوم می شود. بنابراین در قانون اساسی و مطابق اصل 171 اگر به دلیل خطای قاضی در تطبیق حکم، خود حکم یا موضوعی، شخص ضرر معنوی یا مادی ببیند، مقصر بر اساس موازین اسلامی همان ضامن به حساب می آید. پس در غیر این صورت باید ضرر توسط دولت جبران گردد و متهم به گونه ای اعاده حیثیت شود.

نحوه‌ی اعاده حیثیت کیفری بسته به مورد می تواند متفاوت باشد. پس در شرایطی که ضرر جنبه مادی داشته بایستی جبران گردد. همچنین در صورت معنوی بودن ضرر، بر اساس قانون مختص به آیین دادرسی کیفری و طبق ماده 14 احتمال دارد عذرخواهی از طریق الزام یا درج در روزنامه و … صورت گیرد.

اعاده حیثیت کیفری کلاهبرداری

همان گونه که قبلاً اشاره شد در صورتی یک شخص به شخص دیگری جرمی نسبت دهد و قادر به اثبات آن نباشد، شخص متقابل به جرم افترا می تواند بر علیه او شکایت کند. بنابراین کلاهبرداری جرمی است که از این اصل مستثنا نیست. پس اگر فردی با بداندیشی، فرد دیگری را به کلاهبرداری متهم نماید و نتواند این واقعه را به اثبات برساند، شخص متهم قادر به شکایت علیه او است. البته اگر شخصی از فرد دیگری به افترایی شکایت کند، فقط زمانی قادر به شکایت از شاکی اول آن هم به جرم افترا است که سوء نیت وی را آشکار سازد. وگرنه پس از هر شکایت کیفری باید منتظر شکایت شخص دوم به جرم تهمت علیه شاکی اول بود.

اعاده حیثیت کیفری در زندگی اجتماعی

اعاده حیثیت کیفری یا بازگردانش آبرو در زندگی اجتماعی از مفهومی قابل درک تر نسبت به علم حقوق برخوردار است. همچنین بازگردانش آبرو در زندگی اجتماعی قابل فهم تر بوده و ظهور بیرونی نسبتاً بارزتری دارد. زیرا اعاده حیثیت اقداماتی حاکی از:

انتشار و اعلام بی گناهی شخص از اتهام نسبت داده شده

اثبات سلامت شخصی که از وی شکایت شده

ابطال ادعای شاکی را شامل می شود.

بنابراین برای بهبود چنین شرایطی در قانون مقرر شده از طریق روزنامه و رسانه ها می توان شخص شاکی را به مجازات قانونی محکوم کرد.

اگر فردی با انتشار اکاذیب از طریق رسانه از فرد دیگری هتک آبرو و حیثیت نماید زیان دیده می تواند به تعقیب وی بپردازد. سپس به عموم اعلام نماید که مواردی که فرد برای از بین بردن آبروی او به صورت نادرست در نزد مقامات یا جمع اظهار نموده چیزی جزء دروغ نیست. همچنین مجازات انتشار دهنده اکاذیب به اثبات می رساند که نشر دهنده اطلاعات غلط در واقع مجرم است.

جریمه نقدی اعاده حیثیت

جریمه نقدی که برای اعاده حیثیت در نظر گرفته شده معادل پانزده میلیون ریال است. پس در شرایطی که به فردی جرم منافی عفت مانند زنا یا لواط داده شود و شخص شاکی قادر به اثبات آن نباشد، به جرم حذف مجازات می گردد. جرم حذف شامل 80 ضربه شلاق است. همچنین اگر به علیه شخصی دیگر امری را انتشار دهد همان اشاعه فحشا محسوب می شود. این موضوع نیز مجازات را در بر می گیرد که 74 ضربه شلاق یا حبس در بازه زمانی یک ماه تا یک سال است. البته برای جریمه نقدی در مورد اعاده حیثیت به شاهد نیاز است. بنابراین باید از حرام نبودن، عاقل بودن و بالغ بودن شاهد اطمینان صددرصد داشت.