تسلیم مبیع
تسلیم مبیع در عقد بیع
عقد بیع یکی از عقود رایج در مباحث حقوقی است که جامعیت بسیاری دارد. هر کدام از عقود از نظر حقوقی دارای آثاری هستند که تسلیم مبیع از آثار مهم عقد بیع محسوب می شود. زمانی که قرارداد و یا عقد بیع تنظیم می شود باید نکات بسیاری را در آن لحاظ کرد. این موارد هم باید از نظر قانونی جامعیت داشته باشند و هم اینکه مورد توافق طرفین محسوب شوند. در این مورد ماده 367 قانون مدنی اشاره می کند که: «تسلیم عبارت است از دادن مبیع به تصرف مشتری به نحوی که متمکن از انحاء تصرفات و انتفاعات باشد و قبض عبارت است از استیلاء مشتری بر مبیع.» در قانون مدنی تصریح شده است که اگر مبیع توسط بایع تحویل مشتری داده شود عمل تسلیم مبیع انجام شده است، حتی اگر مشتری از مبیع هیچ استفاده ای نکند. در این مورد ماده های 367 تا 389 قانون مدنی به تصریح و توضیح این موضوع پرداخته اند.
ماده های قانونی مربوط به تسلیم مبیع
ماده 368 در مورد تسلیم مبیع توضیح می دهد که: « تسلیم وقتی حاصل می شود که مبیع تحت اختیار مشتری گذاشته شده باشد اگر چه مشتری آن را هنوز عملا تصرف نکرده باشد.»
در مورد محل تسلیم مبیع نیز ماده 375 تصریح می کند که: « مبیع باید در محلی تسلیم شود که عقد بیع در آنجا واقع شده است مگر این که عرف و عادت مقتضی تسلیم در محل دیگر باشد و یا در ضمن بیع محل مخصوصی برای تسلیم معین شده باشد.»
درباره مخارج تسلیم مبیع ماده 381 اشاره می کند که: « مخارج تسلیم مبیع از قبیل اجرت نقل آن به محل تسلیم، اجرت شمردن و وزن کردن و غیره به عهده بایع است مخارج تسلیم ثمن بر‌عهده مشتری است.»
در مورد تلف مال قبل از تسلیم مبیع ماده 387 توضیح می دهد که: « اگر مبیع قبل از تسلیم بدون تقصیر و اهمال از طرف بایع تلف شود بیع منفسخ و ثمن باید به مشتری مسترد گردد مگر این که بایع برای تسلیم به حاکم یا قائم مقام او رجوع نموده باشد که در این صورت تلف از مال مشتری خواهد بود.»
در مورد نقص در مبیع نیز ماده 388 اینگونه توضیح داده است که: « اگر قبل از تسلیم در مبیع نقصی حاصل شود مشتری حق خواهد داشت که معامله را فسخ نماید.»
از نظر مباحث حقوقی تسلیم مبیع در دسته بندی دعوی حقوقی قرار می گیرد و در واقع برای پیگیری در صورت اختلاف میان طرفین، در صلاحیت مراجع عمومی حقوقی است. در نظر داشته باشید که اگر مورد بیع یک مال غیر منقول باشد، این موضوع در صلاحیت دادگاه محل ملک قرار خواهد گرفت. در صورتی که غیر از این باشد، در صلاحیت اقامتگاه خوانده یا محل انعقاد قرارداد خواهد بود. هزینه دادرسی به دعوی حقوقی تسلیم مبیع از آنجایی که یک دعوی مالی است بر اساس نرخ های مصوب دادگستری تعیین می شود. اگر اختلافی در میان طرفین به وجود آید باید با مدارک و مستندات موجود به مراجع ذی صلاح مراجعه نمایند. در نظر داشته باشید که بهترین مدرکی که در مورد تسلیم مبیع وجود دارد، قرارداد بیع میان طرفین است. اصولا از این قرارداد هر کدام از طرفین یک نسخه دارند. در صورت بروز اختلاف، طرفین می توانند تصویر مصدق و اصل آن را به دادگاه ارائه نمایند.
تعریف مبیع، بایع و تسلیم مبیع
در مورد تسلیم مبیع، یک موضوع مال مورد معامله است و دیگری طرفین قرارداد بیع هستند. در این مورد می توان به صورت زیر توضیحاتی ارائه داد.
مبیع در واقع کالا یا مالی است که به فروش می رسد و مطابق با عقد بیع از بایع به مشتری انتقال پیدا می کند. برای مثال اگر شما یک موبایل خریداری کنید، موبایل مبیع نامیده می شود. از طرفی قیمت معامله که مشتری به بایع پرداخت می کند را نیز ثمن معامله می نامند. در نظر داشته باشید که بایع نیز همان فروشنده یا واگذار کننده کالا یا ملک است که یکی از طرفین عقد بیع محسوب می شود. مشتری نیز به نام خریدار مال یا کالا شناخته می شود و طرف دیگر عقد بیع می باشد. تسلیم مبیع نیز در قانون مدنی تعریف خود را دارد و همانطور که اشاره شد بر اثر عقد بیع میان دو طرف قرارداد به وجود می آید.
در مورد تسلیم مبیع از نظر حقوقی و قانون مدنی باید گفت، در واقع زمانی که مبیع به تصرف مشتری در آید، او می تواند هر گونه تصرفی در مال را انجام دهد. در واقع زمانی که مشتری از مبیع استفاده کند و تسلط کافی بر آن داشته باشد، این موضوع به نام تسلیم مبیع شناخته می شود. البته در نظر داشته باشید که اگر مال یا کالا در تصرف مشتری باشد و حتی از آن استفاده ای هم نکند باز عمل تسلیم مبیع صورت گرفته است. در واقع استفاده مشتری شرطی برای تسلیم مبیع نیست. در این مورد باید اشاره کرد که تسلیم مبیع در مورد اموال مختلف مانند اموال منقول و غیر منقول تفاوت هایی دارد. برای مثال اگر مبیع ملک مسکونی باشد با تحویل کلید خانه این عمل انجام می گیرد. در نظر داشته باشید که تسلیم مبیع مطابق با ماده 383 قانون مدنی نیز دارای شرایطی نیز است. یعنی صرف تحویل کالا یا ملک در همه موارد تسلیم مبیع محسوب نمی شود.
ماده 383 قانون مدنی
در واقع در مورد تسلیم مبیع ماده 383 قانون مدنی توضیح می دهد که اجزا و توابع مبیع نیز باید به فرد مشتری تسلیم شود. اگر این موارد لازمه استفاده از مبیع قرار داده شوند، همین موارد و اجزا نیز باید با مبیع تحویل داده شوند. اجزا می توانند انواع مختلفی داشته باشند که تحویل و تسلیم برخی از آن ها به مشتری ضروری است. این مورد در بسیاری از دستگاه ها و ابزار های صنعتی قابل مشاهده است. برای مثال اگر شما یک دستگاه صنعتی یا فنی خریداری نمایید و این وسیله نیاز به آموزش یا حتی راه اندازی توسط فروشنده داشته باشد، شامل دو مرحله است. زمانی که تحویل آن به مشتری صورت بگیرد، قبض توسط مشتری انجام شده است. اگر نحوه استفاده نیز به مشتری آموزش داده شود عمل تسلیم مبیع به صورت کامل انجام شده است. در واقع در این مرحله تحویل کالا به مشتری توسط بایع به صورت کامل صورت گرفته است.
