اهلیت چیست؟
اهلیت به معنی شایستگی در اجرای اعمال و حقی و شایستگی در دارا بودن آن حق است. اهلیت دارای انواع مختلفی است که هر یک ویژگی های خاص خود را دارد. تمامی افراد مطابق قانون دارای حق و حقوقی هستند که برای بهره مندی از این حقوق بایستی دارای ویژگی هایی باشند. برای اجرای مسائل حقوقی بایستی فرد دارای اهلیت باشد زیرا به شرط قانون و عقل بایستی افراد برای بهره مندی از حقوق خود به سن مشخص و یا دارای عقل معاشی در حد معقول باشند. در واقع هر فردی که به عنوان محجور شناخته نشود دارای اهلیت بوده و حق و شایستگی و همچنین صلاحیت استفاده از حقوق خود را دارد و به علاوه آن شایستگی قبول تعهد را خواهد داشت. در ادامه این مقاله به اهمیت موضوع اهلیت و شرح ویژگی های افراد محجور و انواع آن و ویژگی های آن خواهیم پرداخت لطفا تا پایان متن نوشتار همراه ما باشید.
منظور از اهلیت چیست؟
منظور از اهلیت شایستگی فرد برای دارا بودن و استفاده از حقوق اجتماعی و فردی خود بنا به داشتن شرایط لازم است. داشتن این شرایط به افراد اجازه استفاده از حقوقی را خواهد داد که اجتماع و قانون و عرف این اجازه را به وی خواهد داد. در حالت کلی منظور از اهلیت این است که افراد برای انجام بعضی از امور حقوقی مربوط به خود یا اجتماع اولا باید به سن مشخصی یا سن تکلیف یا قانونی رسیده باشد. دوما فرد باید از لحاظ عقلی سالم و به درجه رشد عقلی رسیده باشد و یا دارای عقل معاش باشد. مثلا یکی از شروط انجام معاملات اهلیت داشتن طرفین معامله است. در غیر این صورت معامله به حکم قانون فسخ و باطل می شود. کسی که اقدام به فروش ملکی از خود می کند باید حتما دارای اهلیت باشد به این معنی به سن قانونی رسیده باشد و دارای عقل سلیم و عقل معاش باشد. بدیهی است افراد مجنون فاقد عقل معاش می باشند. همچنین ازدواج افراد پس از رسیدم به سن تکلیف و سن قانونی و رشد عقل وی امکان پذیر است.
اهلیت چیست؟ (222)
ویژگی های اهلیت کدام است؟
درواقع واژه اهلیت به معنی لیاقت و شایستگی است و در علم حقوق به معنی داشتن شرایطی برای بهره مندی از حقوق اجتماعی و قانون خود است. به طور کلی به افرادی که اهلیت ندارند محجور گفته می شود. محجور به افرادی گفته می شوند که زیر سن قانونی باشند و همچنین افرادی که به لحاظ عقلی به سن رشد نرسیده باشند. محجورین حق تصرف در اموال خود را ندارند و حق تصمیم گیری در برخی از مسائل شخصی خود را نیز نداشته و باید تابع سرپرست یا قیم خود باشند. زیرا از نظر قانون نداشتن سن قانونی و تکامل عقلی است. همانطور که پیشتر نیز گفته شد یکی از شروط صحت قرارداد های معاملاتی داشتن اهلیت است و این مهم در ماده 190 قانون ذکر شده است. همچنین در ماده 212 قانون مدنی چنین آمده است که انجام هر نوع معامله ای با اشخاص غیر رشید و نا بالغ با عنایت به قانون و اصل اهلیت باطل می باشد. به هر حال داشتن شرایط اهلیت یکی از مهم ترین اصل برای صحت انجام امور حقوقی است.
انواع اهلیت کدام است؟
همانطور که گفته شد اهلیت به معنی شایستگی در برخورداری از امور حقوقی و همچنین صلاحیت داشتن برای اجرا و داشتن حق است. هر انسانی برای برخوردار شدن از حقوقی باید شرایطی عام به نام اهلیت را دارا باشد. گفته شد که به افرادی که شرایط اهلیت را نداشته باشد محجور گفته می شود. قانون گذار قوانین سخت و محکمی را برای این مهم در نظر گرفته است و طبق قانون انجام هر معامله ای با افراد محجور باطل خواهد بود. نکته مهم در این خصوص که قابل تذکر می باشد این است که افراد غیر رشید و افراد نابالغ و یا سفیه به عنوان افراد محجور شناخته می شوند ولی گاهی منظور از محجوریت افراد در این موارد خلاصه نمی شود.
مثلا تجار ورشکسته برای انجام عملیات تصفیه و تصرف در اموال خود اهلیت ندارند. طبق قانون، تاجر ورشکسته برای دخل و تصرف در اموال خود محجور شناخته می شوند و از اهلیت برای تصرف در اموال خود برخوردار نخواهند بود.پس انجام هر معامله توسط تاجر در زمان ورشکستگی باطل خواهد بود. طبق ماده 958 قانون مدنی هر فردی برای متمتع از حقوق مدنی می باشد هیچ کس حق اجرای حق حقوقی را نخواهد داشت مگر اینکه طبق قانون اهلیت داشته باشد.
اهلیت چیست؟ (22)
اهلیت تمتع چیست؟
طبق قانون اهلیت تمتع هر انسانی به محض به دنیا آمدن و فارغ از هر جنسیت و و تابعیت و سن و به صرف انسان بودن دارای حقوق و حقی است و هیچ کس حتی خود او ندارند تا این حق را از فرد سلب نماید. ماده 956 قانونی مدنی به این حق اشاره کرده است. همچنین به موجب ماده 957 قانون به شرط اینکه جنین زنده متولد شود از حقوق تمتع برخوردار خواهد بود. حتی اگر جنین برای لحظه ای زنده باشد به خاطر چند لحظه حیات دارای حقوقی خواهد بود و اموال وی به ارث خواهد رسید.
اهلیت استیفا چیست؟
همانطور که در اهلیت تمتع گفته شد که شرط بر زنده و حیات فرد است حتی اگر برای چند لحظه باشد و فارغ از هر عاملی دارای حقوقی خواهد بود. اما اهلیت استیفا به معنی شایستگی فرد برای قبول کردن تعهدی خواهد بود. فرد باید دارای شرایط ویژه باشد تا بتواند از حقوق خود استفاده نماید. هر انسانی که زنده به دنیا می آید بر اساس حق تمتع حق ازدواج کردن دارند و بر اساس حق استیفا فرد تا زمانی که به سن قانونی و یا سن تکلیف نرسیده باشد حق ازدواج نخواهد داشت و نکاح او باطل است. پس هر آنچه که در متن نوشتار ذکر شده مربوط به حق و حقوق و اهلیت استیفا می باشد. پس طبق گفته های فوق تمامی انسان ها دارای حق تمتع هستند اما برای برخوردار بودن از حق استیفا باید شرایطی را داشت که بیشتر افراد یا این شرایط را دارند و یا به زودی از محجوریت خارج شده و دارای اهلیت خواهند شد مگر افرادی که فاقد عقل سلیم باشد که طبق قانون محجوریت آنان دائمی خواهد بود.
