تفاوت ارش و دیه
تفاوت ارش و دیه در قانون ایران
تفاوت ارش و دیه چیست؟ مهمترین نکات تفاوت ارش و دیه چیست؟ تفاوت ارش و دیه از نظر قانونی چیست؟ آیا تفاوت ارش و دیه در نوع مجازات است؟ آیا تفاوت ارش و دیه در نوع جرم است؟ تفاوت ارش و دیه را کدام نهاد مشخص می کند؟ از نظر یک وکیل پایه یک دادگستری تفاوت ارش و دیه کدام موارد است؟ چگونه می تواند تفاوت ارش و دیه را متوجه شد؟ شباهت و تفاوت ارش و دیه در کدام موارد است؟
تفاوت ارش و دیه یکی از چالش هایی است که در ذهن بسیاری از مراجعه کننده های مسیر کیفری و قضایی وجود دارد. در واقع در یک دعوی کیفری ( مانند دعوی منجر به فوت یا منجر به قطع عضو و … ) ممکن است هم ارش و هم دیه تعیین شود و یا تنها یکی از موارد فوق به عنوان مجازات در نظر گرفته شود.
اگر بخواهیم ساده و صریح بیان کنیم می توانیم اینگونه بگوییم که ارش نوعی دیه محسوب می شود که بر خلاف آن مقدار مشخصی ندارد. اما برای این که بتوانیم دقیق تر تفاوت ارش و دیه را متوجه شویم، بهتر است هر کدام از این مفاهیم را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. از این رو در ادامه دیه و ارش را به صورت جداگانه توضیح دادیم تا در انتها بتوانیم به صورت جامع و خلاصه تفاوت ارش و دیه را بیان کنیم.
به این موضوع نیز توجه داشته باشید که هر دو این مفاهیم تحت عنوان قانون کیفری بیان می شود. از این رو در ادامه ابتدا به مفهوم قانون کیفری و ویژگی آن نیز می پردازیم. چرا که شناخت این بستر می تواند کمک بسزایی به ما در خصوص فهم مفاهیم مربوط به این حوزه مانند تفاوت ارش و دیه می کند.
تفاوت ارش و دیه، شناخت دیه
تفاوت ارش و دیه را با تعریف و شناخت دیه می توانیم شروع کنیم. اما پیش از آن سوال مهمتر این است که قانون کیفری چیست و چه تفاوت هایی با قانون حقوقی دارد؟ در کلام ساده تر یک وکیل حقوقی چه تفاوت هایی از نظر کارکرد یا یک وکیل در حوزه کیفری دارد؟ به طور کلی می توانیم اینگونه بیان کنیم که قانون ایران به دو بستر کیفری و حقوقی تقسیم می شود. هر چیزی که در قانون ایران می بینید تحت یکی از این دو گروه بزرگ قانونی مورد بررسی قرار می گیرد.
قانون در بخش حقوقی به حقوق هر فرد در جامعه و چارچوب هایی که باید در موقعیت های مکانی یا زمانی مختلف باید رعایت کند می پردازد. اما قانون در بخش کیفری به مفهوم بسیار مهم جرم می پردازد. در واقع همه چیز در قانون کیفری به سه بخش اثبات جرم، تعیین مجازات و اجرای مجازات ختم می شود. ارش و دیه را می توان در دسته مجازات هایی دانست که در قانون کیفری به آن اشاره شده است.
دیه یکی از انواع مجازات هایی است که توسط اسلام و شرع وارد قانون شده است. دیه برابر با زیان و ضرر جانی است که به فرد وارد شده است. این میزان توسط اسلام و قانون مشخص شده است. به طور مثال قطع دو عضو زوج، مانند دو پا یا دو دست برابر با دیه یک انسان کامل است. مسئله ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که دیه در دسته مجازات های حدی قرار دارد ( به جز در بعضی موارد خاص ). مجازات حدی به مجازاتی گفته می شود که توسط اسلام تعیین شده و امکان تغییر آن وجود ندارد. اما در مقابل مجازات های که توسط قانون گذار مشخص شده تحت عنوان مجازات تعزیری شناخته می شود. این دسته از مجازات ها امکان افزایش، کاهش و یا تبدیل را دارند.
تفاوت ارش و دیه و شناخت ارش
تفاوت ارش و دیه را با شناخت و تعریف ارش ادامه می دهیم. یک وکیل کیفری به خوبی می داند که دیه عمدتا بر اساس شرایط اسلامی مشخص می شود. در کلام ساده تر اسلام مشخص کرده است که در هر نوع خسارت جانی چه مقدار دیه باید تعیین شود. این نکته دو مسئله اساسی دارد. اول این که اسلام عمدتا بر اساس دانش پزشکی آن دوره این نظرات را داده است. بنابراین می توان حدس زد که اسلام عموما در خصوص اجزای بیرونی بدن و همچنین در خصوص مرگ انسان دیه تعیین کرده است. مسئله دوم این است که نمی توان انتظار داشت که اسلام برای بسیاری از جزئیات بدن انسان به صورت جداگانه دیه ای مشخص کرده باشد. اینجاست که مفهوم ارش به میان می آید.
در برخی موارد امکان مشخص کردن دیه برای خسارت و زیان بدنی وارد شده وجود ندارد. به طور مثال در قانون و اسلام برای پاره شدن تاندون پا دیه ای مشخص نکرده است. از این رو در چنین مواردی زمانی که دیه مشخص نشده است، کارشناس و دادگاه این مقدار را بر اساس قوانین و چارچوب های خاصی مشخص می کند. به این حالت ارش گفته می شود. در واقع برای شکستن پا دیه مشخص شده است و برای پاره شدن تاندون ارش مشخص می شود. این مسئله مهمترین و بنیادی ترین تفاوت ارش و دیه در قانون محسوب می شود.
تفاوت ارش و دیه کدام موارد است؟
اما اکنون نوبت این است که تفاوت ارش و دیه را بیان کنیم. همانطور که مشخص است ارش نوعی دیه محسوب می شود. این مفهوم زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که قانون و شرع دیه ای مشخص برای یک زیان و خسارت بدنی در نظر نگرفته باشند. با این حال می توان تفاوت ارش و دیه را تحت شرایط دیگر نیز مورد بررسی قرار داد.
اول این که در خصوص تعیین دیه جنسیت بسیار تاثیرگذار است. در کلام ساده تر به زن دیه کمتری از مرد تعلق می گیرد. اما این موضوع در ارش مورد توجه قرار نمی گیرد. در کلام ساده تر در ارش جنسیت تاثیرگذار نیست. نکته مهم دیگر این است که معمولا ارش کمتر از دیه تعیین می شود. مسئله دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که دیه بر اساس قانون دارای محدودیت زمانی برای پرداخت است اما این مسئله برای ارش در نظر گرفته نشده است.
