دادخواست تقابل

دادخواست تقابل

دادخواست تقابل از سوی خوانده در مقابل دعوای خواهان مطرح خواهد شد. دعوای تقابل بایستی در قالب دادخواست قابل تنظیم و ارائه به دادگاه باشد در غیر این صورت دعوای تقابل محسوب نمی شود. قبل از پرداختن به موضوع دادخواست دعوای تقابل لازم است تعریفی کامل از دعوای تقابل یا متقابل داشته باشیم. در ادامه این متن به شرایط تهیه دادخواست تقابل و نحوه تنظیم این دادخواست می پردازیم.

 دعوای تقابل چیست؟

دعوا در علم حقوق به معنی شکایت به مرجع قضایی به منظور احقاق حق می باشد. زمانی که در دادگستری ها دعوایی به منظور حق خواهی اقامه می شود طرف مقابل یعنی خوانده دعوا نیز در مقابل حق و حقوقی دارد. قانون گذار به منظور جلوگیری از ضایع شدن حق و حقوق احتمالی خوانده مبحث دعوای متقابل را مطرح ساخته است. منظور از دعوای متقابل این است که در مقابل دعوای اقامه شده از سوی خواهان خوانده نیز در صورت امکان می تواند در خصوص دعوای اصلی مطرح شده اقامه دعوا نماید. این دعوا باید به طور مستقل قابل اقامه باشد وگرنه دعوای تقابل محسوب نمی شود. پس اگر نتوان ادعا یا اظهار خوانده به صورت مستقل در دادگستری در قالب دادخواست اقامه شود نمی توان آن را دعوای تقابل تلقی کرد و دادخواست آن را به دادگاه ارائه کرد. مثلا در دعوای زن و شوهری که خواهان دعوا زوجه باشد و مدعی بر عدم پرداخت نفقه از سوی زوج خود باشد در صورت امکان زوج می تواند دادخواست تقابل مبنی بر عدم تمکین زن را به دادگاه ارائه دهد.

دادخواست تقابل چیست؟

مطابق ماده ۱۴۲ قانون مدنی؛ دعوای تقابل به موجب دادخواست قابل ارائه به مراجع می باشد. بنابراین دعوای تهاتر، فسخ رد خواسته و صلح و امثال آن که به منظور دفاع در برابر دعوای اصلی اظهار می شود دعوای تقابل محسوب نمی شود پس در نتیجه نیازی به تنظیم دادخواست جداگانه ندارد. زیرا وجود مستقلی نداشته و نتیجه آن مبتنی بر ادعای خواهان می باشد. اما اگر خوانده حقی را بر خود فرض بداند می تواند دعوای مستقلی را اقامه کند. پس با این تفاسیر دانستیم که دعوای تقابل در قالب دادخواست قابل ارائه است. اما شاید این سوال پیش بیایید که چه زمانی دادخواست تقابل بایستی به دادگاه ارائه شود؟ در جواب این سوال بایستی دقت داشت که در مسائل حقوقی و قضایی مدت زمان ارائه هر دادخواستی مهم است. دادخواست مربوط به دعوای تقابل نیز باید در پایان جلسه اول رسیدگی به دعوای اصلی به دادگاه ارائه شود. چنانچه خوانده در زمان ذکر شده قادر به تنظیم دادخواست نباشد می تواند درخواست تاخیر جلسه را از قاضی پرونده داشته باشد. پس بایستی شرایط تنظیم دادخواست را به طور مفصل بیان کنیم.

• 

شرایط تنظیم دادخواست تقابل چیست؟

بنابراین طبق گفته های فوق؛ دادخواست تقابل باید شرایطی را دارا باشد. زمانی که دعوای اصلی از سوی خواهان اقامه می شود خوانده حتما در دفاع خود اظهاراتی را دارد و یا در پاسخ به دعوای مطرح شده اظهاراتی را دارد که باید در دادگاه مطرح کند. اما گاهی خیز خوانده دعوا در راستای دعوای اصلی و ارتباط با آن خود را صاحب حق و حقوقی می داند. پس در چنین حالتی فرد با اقدام به اقامه دعوای تقابل می کند که در قالب دادخواست قابل تهیه و تنظیم می باشد. مهم است که شرایط تنظیم آن را بدانیم. پس دادخواست دعوای تقابل بایستی دارای شرایط زیر باشد؛

دادخواست متقابل باید مسبوق به دعوای اصلی باشد؛ دعوای تقابل در مقابل دعوای خواهان مطرح می شود پس دادخواست تقابل همیشه از سوی خوانده مطرح می شود. پس قانون گذار حق اقامه دعوای تقابل را برای خوانده در نظر گرفته است زیرا خوانده نیز با وجود اینکه دعوای اصلی بر علیه او‌ اقامه شده است دارای حقوقی است. مطابق ماده ۱۳۹ قانون مدنی شخص ثالثی که به حکم جلب ثالث به دادگاه خوانده می شود دارای تمامی حقوقی است که قانون برای شخص خوانده در نظر گرفته است. شخص ثالث خوانده شده به دادگاه یا خود مستقلا دارای حقی است که خود را مستحق تنظیم دادخواست می داند و یا حق و حقوق وی بسته به شخص ری نفع در دادگاه است. در حالت دوم چون حق شخص تابع حق شخص ذی نفع است نمی تواند متقابلا دعوای تقابل را به دادگاه ارائه بدهد زیرا حقوق او تبعی است یعنی تابع حق کس دیگری است.

منشأ دادخواست و دعوای اصلی یکی باشد و کاملا در ارتباط یکدیگر باشند؛ قانون گذار از دو مفهوم منشا واحد و ارتباط کامل سخن گفته است. پس مهم است که دعاهای تقابل هم وحدت منشا داشته باشد و هم اینکه دارای ارتباط کاملی باشند ممکن است دعوای اصلی و دعوای تقابل منشا وحدتی داشته باشند اما با یکدیگر ارتباط نداشته باشند. منظور از رابطه دو دعوا این است که تصمیم در خصوص دعوای اصلی بر دعوای تقابل نیز تاثیر بگذارد و یا رسیدگی به دعوای تقابل مانع از رسیدگی به دعوای اصلی نباشد.

خوانده در دفاع دعوای اصلی نباشد یا اظهار خود را در قالب صلح و تهاتر و امثال آن نباشد؛ گاهی شخص خوانده در اقامه دعوای اصلی تصمیم بر صلح می نماید و یا ادعای خواسته را رد یا تصمیم بر فسخ قراردادی می کند که در چنین حالتی نمی توان پاسخگویی به دعوای اصلی را در قالب دادخواست تهیه کرد زیرا در این حالت پاسخگویی به دعوای اصلی را نمی توان دعوای متقابل محسوب کرد.

بایستی دادخواست را در پایان اولین جلسه دادرسی به دادگاه تقدیم کرد؛ همانطور که گفته شد؛ دادخواست مربوط به دعوای تقابل را باید در زمان مشخص شده یعنی در پایان اولین جلسه دادرسی مربوط به دعوای اصلی مطرح کرد و به دادگاه ارائه نمود. در جلسه رسیدگی بعدی مقرر شده به دعوای اصلی به دادخواست مربوط به دعوای متقابل نیز رسیدگی خواهد شد و نتیجه آن متعاقبا ابلاغ می شود. اما چنانچه افراد به هر علتی نتوانند در مهلت مقرر شده دادخواست تقابل را به دادگاه ارائه بدهند می توانند درخواست تاخیر جلسه را خواستار شوند. در حالت کلی در دادگاه بدوی حق ارائه دادخواست بر شخص خوانده وجود دارد و تاخیر جلسه رسیدگی بعدی نیز با درخواست و ادله و مدارک امکان پذیر است.