دادخواست حکم موت فرضی

دادخواست حکم موت فرضی

  زمانی که در زنده بودن شخصی شک کرد و سال ها از او خبری نباشد ورثه او مطابق قانون حق دارند که دادخواست حکم موت فرضی را به دادگاه ارسال کنند تا همانطور که از عنوان آن مشخص است برای شخصی که سال ها از وی هیچ خبری نیست فرض بر آن می شود که مرده باشد. این روند در قانون دارای تشریفاتی است و همچنین تنظیم چنین دادخواستی تحت شرایطی امکان ارسال دارد که در قانون به صراحت در خصوص آن بحث شده است و ما در ادامه این مقاله با این شرایط و نحوه تنظیم دادخواست حکم موت فرضی خواهیم پرداخت.

موت فرضی چیست؟

قبل از پرداختن به نحوه تنظیم و شرایط دادخواست حکم موت فرضی لازم است تا ابتدا تعریفی کامل از موت فرضی داشته باشیم.

تا زمانی که شخص زنده و حی و حاضر باشد هیچکس حتی وراث او حق دخالت و تصرف در اموال وی را نخواهند داشت. خب اما ممکن است که گاهی زنده و یا مرده بودن شخص معلوم نباشد. در چنین حالتی وراث او اقدام به اخذ حکم موت فرضی برای وی خواهند کرد. زمانی افراد از مرده یا زنده اشخاص اطلاعی ندارند که سال ها هیچ خبری از او نباشد و فرد گمشده هیچ اطلاع یا خبری از خود به خانواده و نزدیکانش نداده است. در این حالت فرض بر مرده بودن شخص می شود. زیرا شخصی که برای سال ها غایب است مرده محسوب می شود.

پس در این حالت قانونگذار به منظور جلوگیری از پایمال شدن حق وراث موضوع موت فرضی را مطرح و به تصویب رسانده است. در ماده ۱۰۱۹ قانون مدنی در این موضوع بحث شده است؛ حکم موت فرضی برای افرادی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از او شده است سال ها گذشته باشد پس در چنین حالتی قاعدتا شخص زنده نخواهد بود. این حکم در قانون ایران از قانون شرع اسلام برگرفته شده است. برای اینکه چنین حکمی از دادگاه صادر شود باید شرایطی وجود داشته باشد. در متن زیر به این موضوع خواهیم پرداخت.

• 

شرایط تنظیم دادخواست حکم موت فرضی

طبق ماده ۱۰۲۱ شرایط تنظیم دادخواست حکم موت فرضی به شرح زیر می باشد؛

زمانی که آخرین خبری که از شخص به وراث و نزدیکانش رسیده است ده سال تمام گذشته باشد و با احتساب این مدت زمان سن شخص غایب از ۷۵ سال گذشته باشد.

زمانی که شخص مفقود شده جزو نیرو مسلح بوده است و در زمان جنگ این شخص مفقود شده است. همچنین سه سال از تاریخ انعقاد صلح جنگ گذشته باشد و تمامی اسرا آزاد شده باشند و در این زمان هیچ خبری از وی نرسد. اگر قرارداد صلح جنگ امضاء نشده باشد به جای سه سال باید پنج سال از زمان پایان جنگ گذشته باشد.

زمانی که کشتی با مسافران غرق شده باشد و شخص مد نظر نیز در آن کشتی بوده باشد پس از غرق شدن کشتی سه سال باید صبر شود و چنانچه بعد از سه سال همچنان هیچ خبری از وی نشد می توان اقدام به تقاضای حکم مرگ فرضی نمود.

چنانچه شخصی در نتیجه اتفاقی به جر اتفاقات فوق در ماشین یا هواپیما دچار سانحه شده باشد و ماشین و هواپیما مفقود شده باشد و هیچ خبری از شخص  نباشد پنج سال پس از تاریخ وقوع حادثه می توان اقدام به صدور حکم گرفت. پس در این شرایط تمامی وراث و خانواده افراد غایب می توانند اقدام به تنظیم و تهیه دادخواست نماید. برای تنظیم این دادخواست بایستی تمامی مدارک حادثه و غیب شدن فرد و همچنین مدارک‌ شناسایی فرد را به دفاتر قضایی ارائه داده تا دادخواست از طریق سامانه الکترونیکی ثنا ضبط شود. صدور حکم نیازمند رعایت تشریفات و‌ مقدماتی است.

• 

مقدمات صدور حکم موت فرضی

همانطور که گفته شد برای صدور حکم موت فرضی بایستی مقدمات و تشریفاتی را رعایت نمود. این مقدمات بدین شرح است؛

قدم اول تنظیم دادخواست حکم موت فرضی و ارائه آن به دادگاه می باشد. که بر اساس قانون این دادخواست بایستی به صورت کتبی و درج مشخصات فرد غایب باشد همچنین تاریخ غیبت و علت غیبت و ذکر دلایلی که خواسته دادخواست اقدام به ارائه آن کرده است. همچنین اسنادی که طبق قانون مدنی می توان این درخواست را تنظیم و ارائه کرد را بایستی بیان نمود.

قدم دوم انتشار آگاهی می باشد. آگاهی غیبت شخص سه بار و هر بار به فاصله یک ماه از نشر هر آگاهی باید گذشته باشد و این آگاهی باید در روزنامه محلی و در یک روزنامه کثیر الانتشار تهران درج شود. در نتیجه دادگاه زمانی حکم موت فرضی را صادر خواهد کرد که یک سال از آخرین باری که در روزنامه آگهی شده است گذشته باشد و همچنان از شخص غایب خبری نشده باشد.

قدم سوم انجام بررسی های لازم از سوی دادگاه می باشد. در دادگاهی که دادخواست ارائه شده است تمامی شرایط موجود و ادله ارائه شده را مورد بررسی قرار خواهد داد سپس اقدام به صدور رای یا حکم موت فرضی خواهد کرد.

اثر پذیرش دادخواست حکم موت فرضی

پس از ارائه دادخواست حکم موت فرضی و قبول آن از سوی دادگاه و صدور حکم موت فرضی آثاری متوجه خواسته دادخواست خواهد شد. این اثر تصرف قطعی اموال شخص غایب از سوی ورثه خواهد بود و حق تصرف تمامی اموال را خواهند داشت. در صورتی که بعد از انجام تمامی تشریفات شخص غائب پیدا شود تمامی اموال متصرف بایستی استرداد به صاحب اصلی شود. این قانون برای اموال از دست رفته نمی باشد و شخص متصرف مسئولیتی در قبال این اموال نخواهد داشت.

اثر حکم مرگ فرضی فقط مختص به امور مالی نیست و امور غیر مالی نیز قبول خواهد شد پس در خصوص اثر غیر مالی بایستی به این موضوع اشاره کرد مطابق قانون کشور ما تا زمانی که شخص غایب اموالی داشته باشد که زن بتواند از آن تامین زندگی کند و نفقه او پرداخت شود بایستی منتظر بماند و اگر اموالی نداشته باشد، زن پس از چهار سال می تواند با مراجعه به دادگاه دادخواست طلاق داد. در این حالت دادگاه طلاق زن را خواهد گرفت و زن باید عده فوت را رعایت نماید.

نمونه دادخواست حکم موت فرضی

•