دفاع خوانده در دعوای اعسار
منظور از دعوای اعسار چیست؟
اعسار برگرفته از ریشه عسر و در لغت به معنای سختی و رنج می باشد. تعریف حقوقی اعسار به معنای عدم توانایی مالی برای پرداخت محکوم به، یا هزینه های دادرسی است. همچنین معسر به کسی گفته می شود که به غیر از آنچه برای گذران زندگی خود و افراد تحت تکفلش مورد نیاز است مالی ندارد. برای اثبات اعسار مدعی اعسار می بایست به عنوان خواهان، دادخواست حقوقی اعسار را به دادگاه تقدیم نماید.
چنانچه درخواست اعسار برای معافیت از پرداخت هزینه های دادرسی مثل حق الوکاله وکیل معاضدتی، مدعی اعسار می بایست دادخواست خود را به دادگاهی تقدیم نماید که صلاحیت رسیدگی به پرونده اصلی را دارد. برای مثال در صورتی که خواهان از پرداخت هزینه دادرسی دعوای خلع ید معسر باشد، باید دادخواست اعسار را به دادگاه رسیدگی کننده به دعوای خلع ید تقدیم نماید.
دادخواست اعسار ممکن است نسبت به پرداخت محکوم به طرح گردد. در مواردی که رسیدگی در دادگاه حقوقی به محکومیت به پرداخت مال منتهی گردد، محکوم علیه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به را به دادگاهی که حکم قطعی را صادر کرده است، تقدیم نماید. دعوای اعسار نیز مثل سایر دعوای مدنی دارای خواهان و خوانده می باشد. خواهان دعوای اعسار کسی است که ادعای معسر بودن از پرداخت هزینه های دادرسی یا محکوم به را می نماید. در مقابل خوانده دعوای اعسار ممکن است محکوم له، یا طرف مقابل دعوایی باشد که نسبت به پرداخت هزینه های دادرسی در آن ادعای اعسار می شود.
از نظر حقوقی به چه کسی معسر می گویند؟
از نظر حقوقی معسر به کسی می گویند که حکم اعسار او، توسط دادگاه صلاحیت دار صادر و قطعی شده باشد. همانطور که اشاره شد اعسار ممکن است نسبت به پرداخت هزینه دادرسی یا محکوم به باشد. دادگاه ابتدا می بایست در مورد وضعیت مالی و دارایی های مدعی اعسار تحقیقات لازم را به عمل آورد. در صورتی که ناتوانی شخص از پرداخت محکوم به و هزینه های دادرسی برای دادگاه محرز گردد، حکم اعسار را صادر می نماید. در صورتی که دادگاه تشخیص دهد مدعی اعسار توانایی پرداخت محکوم به، به صور اقساطی را دارد، ضمن صدور قرار مقتضی پرداخت محکوم به را به صورت اقساطی پیش بینی می کند.
خوانده دعوای اعسار می تواند در برابر دعوای اعسار با حضور در دادگاه حقوقی و تقدیم لایحه دفاعیه دفاع کند. نحوه دفاع خوانده در دعوای اعسار به این صورت است که وی می بایست اثبات نماید خواهان یا همان مدعی اعسار دارای اموالی برای پرداخت ُهزینه دادرسی یا محکوم به می باشد. دفاع خوانده در دعوای اعسار می بایست با ارائه فهرستی از اموال و دارایی های خواهان اعسار، به دادگاه انجام پذیرد. برای مثال خوانده می تواند با معرفی اموال منقول و غیر منقول خواهان اعسار، از صدور حکم اعسار به نفع خواهان جلوگیری نماید.
لایحه نامه ای است که توسط طرفین دعوا برای اثبات امری یا دفاع در برابر ادعایی تنظیم شده و به دادگاه حقوقی تقدیم می گردد. خوانده دعوای اعسار در ضمن لایحه دفاعیه بیان می بایست ثابت کند خواهان اموال و دارایی لازم برای پرداخت هزینه دادرسی یا محکوم به را دارد. همچنین ممکن است خوانده ضمن لایحه دفاعیه دلایلی را ارائه نماید که ثابت کند خواهان اعسار برای فریب دادگاه اموال خویش را پنهان ساخته یا به صورت صوری آن ها را به دیگران انتقال داده است.
دفاع خوانده در دعوای اعسار چگونه است؟
دفاع خوانده در دعوای اعسار می بایست معرفی کننده فهرست اموالی باشد که خواهان اعسار مالک آن است. همچنین در صورتی که درخواست تقسیط محکوم به یا هزینه دادرسی شده باشد، خوانده دعوای اعسار می تواند با نگارش لایحه دفاعیه و تقدیم آن به دادگاه از تقسیط پرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی جلوگیری به عمل آورد.
از همین رو دادگاه می تواند با صدور قرار تحقیق محلی، قرار کارشناسی و سایر دستورات مقتضی، اطلاعات لازم در خصوص وضعیت مالی خواهان اعسار را کسب نماید. در نهایت با اعلام ختم دادرسی ظرف مهلت معین دادگاه نسبت به صدور رای مبادرت به عمل می آورد. چنانچه دادگاه تشخیص دهد مدعی اعسار به غیر از مستثنیات دین برای پرداخت هزینه دادرسی یا محکوم به مالی ندارد، حکم اعسار خواهان را صادر می کند. با صدور این حکم مطابق با ماده 22 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی خواهان از پرداخت هزینه دادرسی و محکوم به موقتاً معاف می شود.
پس از صدور حکم اعسار چنانچه معسر مالی به دست آورد که او را از حالت اعسار خارج کند، می بایست نهایتاً ظرف مهلت 1 ماه این موضوع را به دادگاه اعلام کند. همچنین وی می بایست همکاری لازم برای پرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی از مال مورد نظر را به عمل آورد.
یکی دیگر از جلوه های دفاع خوانده دعوای اعسار این است که شخص معسر در هنگام رسیدگی یا اجرای حکم، مالی به دست آورد که تکافوی پرداخت هزینه دادرسی یا محکوم به را بدهد. در این صورت خوانده می تواند با مراجعه به دادگاه صادرکننده حکم اعسار و اعلام این موضوع به قاضی، نسبت به حکم اعسار درخواست اعاده دادرسی را طرح نماید.
نکات حقوقی تکمیلی در خصوص دعوای اعسار
خواهان اعسار می بایست ضمن درخواست اعسار فهرستی از همه اموالی که در تملک دارد، به دفتر دادگاه حقوقی تقدیم نماید. اگر در تهیه فهرست مذکور خواهان اعسار مرتکب تخلفی شود، حکم اعسار او صادر نخواهد شد. همچنین ممکن است به اتهام فریب دادگاه تحت پیگرد قانونی قرار گیرد. در این صورت ممکن است مرتکب به حبس تعزیری از 91 روز تا 180 روز محکوم گردد.
در صورتی که فرد به صورت کامل و مطلق توانایی پرداخت دیون خود را نداشته باشد، اصطلاحاً می گویند اعسار مطلق است. لیکن چنانچه خواهان اعسار توانایی پرداخت نقدی دیون خویش را نداشته و بتواند دیون خود را به شیوه اقساطی پرداخت کند، اصطلاحاً دفاع نسبی محقق است.
به طور کلی دفاع خوانده در دعوای اعسار مشتمل اموال و دارایی های خواهان اعسار است. به طوری که با اثبات مالکیت خواهان نسبت به دارایی مذکور، از حالت اعسار خارج شود. در این صورت وی می بایست هزینه های دادرسی و محکوم به را پرداخت نماید.
