شرایط عزل وکیل

شرایط عزل وکیل

وکالت به قراردادی گفته می شود که یکی از طرفین توسط طرف دیگر به عنوان نایب انتخاب شده تا امور موکل خود را انجام دهد. هنگامی که در یک قرارداد یک طرف به طرف دیگر وکالت می دهد، وکالت گیرنده را وکیل می گویند و وکالت دهنده را موکل. ممکن است در این عقد بنا به هر دلیلی موکل از ادامه همکاری با وکیل صرف نظر نموده که در این موارد موضوع عزل وکیل به میان می آید. در این مقاله در نظر داریم به بررسی وکالت و شرایط عزل وکیل بپردازیم.

وکالت به چه معناست؟

پیش از پرداختن به شرایط عزل وکیل، ابتدا به توضیح وکالت و شروط ضمن عقد وکالت می پردازیم. در حقیقت وکالت به آن عقد جایزی گفته می شود که بر مبنای آن شخصی به نیابت از موکل خود، نمایندگی امور وی را بر عهده می گیرد. در این میان وکیل تنها می تواند اقداماتی را انجام دهد که حدود اختیارات آن به وسیله موکل به او تفویض شده باشد. به این ترتیب هر اقدامی که در محدوده وکالت وکیل از سوی وی صورت بگیرد، به منزله اقدام موکل تلقی خواهد شد. بنابراین در این قرارداد، وکیل به نمایندگی از موکل خود به معامله با دیگران می پردازد. لازم به ذکر است که اثر معامله علاوه بر وکیل و موکل، کسانی را که به معامله با وکیل می پردازند نیز در بر می گیرد.

گاهی پیش می آید که طرفین معامله از وکالت بلاعزل به جای عقد معامله استفاده می کنند. این اتفاق زمانی می افتد که طرفین فرصت کافی برای انعقاد معامله ندارند. در حقیقت یکی از شروط عقد وکالت این است که هریک از طرفین در هر زمانی می توانند آن را فسخ نمایند؛ موکل می تواند اقدام به عزل وکیل نموده و وکیل نیز از ادامه وکالت در این پرونده استعفا دهد. پایان عقد وکالت معمولا تحت شرایط خاصی از جمله جنون موکل یا وکیل، عزل وکیل توسط موکل، مرگ یکی از طرفین و استعفای وکیل اتفاق می افتد. بنابراین در این جا میان وکالت ساده و وکالت بلاعزل تفاوتی وجود ندارد. در حقیقت وکالت ساده نوعی از وکالت است که موکل در هر زمانی می تواند نسبت به عزل وکیل خود اقدام کند. اما به موجب وکالت بلاعزل که بیشترین آمار آن در دفاتر اسناد رسمی مربوط به خودرو و ملک دیده می شود، موکل این حق را ندارد که وکالت را فسخ و وکیل را عزل نماید.

شرایط عزل وکیل چیست؟

مهم ترین مسئله ای که باید در نظر گرفته شود، این است که در صورت به وجود آمدن شرایط عزل وکیل، ابتدا باید تمامی حق الوکاله وی پرداخت شود، مگر این که طرفین توافق دیگری با یکدیگر کرده باشند. در این شرایط، وکیل استعفای خود را به مراجع اداری و قضایی اعلام نموده و برای انجام اموری که بر عهده داشته، حق الوکاله می گیرد. خوب است بدانید که باید مراتب و شرایط عزل وکیل به اطلاع وکیل عزل شده و دادگاه برسد. به موجب ماده 680 قانون مدنی تمامی اموری که توسط وکیل پیش از خبر عزل وی، در حدود وکالت انجام شده، صحیح و نافذ می باشد. در حقیقت ضروری است که تمامی شرایط از قبیل عزل وکیل یا پذیرش وکالت به اطلاع طرف دیگر برسد.

شرایط عزل وکیل در دادگاه

به موجب ماده 678 قانون مدنی، وکالت به سه طریق مرتفع می گردد:

1. استعفای وکیل

2. عزل وکیل توسط موکل

3. مرگ یکی از طرفین، جنون موکل یا وکیل

در حقیقت در طول مدت عقد وکالت، موکل می تواند وکیل را عزل نموده و وکیل نیز می تواند استعفا دهد. در صورتی که مدتی برای وکالت در نظر گرفته شده باشد، امکان بر هم زدن وکالت در طول آن مدت نیز وجود دارد. شرایط عزل وکیل به موجب قانون آیین دادرسی به شرح ذیل می باشد:

– به موجب ماده 37 قانون آیین دادرسی؛ موکل موظف است که شرایط عزل وکیل را به اطلاع وکیل عزل شده و دادگاه برساند. هم چنین لازم است اظهار شفاهی عزل وکیل به امضای موکل رسیده و در صورت جلسه ذکر شود.

– طبق ماده 38 قانون آیین دادرسی؛ تا زمانی که خبر عزل وکیل، به اطلاع او نرسیده باشد، تمامی کارهای وی در حدود وکالت کاملا صحیح و نافذ در حق موکل است. به محض این که دادگاه از عزل وکیل اطلاع یافت، دیگر او را در امور دادرسی به عنوان وکیل نمی شناسد.

– به موجب ماده 39 قانون آیین دادرسی؛ پس از این که وکیل دادگاه را در جریان استعفای خود قرار داد، دادگاه از موکل می خواهد که دادرسی را به وسیله وکیل دیگری پیگیری نماید. بنابراین جلسه دادرسی تا معرفی وکیل جدید توسط موکل، یک ماه متوقف خواهد شد.

– مطابق ماده 40 قانون آیین دادرسی؛ چنانچه وکیل استعفا داده یا فوت کند یا عزل و تعلیق شود، در صورت توضیح، مراتب در صورت جلسه قید شده و به موکل اخطار داده می شود که در زمان تعیین شده توضیحات لازم را ارائه دهد. اما اگر توضیحی لازم نبود، جلسه دادرسی به قوت خود باقی بوده و به تأخیر نخواهد افتاد.

شرایط عزل وکیل توسط موکل

به طور کلی وکالت از عقود جایز بوده که طرفین در هر زمان می توانند از ادامه آن صرف نظر کنند. به این معنی که موکل در هر زمانی می تواند نسبت به عزل وکیل اقدام کند. مگر این که ضمن عقد لازمی عدم عزل وکیل قید شده باشد. از طرفی موکل زمانی می تواند وکیل را عزل نماید که وکیل در جریان عزل قرار بگیرد. هم چنین تمامی کارهایی که توسط وکیل در حدود وکالت انجام شده، تا پیش از خبر عزل، موثق و نافذ می باشد. در صورتی که موکل نتواند خبر رسیدن عزل را اثبات نماید، عقد وکالت و اقدامات وکیل دارای اعتبار می باشد.

گاهی وکالت از نوع بلاعزل بوده و موکل توانایی عزل وکیل و بر هم زدن ارتباط وکالت را ندارد. البته این به معنای از بین نرفتن وکالت های بلاعزل نمی باشد. بلکه در مواردی قانونگذار می تواند اعتبار وکالت بلاعزل را زیر سؤال ببرد. مطابق ماده 678 قانون مدنی از بین رفتن وکالت بلاعزل به دلایل زیر امکان پذیر می باشد:

– وکیلی که دچار ورشکستگی مالی شود، از وکالت در امور مالی عزل می گردد. به طور مثال در صورتی که موکل به وکیل خود وکالت داده که ماشین وی را بفروشد، اما ماشین توسط موکل به فروش برسد یا در اثر حادثه ای از بین برود، وکالت وکیل اعتبار خود را از دست می دهد.

– در ارتباط با وکالت های مدت دار نیز امکان از بین رفتن وکالت وجود دارد. این وکالت در صورت بلاعزل بودن نیز پس از اتمام مدت زمان آن، از بین می رود.

– محجوریت وکیل و موکل نیز می تواند عقد وکالت را باطل نماید. محجور به کسانی گفته می شود که توانایی انجام دادن کارهای خود را نداشته باشد. صغیر بودن و جنون یکی از موارد محجوریت می باشد.