فرق بازپرس و دادیار

فرق بازپرس و دادیار

فرق بازپرس و دادیار

فرق بازپرس و دادیار چیست؟ فرق بازپرس و دادیار در چه مواردی است؟ فرق بازپرس و دادیار از نظر قانونی چیست؟ فرق بازپرس و دادیار در چه حوزه هایی است؟ فرق بازپرس و دادیار از نظر کارایی چیست؟ فهم فرق بازپرس و دادیار چه کمکی به ما می کند؟ فرق بازپرس و دادیار در روند بررسی پرونده چیست؟

فرق بازپرس و دادیار را می توان از جهات مختلفی بررسی کرد. اما پیش از آن که بخواهیم به این تفاوت ها بپردازیم بهتر است کمی از شباهت های آن ها صحبت کنیم. در واقع درک این شباهت ها به خصوص از نظر بنیادی می تواند مسیر خوبی برای فهم فرق بازپرس و دادیار به ما ارائه دهد.

به طور کلی دادیار و بازپرس هر دو از نظر قانونی در حیطه کیفری فعالیت می کنند. همچنین از مهمترین شباهت های بنیادی این دو عنوان مهم قانونی این است که هر کدام از این ها در حوزه دادسرا فعالیت می کنند. بنابراین ما باید دادسرا را بشناسیم و بدانیم که چه تفاوت هایی با دادگاه دارد تا بر اساس آن بتوانیم فرق بازپرس و دادیار را بهتر درک کنیم. این مسئله بسیار مهمی است که باید در خصوص فرق بازپرس و دادیار به آن اشاره کنیم.

اگر بخواهیم ساده و سریع بیان کنیم دادسرا یک مرحله قبل از دادگاه کیفری است. بدین معنی که شکایت کیفری مطرح شده ابتدا توسط دادسرا به ریاست دادستان بررسی می شود. این نهاد قضایی موظف است فعل صورت گرفته را بررسی کند و در صورت اثبات جرم آن را به دادگاه ارجاع دهد. همچنین در نظر داشته باشید که دادستان امکان صدور قرار را دارد. بنابراین وظیفه اصلی دادسرا بررسی و اثبات جرم است. با اثبات جرم این پرونده به دادگاه مد نظر ( دادگاه کیفری 1، 2 یا دادگاه انقلاب ) ارجاع داده می شود. این چارچوب کلی است که عناوینی مانند دادیار و بازپرس در آن فعالیت می کنند. حال بر اساس این شناخت کوتاه و کلی می توانیم سراغ فرق بازپرس و دادیار برویم.

فرق بازپرس و دادیار چیست؟

فرق بازپرس و دادیار از جمله مهمترین چالش هایی است که در قانون کیفری وجود دارد. در واقع از نظر عملی برای بسیاری از افراد دادیار و بازپرس تفاوت چندانی ندارد. بگذارید ساده تر بیان کنیم دادستان به عنوان مدیر مجموعه دادسرا محسوب می شود. این نهاد همانطور که گفته شد موظف است به بررسی فعل و کشف جرم بپردازد. اما مسئله ای که وجود دارد این است که دادستان جایگاهی شبیه به جایگاه قاضی در دادگاه را دارد. بنابراین نمی توان انتظار داشت که کارهای اجرایی مانند تعقیب متهم، تحقیقات و … را انجام دهد. این ها کارهایی است که بر اساس ماده 92 آیین دادرسی مدنی بر عهده بازپرس است. در واقع بازپرس کسی است که به نمایندگی از دادستان این قدرت را دارد که نسبت به انجام تحقیقات و تعقیب متهم و بررسی جرم اقدام کند. در عمل این بازپرس است که سه رکن اثبات جرم ( رکن مادی، معنوی و مادی ) می پردازد و نتیجه را به دادستان ارجاع می دهد.

حال سوالی که در خصوص فرق بازپرس و دادیار ایجاد می شود این است که دادیار در این بین چه کارکردی دارد؟ در واقع اگر بخواهیم صادقانه بیان کنیم دادیار نیز تقریبا همچنین کارکردی دارد. دادیار بر اساس قانون و بر اساس ارجاع دادستانی می تواند در صورت نبود بازپرس نسبت به انجام تحقیقات و تعقیب متهم اقدام کند. اما مهمترین فرق بازپرس و دادیار در این است که بازپرس در تمامی موارد امکان ورود دارد و محدودیتی از نظر قانون آیین دادرسی کیفری برای او در نظر گرفته نشده است. این در حالی است که دادیار در خصوص جرایم تعیین شده در ماده 302 قانون آیین دادرسی مدنی امکان ورود ندارد. جرایم ذکر شده در این ماده قانونی عبارتند از جرایم منجر به اعدام، جرایم منجر به حبس ابد، جرایم سیاسی و مطبوعاتی، جرایم تعزیری درجه سه و بالاتر و همچنین جرایمی که موجب قصاص عضو شود. همچنین بررسی جنایت هایی به قصد تمامیت جسمانی افراد نیز تنها در حیطه اختیارات بازپرس قرار دارد. این ها مواردی است که دادیار حق بررسی و ورود به آن ها را ندارد. در واقع اساسا دادستان نمی تواند چنین پرونده هایی را به دادیار ارجاع دهد. اما به جز این دادیار در صورت ارجاع دادستان به دیگر پرونده های کیفری می تواند رسیدگی کند. این نکته مهمی است که در خصوص فرق بازپرس و دادیار باید به آن توجه داشته باشیم.

فرق بازپرس و دادیار و بررسی چند نکته

فرق بازپرس و دادیار از دیدگاه قانونی را به نوعی بیان کردیم اما در این خصوص چند نکته مهم وجود دارد. اول این که بازپرس و دادیار به عنوان نماینده دادستانی این امکان را دارند که در مسیر تحقیق و بررسی جرم دستورات مختلفی را صادر کنند. اما مسئله مهم اینجاست که هر کدام از این ها برای صدور قرار باید اجازه دادستان را داشته باشند. در واقع این دادستان است که امکان صدور قرار را دارد.

نکته مهم دیگر که می توان فرق بازپرس و دادیار را از زاویه دیگر بیان کند این است که اساسا دادیار به نوعی قاضی تازه کار است و در مواقعی غیر از تحقیق و تعقیب متهم نیز می تواند به عنوان نماینده دادستانی حضور داشته باشد. در واقع دادیار برای نظارت بر اجرای حکم به عنوان نماینده دادستان می تواند حضور داشته باشد. این در حالی است که بازپرس بر اساس قانون تنها می تواند در خصوص کشف و اثبات جرم کارکرد خودش را نشان دهد این نکته بسیار مهمی است که در خصوص فرق بازپرس و دادیار باید به آن اشاره کرد.

اگر بخواهیم به صورت خلاصه بیان کنیم می توانیم اینگونه بگوییم که فرق بازپرس و دادیار عمدتا از نوع عملکردی است و این دادیار می تواند در جایگاه های دیگری به عنوان نماینده دادستان حضور داشته باشد. در واقع اگر بخواهیم واقع بینانه تر به این موضوع نگاه کنیم باید بیان کنیم که اساسا بازپرس و دادیار به عنوان ابزارهایی در اختیار دادستان است که دادستان به واسطه آن ها می تواند در خصوص پرونده های کیفری تصمیم گیری کند. از این رو هر کدام از این مفاهیم به عنوان یک عنصر مهم در قانون شناخته می شود.