فرق تحریر ترکه با مهر و موم ترکه چیست؟

فرق تحریر ترکه با مهر و موم ترکه چیست؟

فرق تحریر ترکه با مهر و موم ترکه چیست؟

برای درک تفاوت بین تحریر ترکه و مهر و موم ترکه، لازم است با مفهوم هر یک از این دو عبارت آشنا شویم.

به طور کلی، ترکه یا ماترک به دارایی ها و اموالی اطلاق می شود که بعد از فوت فرد بر جای مانده و به وراث و بازماندگان می رسد. از دیدگاه حقوقی ترکه دارای دو جزء است:

جزء مثبت: که شامل اموال منقول و غیر منقول و مطالبات متوفی از دیگران است.

جزء منفی: که شامل بدهی ها و دیون متوفی است.

تحریر ترکه چیست؟

یکی از نهادهایی پیش بینی شده در قانون امور حسبی، تحریر ترکه است که به معنای شمارش دقیق دارایی ها و اموال باقی مانده از متوفی، به منظور حفظ حقوق هر یک از ورثه و ممانعت از بروز اختلاف در میان وراث به هنگام تقسیم ارث است.

تحریر ترکه در لغت به معنای نگاشتن و به تحریر در آوردن کل ماترک یا ترکه متوفی می باشد. در واقع، لیست کردن و فهرست کردن ماترک یک نوع اقدام احتیاطی و تامینی و مقدمه ای بر تقسیم ماترک و تصفیه اموال متوفی است. به طور کلی افرادی که می توانند درخواست تحریر ترکه نمایند، عبارتند از:

وراث و بازمانده های متوفی و یا نماینده های قانونی آنها.

شخصی که به عنوان وصی برای اداره اموال معرفی شده است.

قیم محجور و امین غایب.

اما در مورد در ترکه متوفی خارجی، طبق ماده 338 قانون امور حسبی، ذینفع یا کنسول دولت متبوع و در مورد ترکه متوفی بدون وارث، طبق مواد 327 و 328 قانون امور حسبی، ذینفع یا دادستان یا مدیر ترکه می توانند درخواست تحریر ترکه داشته باشند.

بر اساس بند ت ماده 9 قانون شورای حل اختلاف مصوب سال 1394، ورثه پس از تهیه مدارک و مستندات لازم باید درخواست تحریر ترکه را به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی ارائه نمایند. پس از درخواست تحریر ترکه از مقام قضایی، طی یک آگهی از افراد ذینفع دعوت به عمل آمده تا در جلسه مقرر و در زمان تعیین شده حضور یابند. غیبت اشخاص دعوت شده، مانع از تحریر ترکه نمی شود.

مدارک لازم برای در خواست تحریر

اما مدارک لازم برای درخواست تحریر ترکه عبارت است از:

گواهی فوت مورث

گواهی انحصار وراثت

صورت اموال و دارایی های متوفی

دادگاه پس از تنظیم دادخواست تحریر ترکه، کارشناسی را برای صورت برداری از کلیه اموال، دارایی های، مطالبات و دیون متوفی انتخاب می کند. کارشناس تعیین شده، صورتی از لیست دارایی ها ارائه می دهد که شامل موارد زیر می شود:

توصیف اموال منقول و تعیین قیمت روز هر یک

تعیین وزن، عیار و توصیف نقره، طلا و سایر فلزهای گرانبها

نوع و میزان نقدینگی موجود

نوع اوراق بهادار و قیمت هر یک

اسناد موجود با ذکر ویژگی های هر یک

و فهرستی از اموال غیرمنقول متوفی

پس از این صورت برداری، به موجب احکام نهایی و اسناد رسمی و اوراق به جا مانده از متوفی و یا اقرار مدیون ها و وراث، لیستی از طلب ها، بدهی ها و دیون متوفی نیز به این صورت اضافه می شود.

در نهایت، در روز تعیین شده و در حضور افراد ذینفع، صورت مجلسی تنظیم می شود که شامل موارد زیر است:

نام و سمت متصدی انجام تحریر ترکه.

مشخصات کامل کسانی که احضار شده اند.

مشخصات کسانی که در جلسه حضور دارند.

محل انجام تحریر ترکه

بیانات ایراد شده در جلسه مرتبط با بدهی ها، دارایی ها و ترکه متوفی.

نام و مشخصات افرادی که اسناد و اموال را تحویل می گیرند.

لازم به ذکر است در مدت تحریر ترکه، هرگونه دخل و تصرف در ماترک ممنوع است. مگر در مواردی که این تصرفات برای اداره و حفاظت ماترک لازم باشد.

مهر و موم ترکه چیست؟

از جنبه حقوقی، مهر و موم ترکه اقدامی است که تنها از سوی مرجع قضایی صورت می پذیرد. در واقع، به موجب این اقدام، ورثه از هر گونه استفاده، دخل و تصرف، تغییر یا فروش و اجاره در ترکه تا زمان تعیین تکلیف ماترک، محروم می شوند.

در واقع، از آنجایی که اعمال حقوقی متوفی بعد از مرگ وی متوقف می شود، برای جلوگیری از استفاده، حیف و میل ماترک توسط یکی از وراث یا شخص ثالث و حفظ و نگهداری ترکه، مهر و موم ترکه انجام می شود. مطابق با قانون امور حسبی افرادی که می توانند درخواست مهر و موم ترکه بدهند، عبارتند از:

هر یک از ورثه های متوفی یا نماینده های قانونی آنها.

موصی له یا شخص ذینفع ذکر شده در وصیت نامه در صورتی که مال وصیت شده مشاع باشد.

طلبکاران متوفی در صورت داشتن سند رسمی یا حکم قطعی دادگاه و تنها به مقدار طلب.

کسانی که از طرف متوفی در مورد معینی به عنوان وصی معرفی شده اند.

در چه مواردی مهر و موم صورت می پذیرد؟

اما طبق قانون امور حسبی، دادگاه در موارد زیر، اقدام به مهر و موم ترکه می نماید:

متوفی در خانه ای استیجاری یا مهمانخانه فوت شده و کسی نیست تا از اموال وی محافظت کند.

در صورتی که اموال عمومی و یا دولتی نزد متوفی به امانت باشد.

چنانچه در بین وراث، ورثه محجوری نیز وجود داشته باشد، که ولی، قیم یا وصی نداشته باشد،

همچنین، اگر یکی از ورثه غایب باشد و نماینده ای بر اموال خود نداشته باشد، دادرس پس از مهر و موم ترکه مراتب را به وی اطلاع می دهد. چنانچه محل ورثه غایب نیز مشخص نباشد، مراتب به دادستان اطلاع داده خواهد شد تا اقدامات مقتضی جهت تعیین امین برای وی انجام شود.

برای رفع مهر و موم ترکه نیز، همین افراد حق درخواست دارند. اما در صورتی که غیر از متقاضیان مهر و موم ترکه، افرادی درخواست رفع آن را داشته باشند، باید از طریق شورای حل اختلاف اقدام نمایند. در این موارد شورای حل اختلاف مسئول رسیدگی به درخواست است و موظف است حین رفع مهر و موم ترکه، صورت ریز اموال مهر و موم شده را تنظیم نماید.

از آنجایی که در مهر و موم ترکه، ریز اموال تحریر شده و ثبت می شود، عملا اقدام به تحریر ترکه، قبل یا بعد از مهر و موم ترکه، کاری بی فایده و اضافه کاری است.