فرق تخلف و جرم

فرق تخلف و جرم

 مقدمه

ما قصد داریم در این محتوا در مورد فرق تخلف و جرم صحبت کنیم. بسیاری از افراد جامعه به طور کلی تفاوتی میان تخلف و جرم قائل نیستند. این در حالی است که این دو مورد کاملا متفاوت از یکدیگر هستند. بنابراین برای توضیح این که فرق تخلف و جرم در چیست ابتدا و پیش از هر چیزی لازم است این دو مورد و دو مفهوم را توضیح دهیم. توضیح جداگانه و اختصاصی هر یک از مفاهیم جرم و تخلف موجب می شود آشنایی بیشتری با این دو مقوله به دست آوریم. به همین دلیل توصیه می کنیم تا پایان این محتوا با ما همراه باشید تا فرق تخلف و جرم را بیش از پیش بدانیم.

تخلف چیست؟

پیش از آن که در خصوص فرق تخلف و جرم توضیح دهیم بهتر است مفهوم کلمه ی تخلف را ذکر کنیم. کلمه ی تخلف در لغت به معنی سرپیچی کردن است. اما کلمه ی تخلف در دانش حقوق به معنی سرپیچی کردن از اخلاق و عرف و همچنین سرپیچی کردن از قوانین و مقررات وضع شده می باشد. همچنین در صورت عدم رعایت قاعده و قانون در یک اداره یا سازمان دولتی یا خصوصی در حیطه ی تخلفات اداری جای داده می شود.

به طور کلی در قانون، دو نوع تخلف تعریف شده است. این دو نوع شامل قصور و تقصیر می باشند. منظور از قصور این است که فرد خاطی از قوانین و مقررات و همچنین از وظایف محوله به صورت غیر عمد کوتاهی کرده است. در واقع علت بروز قصور از سوی فرد، عدم آگاهی او محسوب می شود. اما در تقصیر قضیه کاملا متفاوت است. در تقصیر فرد به صورت کاملا آگاهانه و از روی عمد قوانین و مقررات را نادیده می گیرد.

توضیح قصور و تقصیر برای فهم بهتر فرق تخلف و جرم

در این قسمت از محتوا ما سعی می کنیم برای درک بهتر فرق تخلف و جرم توضیح بیشتری در مورد تفاوت قصور و تقصیر با ذکر یک مثال بیان کنیم. فرض می کنیم شما از پزشک خود شکایت می کنید. دلیل این شکایت کوتاهی در انجام امور پزشکی نسبت به بیمار است. در واقع شما به عنوان بیمار، شاکی هستید که پزشک معالج در امور مربوط به درمان شما کوتاهی کرده است. پس از بررسی ها و پیگیری های لازم مشخص خواهد شد این عمل از سوی پزشک کاملا نا آگاهانه صورت گرفته است. بنابراین شامل حکم قصور خواهد شد. اما اگر کاشف به عمل آید که پزشک معالج شما کاملا آگاهانه و از روی عمد در انجام وظایف پزشکی کوتاهی کرده است؛ شامل حکم تقصیر خواهد شد. تقصیر جرم محسوب می شود.

 جرم چیست؟

همانطور که در ابتدای محتوا بیان کردیم برای دانستن فرق تخلف و جرم می بایست به توضیح هر یک از این دو مورد بپردازیم. در این قسمت به توضیح معنا و مفهوم جرم خواهیم پرداخت. قانون گذار در ماده ی 2 قانون مجازات های اسلامی جرم را صراحتا تعریف کرده است. طبق توضیح قانون گذار ترک فعل یا موقعیت و همچنین انجام دادن یا انجام ندادن یک عمل به گونه ای که برای آن مجازات مشخص تعریف شده باشد، جرم محسوب می شود. در واقع اگر انجام دادن یا انجام ندادن فعلی از سوی قانون گذار مشمول مجازات باشد، آن عمل جرم محسوب می شود. به طور کلی هر عملی که مجازات خاصی داشته باشد و این مجازات را قانون گذار تعیین کرده باشد، جرم نامیده می شود.

فرق تخلف و جرم در قانون اساسی

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مجازات ها را می توان به چهار دسته ی کلی تقسیم نمود. این چهار دسته شامل قصاص، حدود، تعزیرات و دیات می باشند. قانون گذار جرم را دارای سه بعد می داند. این سه بعد شامل ابعاد روانی، مادی و معنوی می باشند. قانون گذار برای تعریف جرایم و تعیین مجازات آن ها به ابعاد گفته شده توجه می کنند. به طور مثال در صورت وقوع یک قتل، قانون گذار می بایست به موارد زیر توجه نشان دهد. اول این که آیا مجرم یا متهم قتل را به صورت عمد انجام داده یا غیر عمد اتفاق افتاده است. یا این که از سوی فرد یا افراد دیگری تحت فشار بوده و به اجبار این جرم را مرتکب شده است. البته فرد زمانی مجرم محسوب می شود که وقوع جرم از سوی او برای قانون گذار ثابت گردد.

جرایم صورت گرفته، یا دارای شاکی خصوصی هستند یا دادستان شاکی خواهد بود. در صورتی که جرم انجام شده شاکی خصوصی داشته باشد، با رضایت شاکی خصوصی، جرم بخشیده خواهد شد. البته می توان در صورت رضایت شاکی خصوصی جرم را تعدیل یا تبدیل هم نمود. اما جرایمی که دادستان شاکی آن ها می باشد، قابل بخشش نیستند.

فرق تخلف و جرم در چیست؟

مهمترین فرق تخلف و جرم این است که قانون گذار برای جرم مجازات تعیین کرده است. در حالی که او برای تخلف، مجازات مشخصی تعیین نکرده است. البته باید در نظر داشت برخی امور انجام شده هم می توانند جرم باشند و هم تخلف محسوب شوند. به طور مثال دریافت رشوه از سوی کارمندان دولت هم یک جرم محسوب می شود و هم یک تخلف اداری تعیین شده است. یکی دیگر از تفاوت های بزرگ جرم و تخلف همانطور که قبلا نیز به آن اشاره نمودیم این است. جرم دارای مجازات مشخص است در حالی که تخلف مجازات و تنبیه مشخصی ندارد.

تفاوت دیگر این دو مفهوم مربوط به حوزه ی عملکردی آن ها می باشد. یک مورد از فرق تخلف و جرم که می توان به آن اشاره نمود این است که، تخلف بیشتر مربوط به یک حوزه ی عملکردی محدود است. به طور مثال تخلف بیشتر مربوط به یک اداره یا یک صنف و سازمان خاص است. به همین دلیل تخلف انجام شده در این مراکز را با نام تخلف اداری یا تخلف صنفی معرفی می کنند. از تخلفات اداری با نام فساد اداری نیز یاد می شود. در حالی که جرم همه ی جامعه را در بر می گیرد و حوزه ی عمل وسیع تری دارد. توجه به این نکته نیز الزامی است.

 به طور مثال عمل انجام شده ممکن است فقط تخلف محسوب شود یا این که فقط جرم محسوب شود. البته یک عمل ممکن است هم جرم باشد و هم تخلف محسوب شود. در این صورت قانون گذار وظیفه دارد تا با شناسایی این که عمل مذکور از کدام گروه است اقدام به تعیین مجازات یا تنبیه نماید.