فرق غرامت و دیه از دیدگاه قانون مجازات اسلامی
فرق غرامت و دیه از دیدگاه قانون مجازات اسلامی
فرق غرامت و دیه چیست؟ از نظر قانون فرق غرامت و دیه چیست؟ شباهت و فرق غرامت و دیه چیست؟ مهمترین نکات در فرق غرامت و دیه چیست؟ فرق غرامت و دیه از نظر شرایط اجرا چگونه است؟ فرق غرامت و دیه از نظر نوع جرم چیست؟ فرق غرامت و دیه از نظر نوع مجازات چیست؟ کارکرد یک وکیل پایه یک دادگستری در خصوص فرق غرامت و دیه چیست؟
فرق غرامت و دیه را می توان از جهات مختلف مورد بررسی قرار داد. به طور کلی می توان اینگونه بیان کرد که غرامت و دیه هر دو مجازات هایی است که در قانون مجازات اسلامی به آن اشاره شده است. اما از اساسی ترین تفاوت های غرامت و دیه می توانیم به این موضوع اشاره کنیم که غرامت جزو مجازات های اصلی محسوب نمی شود اما دیه از جمله مجازات های اصلی در قانون شناخته می شود.
در ادامه قصد داریم به صورت اجمالی فرق غرامت و دیه را بیان کنیم. برای این کار بهتر این است که ابتدا هر کدام از این مفاهیم را به صورت جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. در کلام ساده تر باید بدانیم که دیه و غرامت هر کدام در قانون به چه معنی است. در نهایت نیز بر اساس این اطلاعات بتوانیم فرق غرامت و دیه را بیان کنیم. توجه داشته باشید که هر دو این مفاهیم در قانون کیفری مورد بررسی قرار می گیرد. بنابراین لازم است که پیش از هر چیزی بدانیم قانون کیفری چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ شناخت این بستر اولین گام ما برای تشخیص فرق غرامت و دیه محسوب می شود.
فرق غرامت و دیه و مفهوم غرامت
فرق غرامت و دیه با شناخت غرامت و دیه قابل فهم تر خواهد بود. در این بخش می خواهیم بدانیم که غرامت در قانون به چه معنی است. اما پیش از آن بهتر است ابتدا به این موضوع اشاره کنیم که قانون ایران مانند رودی بزرگ است که در بستر دو رودخانه کیفری و حقوقی جریان دارد.
در کلام ساده تر همه چیز در قانون ایران بر اساس مفاهیم حقوقی و کیفری مورد بررسی قرار می گیرد. یک وکیل حقوقی به خوبی می داند که قانون در بخش حقوقی به حقوق و چارچوب های هر فرد در جامعه می پردازد. اما قانون در بخش کیفری به مفهوم مهم جرم اشاره می کند. در کلام ساده تر هر چیزی که در قانون کیفری وجود دارد بر اساس تعریف و اثبات جرم است. با اثبات جرم، مجازات مشخص شده در قانون اعمال و اجرا می شود. این تمام چیزی است که در قانون کیفری عنوان می شود.
همانطور که بیان شد غرامت جزئی از قانون کیفری محسوب می شود. اگر بخواهیم دقیق تر بیان کنیم غرامت در دسته مجازات هایی است که در قانون کیفری و بر اساس نوع و کیفیت جرم تعیین می شود. با وجود این که غرامت لزوما به معنی جزای نقدی نیست، اما ان چیزی که به صورت عملی در قانون و دادگاه ها می بینیم این است که غرامت به عنوان یک جزای نقدی شناخته می شود. این جزای نقدی بر اساس نوع جرم تعیین می شود. همچنین در مواردی نیز امکان تغییر و یا تبدیل مجازات هایی مانند حبس به غرامت وجود دارد. از طرف دیگر غرامت در دسته مجازات های تعزیری محسوب می شود.
مجازات تعزیری مجازاتی است که توسط قانونگذار تعیین شده و امکان تغییر ( افزایش، کاهش یا بدل ) آن وجود دارد. در مقابل مجازات تعزیری قانون از مجازات حدی نیز نام برده است. مجازات حدی توسط اسلام و شرع مشخص می شود و امکان تغییر آن تحت هیچ عنوان وجود ندارد.
فرق غرامت و دیه و تعریف دیه در قانون
همانطور که یک وکیل کیفری می داند، فرق غرامت و دیه را با تعریف دیه ادامه می دهیم. دیه نوعی مجازات مالی محسوب می شود که برای جرایم غیر عمد مانند قتل غیر عمد یا قطع عضو غیر عمد در نظر گرفته می شود. همچنین در جرایم عمدی که امکان قصاص وجود ندارد و یا قانون قصاص را به عنوان مجازات این جنایت ها و جرایم عمدی معرفی نکرده باشد امکان صدور حکم دیه وجود دارد.
اگر بخواهیم ساده تر این مفهوم را توضیح دهیم می توانیم اینگونه بیان کنیم که دیه نوعی مجازات نقدی محسوب می شود که اساسا توسط اسلام مشخص شده است. در کلام ساده تر دیه مجازاتی است که توسط اسلام وارد قانون شده است. در بسیاری از موارد دیه به عنوان یک مجازات حدی شناخته می شود. اما در مواردی نیز وجود دارد که قانون گذار از دیه به عنوان مجازات استفاده کرده است که در این صورت آن را می توان مجازات تعزیری نیز دانست.
فرق غرامت و دیه در قانون
فرق غرامت و دیه را می توان از چند جنبه مورد بررسی قرار دارد. اول این که غرامت قطعا به عنوان یک مجازات تعزیری مورد بررسی قرار می گیرد و دیه در بسیاری از موارد تحت عنوان یک مجازات حدی عنوان می شود. یادتان باشد که مفهوم و عنصر دیه اساسا یک مفهوم شرعی و اسلامی است.
مسئله دیگری که وجود دارد و می توان آن را از شباهت های غرامت و دیه دانست این است که در صورت عدم تمکن مالی برای پرداخت آن ها، مجرم می تواند نسبت به ارائه درخواست اعسار اقدام کند. اما تفاوتی که وجود دارد این است که غرامت به عنوان جزای نقدی است که به خزانه حکومتی واریز می شود. بنابراین اجازه اعسار آن در اختیار قانون و دادگاه است. اما دیه هزینه ای است که به بزه دیده پرداخت می شود. از این رو این بزه دیده است که باید نسبت به اعسار نظر بدهد. در کلام ساده تر زمانی امکان اعسار دیه وجود دارد که بزه دیده نسبت به این موضوع رضایت داشته باشد.
از فرق غرامت و دیه می توان به این موضوع اشاره کرد که در صورتی که فرد به جای پرداخت غرامت بخواهد حبس را تحمل کند به اندازه روزهایی که از حبس وی می گذرد، از غرامت کاسته می شود. اما این موضوع در خصوص دیه وجود ندارد. در کلام ساده تر اگر فرد به جای پرداخت دیه به زندان برده شود، مادامی که دیه به صورت کامل پرداخت نشود امکان آزادی وی وجود ندارد.
