لایحه در خصوص اعلام گذشت
لایحه در خصوص اعلام گذشت از طرف شاکی بایستی واضح و فاقد هر گونه قید و شرطی باشد. در این صورت گذشت منوط و شناور در مرجع قضایی به هیچ عنوان قابل قبول نیست. برای مثال اگر شاکی در برگه گذشت قید کند چنانچه فرد هتاک و ناسزاگو تعهد بدهد که دیگر سخنان رکیک به زبان نیاورد حاضر است گذشت کند. این برگه به علت داشتن قید و شرط در مراجع قضایی قابل شنیدن نخواهد بود. زیرا که گذشت شاکی بایستی بدون هر نوع قید و شرطی باشد. در این صورت گذشت معترض بایستی به شیوه درست ، واضح و مبرهن باشد و نمایانگر قصد و نیت او بر خشنودی بر بزه ور و گذشت از تقصیر باشد.
شرایط اعلام گذشت شاکی در جرائم قابل گذشت
برای اینکه اعلام گذشت در دادسرا مورد قبول واقع شود و در حکم آن ثبت شود بایستی حاوی شرایط زیر باشد:
•واضح و مبرهن باشد.
در جرم هایی که فردی که در آن خسارت دیده باشد از شکایت خود چشم پوشی می کند، این شکایت که از آن چشم پوشی کرده است بایستی روشن، مبرهن و واضح باشد و هیچ قید و بندی در آن وجود نداشته باشد.
برای مثال نمی تواند عباراتی نظیر گذشت کردم ، شکایتی ندارم و… بکار ببرد چرا که عباراتی که نمایانگر گذشت معترض می باشد بایستی در زمان نزدیک باشد و نمی تواند فعل هایی را بکار ببرد که زمان آن برای گذشته است برای مثال بایستی بگویید رضایت می دهم.
•مشروط نباشد.
از شرایط اعلام گذشت این است که مشروط نباشد. فردی که گذشت می کند نبایستی رضایت او با شرط و شروط باشد برای مثال فرد معترض نمی تواند به همسر خود بگوید از شکایت خود صرف نظر می کنم به شرطی که خانه را به نامم بزنی.
•شفاهی و کتبی بودن.
اعلام گذشت می تواند هم کتبی هم شفاهی باشد. گذشت شفاهی می تواند صورت جلسه شده و مکتوب گردد و گذشت کننده آن را امضا نمایید. گذشتی که در دفاتر اسناد رسمی و یا در کلانتری و…. تنظیم شود به آن گذشت کتبی گفته می شود که خود بر دو نوع رسمی و غیر رسمی می باشد.
•گذشت تمام شکایت کننده ها.
از دیگر شرایط اعلام گذشت می توان به گذشت شکایت کننده ها اشاره کرد. چنانچه زیانکاران از جرم چند نفر باشند و کلیه آنها گذشت نکنند و رضایت ندهند و تنها بعضی از آنها به گذشت رضایت دهند در این صورت گذشتی رخ نمی دهد.
اعلام گذشت شاکی چه اثری بر روال پیگیری پرونده خواهد داشت؟
سوالی که شاید برای خیلی ها پیش آید این است که آیا اعلام گذشت می تواند بر روی روال پرونده تاثیر بگذارد؟ معمولا در زمان گذشت بایستی به دو مبحث توجه نمایید:
•مشاهده کنیم که آیا این جرم از جرم های تعزیری است یا حدی ، قصاصی و یا دیه ای.
در خصوص این مورد بایستی بیان کرد اگر بزه از جرم های مذکور باشد بند ۳ ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی مسئله را شفاف سازی می نماید.
ضوابط در خصوص به گذشت معترض درباره مجازات های قصاص، نفس و عضو ، حد قذف و سرقت یکی است که در کتاب دوم و سوم این قانون بیان شده است. گذشت و رضایت معترض هیچ اثری در فروپاشی یا کم کردن مجازات ندارد. در این صورت در خصوص جرم های حدی تنها در دو جرم قذف و سرقت، چنانچه معترض شکایت نکند معمولا هیچ پرونده ای برای این جرم ها تشکیل نمی شود. حتی اگر شکایت هم کند و پس از مطرح نمودن شکایت اعلام گذشت کند پرونده بسته می شود.ولی در دیگر جرم های حدی شکایت کردن یا نکردن معترض رضایت دادن یا ندان او هیچ گونه اثری بر روی روال پیگیری پرونده نخواهد داشت.
در جرم هایی نظیر قصاص هم در خصوص قصاص نفس یا عضو، حتی اگر شاکی شکایتی نداشته باشد قطعا توسط قاضی پی جویی خواهد شد و اعلام رضایت معترض فقط سبب بسته شدن پرونده از جهت خصوصی بزه خواهد شد ولی از جهت عمومی آن تبهکار بایستی به مجازات خود برسد.
در خصوص جرم های دیه ای هم اگر غیر عمد باشد همه چیز به معترض وابسته است بدین مفهوم که اگر شکایت کند برای مجرم، پرونده تشکیل می شود و تنها با رضایت شاکی این پرونده بسته می شود و اگر شکایت نکند پرونده ای در این راستا تشکیل نمی شود.
اگر جرم از روی عمد صورت گرفته باشد حتی اگر معترض شکایتی نداشته باشد قاضی این مسئله را تا اخر پیگیری می کند اما اگر شاکی شکایت کرده باشد در این صورت خشنودی و گذشت شخص متضرر فقط باعث بسته شدن پرونده از جهت شخصی جرم می شود اما از لحاظ عمومی آن ، تبهکار باید به سزای خود برسد.
•مشاهده کنیم آن جرم از جرایم قابل گذشت است یا غیر قابل گذشت.
در خصوص این که جرم قابل گذشت است بیان شد که انتخاب امر بر عهده شخص زیان دیده است که شکایت خود را طرح کند یا نه؟ در این صورت اگر شکایت خود را طرح نکرد در این وضعیت پرونده ای تشکیل نمی شود، ولی اگر شکایت خود را طرح کرد در این صورت این احتمال برای او وجود دارد که در هر مرحله از بازبینی پرونده ، می تواند با اعلام گذشت آن پرونده را ببندد.
اما اگر جرم غیر قابل گذشت بود و شخص متضرر هیچ شکایت را طرح نکند در این صورت قاضی خود به این مسئله وارد شده و برای این جرم پرونده ای تشکیل می دهد پس در این صورت شخص متضرر هیچ اثری نمی تواند بر روی روال پرونده داشته باشد.
ولی اگر فرد زیان دیده شکایت کند، پرونده تشکیل می شود اما گذشت او سبب خاتمه یافتن پرونده نمی شود چرا که این جرم دارای دو جنبه عمومی و خصوصی است. با رضایت فرد متضرر فقط جنبه خصوصی آن بسته می شود و جنبه عمومی آن وابسته به تمام جامعه است و جرم باز هم در جای خود باقی می ماند و لازم است مجرم تقاص کاری که انجام داده است را تا پایان آن پس دهد.
آیا در جرایم غیر قابل گذشت، اعلام گذشت تاثیری نخواهد داشت؟
باید دقت کنید که اعلام گذشت فرد متضرر، اگر چه سبب بسته شدن پرونده نخواهد شد ولی بصورت کاملی هم بدون تاثیر نخواهد بود چرا که می تواند سبب تخفیف ، تاخیر اجرای مجازات ، نظام نیمه آزادی و… فرد تبهکار می شود.
