مرور زمان خیانت در امانت
بررسی مرور زمان خیانت در امانت
خیانت در امانت به چه معنا می باشد؟ مجازات جرم خیانت در امانت چیست؟ نحوه محاسبه مرور زمان خیانت در امانت چگونه است؟ خیانت در امانت مانند سایر جرایم مالی تاریخچه ای طولانی دارد. با این وجود در گذشته به عنوان یک جرم مستقل شناخته نمی شد. این در حالی است که امروزه مفهوم خیانت در امانت را باید در قانون مجازات اسلامی جستجو کرد. بر این اساس می توان گفت که بر اساس ماده 674 از قانون تعزیرات، زمانی که اموال منقول یا غیرمنقول و یا اسناد و نوشته هایی مانند قبض، چک و… به عنوان رهن، اجاره، امانت یا وکالت به شرط مسترد شدن در اختیار کسی قرار گیرد و شخص مذکور از استرداد اموال خودداری نموده و یا به ضرر مالک از آنها استفاده کند و یا اسباب اتلاف اموال را فراهم نماید مرتکب جرم خیانت در امانت شده است و به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می شود.
نحوه ارتکاب جرم
در ارتکاب این جرم صحنه سازی یا فریب وجود نخواهد داشت و اموال یا اسناد با میل و اراده شخصی در اختیار دیگری قرار خواهند گرفت. از طرفی در جرم خیانت در امانت بحث انتفاع امین مطرح نخواهد بود. بنابراین در صورت انتفاع یا عدم انتفاع از اموال، امین مرتکب جرم خیانت در امانت شده است. علاوه بر موارد مذکور مسئله حیثیت عمومی یا حیثیت خصوصی جرم خیانت در امانت نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس می توان گفت که اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرایم می باشد. بنابراین با توجه به عدم وجود نص صریح قانون در خصوص قابل گذشت بودن خیانت در امانت، جنبه عمومی جرم به جنبه خصوصی آن تغلیب داده خواهد شد. به علاوه با عنایت به نظر کمیسیون استفتائات شورای عالی قضایی پیشین و رای وحدت رویه، گذشت شاکی خصوصی در جنبه کیفری جرم خیانت در امانت تاثیری نخواهد داشت. در ادامه عناصر جرم را بررسی نموده سپس مرور زمان خیانت در امانت را شرح می دهیم.
برای محکوم نمودن متهم و تحقق جرم خیانت در امانت باید عناصر متشکله را بررسی و اثبات نمود. بر این اساس می توان گفت که عنصر قانونی خیانت در امانت ماده 674 قانون تعزیرات مصوب سال 1375 است. این در حالی است که عنصر مادی جرم از سه قسمت متفاوت تشکیل خواهد شد. با این تفاسیر انجام یکی از چهار عمل استعمال، تلف، مفقود کردن و تصاحب اموال سبب تحقق جرم خیانت در امانت خواهد شد. به علاوه می توان گفت که خیانت در امانت مانند جرم کلاهبرداری در دسته جرایم مقید به حصول نتیجه قرار می گیرد. به همین دلیل تحقق این جرم منوط به حصول نتیجه خواهد بود. علاوه بر عنصر قانونی و مادی جرم، می توان به عنصر روانی خیانت در امانت نیز اشاره نمود.
عنصر روانی جرم خیانت در امانت باید به طور هم زمان و همراه با عنصر مادی آن باشد. بر این اساس در یکی از آرای قدیمی دیوان عالی کشور نیز به این موضوع اشاره شده است. بر اساس رای مذکور، در اتلاف یا مفقود کردن مال وجود سوء نیت شرط تحقق بزه خواهد بود. بنابراین چنانچه شخصی اسکناس هزار ریالی را از دیگری دریافت نماید و ادعا کند که اسکناس مفقود شده است، با احراز سوء نیت قابل مجازات خواهد بود. این در حالی است که اثبات وجود سوء نیت نیز بر عهده صاحب مال خواهد بود. عنصر روانی خیانت در امانت نیز مانند عنصر روانی سایر جرایم از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل شده است. با این تفاسیر وجود عمد در ارتکاب جرم، سوء نیت عام و نیل به عنصر نتیجه نیز سوء نیت خاص خواهد بود.
محاسبه مرور زمان خیانت در امانت
در خصوص مرور زمان خیانت در امانت می توان گفت که این جرم در دسته جرایم ماده 109 و جرایم مربوط به تبصره ماده 36 قانون مجازات اسلامی قرار نخواهد گرفت. بر این اساس با توجه به اینکه خیانت در امانت تعزیر منصوص شرعی نیست، مشمول مرور زمان خواهد شد. در این بین ذکر این نکته الزامی به نظر می رسد که تعزیرات منصوص شرعی شامل تعزیراتی خواهند بود که نوع و مقدار کیفر آنها در اسلام مشخص شده باشد. علاوه بر موارد فوق می توان گفت که خیانت در امانت به عنوان یکی از جرایم آنی می باشد و در دسته جرایم مستمر قرار نمی گیرد چرا که عمل ارتکابی ادامه نخواهد داشت و در لحظه انجام می شود.
اهمیت این مسئله در مشخص کردن محل ارتکاب جرم، تعیین مرجع صالح برای رسیدگی و مشخص شدن تاریخ شروع مرور زمان خیانت در امانت اهمیت خواهد داشت. بر همین اساس دیوان عالی کشور در طی یکی از آرای وحدت رویه، تاریخ شروع مرور زمان جرم خیانت در امانت را از زمان مطالبه شاکی و انکار متهم دانسته است. علاوه بر این در رای شماره 2472 سال 1334 دادگاه محل وقوع جرم را صالح به رسیدگی می داند.
مجازات جرم خیانت در امانت
در ماده 119 از قانون تعزیرات سابق، مجازات جرم خیانت در امانت هفتاد و چهار ضربه شلاق بود. با این وجود اثر ارعابی زیادی در مجازات آن وجود نداشت. بنابراین مجازات شلاق برای افرادی که در پی کسب منافع زیادی بودند، کافی به نظر نمی رسید. به همین دلیل در سال 1375 قانونگذار مجازات دیگری برای این جرم در نظر گرفت. جرم خیانت در امانت مانند جرم کلاهبرداری در دسته جرایم قابل تعزیر قرار می گیرد. به همین دلیل در خصوص خیانت در امانت می توان به مجازات های تکمیلی و تبعی نیز اشاره نمود.
علاوه بر این در جرم خیانت در امانت می توان به صور خاصی نیز اشاره نمود که در قانون مجازات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. برای نمونه می توان به این موضوع اشاره کرد که قانونگذار تمام افراد جامعه را در ارتباط با اسناد و مدارک اشخاص غیر رشید به عنوان امین شناخته و سوء استفاده از مدارک این دسته از افراد را جرم انگاری نموده است. در نهایت با بررسی مطالب عنوان شده می توان گفت که برای اثبات خیانت در امانت باید دلایل و مدارک کافی وجود داشته باشد. با این تفاسیر بهتر است از راهنمایی های یک وکیل آگاه و باتجربه استفاده نمایید.
