مرور زمان چک
مرور زمان چک
مرور زمان چک یکی از دعوی های مطرح در قانون حقوقی محسوب می شود. در واقع می توانیم اینگونه بیان کنیم که مرور زمان چک یکی از دعاوی است که در حوزه قانون تجارت وجود دارد. به طور کلی قانون مرور زمان در خصوص اسناد تجاری پیرو اصل سرعت در قانون تجارت است. به بیان بهتر قانون گذار برای امکان زودتر فیصله دادن دعاوی تجاری، زمان محدود تری را نسبت به دعاوی مدنی در نظر گرفته است. یکی از مهمترین علت های این موضوع را می توان گسترده بودن دعاوی تجاری دانست.
در واقع می توان اینگونه بیان کرد که هر فرد در جامعه به نوعی با اسناد تجاری سر و کار دارد. از این رو احتمال بروز انواع تعارض ها بسیار زیاد است. بنابراین قانون گذار برای این که بتواند قدرت پاسخگویی سیستم قضایی را بیشتر کند، مهلت دادخواهی را محدود کرده است. بدین ترتیب در خصوص غالب اسناد تجاری مسئله مرور زمان وجود دارد که یکی از رایج ترین آن ها مرور زمان چک است.
مرور زمان بدین معنی است که بعد از گذشت مدت زمانی خاص که توسط قانون مشخص شده، امکان دادرسی از خواهان گرفته می شود و یا این دادرسی با محدودیت هایی مواجه می شود. حال در خصوص مرور زمان چک می خواهیم به دو سوال بسیار مهم پاسخ دهیم. اولا این که مهلت معین شده در خصوص مرور زمان چک چقدر است؟ ثانیا چه ضمانت های اجرایی برای مرور چک در نظر گرفته شده است؟ به عبارت ساده تر اگر فرد بعد از گذشت مدت زمان مشخص شده در قانون به عنوان خواهان مراجعه کند با چه محدودیت هایی روبرو خواهد شد؟ این ها مهم ترین سوالاتی است که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
مرور زمان چک چقدر است؟
مرور زمان چک قانونی است که بر اساس آن خواهان باید در مهلت تعیین شده نسبت به دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک اقدام کند. بگذارید کمی بیشتر توضیح دهیم.
چک یک نوع سند تجاری و قانونی محسوب می شود که به موجب ماده 310 قانون تجارت، جنبه قانونی پیدا کرده است. چک سندی تجاری است که بر اساس آن صادر کننده چک موظف است مبلغ مشخص شده را در تاریخی مشخص به صاحب چک پرداخت کند.
حال اگر صاحب چک در تاریخ مقرر به بانک مراجعه کند و وجه نوشته شده را مطالبه کند، بانک بر اساس حساب صادر کننده چک مبلغ را پرداخت می کند. اگر حساب صادر کننده چک فاقد مبلغ ذکر شده باشد بانک می تواند به درخواست صاحب چک گواهی عدم پرداخت صادر کند. حال صاحب چک بر اساس این گواهی می تواند مطالبه خود را از طریق مجاری قانونی و دادگاه پیگیری کند.
در خصوص مرور زمان چک اگر بخواهیم بگوییم، اگر همین فرد در زمان تعیین شده به بانک مراجعه نکند و بخواهد چک را برای مدتی بیشتر نزد خود نگه دارد، قانونگذار این ریسک را برای او ایجاد کرده است که اگر در مهلت تعیین شده بعد از تاریخ چک به بانک مراجعه نکند، اگر حساب صادر کننده چک مبلغ کافی را نداشته باشد اساسا در خصوص دادرسی با مشکل مواجه خواهد شد. این مهلت را مرور زمان چک می نامیم.
در خصوص چک هایی که در همان محل صدور باید تادیه کرد، صاحب چک باید ظرف 15 روز بعد از تاریخ چک مبلغ آن را مطالبه کند. اگر چک در جایی از ایران صادر و در نقطه ای دیگر بازپرداخت می شود، باید ظرف 45 روز بعد از تاریخ چک نسبت به وصول آن اقدام کند. همچنین اگر چک خارج از ایران صادر و در داخل ایران پرداخت می شود تنها طی 4 ماه می تواند بعد از تاریخ چک نسبت به دریافت آن اقدام کند. این تاریخ ها همان مرور زمان چک است.
اما سوال دیگری که مطرح می شود این است که بعد از گذشت مهلت مرور زمان چک آیا امکان وصول چک و طرح دعوی از بین می رود؟ آیا دیگر امکان دادرسی برای صاحب چک وجود ندارد؟ در ادامه به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
مرور زمان چک و محدودیت هایی که ایجاد می کند.
مرور زمان چک بدین معنی است که بعد از گذشت مهلت زمان مشخص صاحب چک مشمول یک سری محدودیت ها از نظر قانونی می شود. اما این محدودیت ها چیست؟
اولین محدودیتی که قانون مرور زمان چک ایجاد می کند این است که اساسا امکان طرح دعوی علیه ظهر نویس چک از صاحب چک گرفته می شود. دومین محدودیت این است که اگر وجه چک به نوعی که مربوط به بانک باشد ( مانند ورشکستگی بانک ) از بین برود، به موجب قانون مرور زمان چک امکان طرح دعوی و دادرسی علیه صادر کننده چک از صاحب چک گرفته میشود. سومین محدودیت که می تواند مهمترین محدودیت در خصوص قانون مرور زمان چک باشد این است که اساسا دادگاه می تواند از صاحب چک بابت صدور دستور توقیف اموال، سپرده خسارت احتمالی را درخواست کند. به بیان ساده تر اگر صاحب چک قبل از پایان مهلت مرور زمان چک اقدام به طرح دعوی علیه صادر کننده چک کند، دادگاه بدون سپردن خسارت احتمالی از سوی خواهان دستور توقیف اموال را صادر می کند.
بنابراین اگر بخواهیم ساده تر بیان کنیم، اگر دارنده چک قبل از مهلت 15 روزه اقدام به وصول چک و یا دریافت گواهی عدم پرداخت کند، عملا می تواند از تمامی امتیازات مربوط به چک بهره مند شود. همچنین اگر فرد قبل از اتمام مهلت 6 ماهه بعد از تاریخ وصول چک اقدام کند امکان طرح دعوی کیفری علیه صادر کننده چک را دارد.
بنابراین می توان اینگونه بیان کرد که اساسا مرور زمان چک امکان طرح دعوی را از بین نمی برد، بلکه آن را محدود می کند. بنابراین اگر فرد صاحب چک بخواهد از تمامی ظرفیت های قانونی بهره مند شود و احیانا هزینه ای هم بابت سپرده احتمالی پرداخت نکند باید قبل از مهلت مرور زمان چک اقدام به دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک کند. توجه داشته باشید که تاریخ این گواهی تعیین کننده این موضوع است که آیا دعوی قبل از مرور زمان چک بوده است یا خیر. این نکته را در خاطر داشته باشید.
