لایحه عسر و حرج زوجه
نوشتن لایحه برای عسر و حرج زوجه
قبل از پرداختن به مبحث طلاق بر اساس لایحه عسر و حرج زوجه و شرایط احراز آن توسط دادگاه، لازم است با مفاهیم لغوی این کلمات آشنا شویم.
عسر و حرج در لغت به چه معنا است؟
عسر و حرج دو کلمه مترادف و در لغت به معنای مشقت و سختی است. این دو کلمه در قرآن کریم در آیاتی مانند “سَیَجْعَلُ اللّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً” و “فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً” نیز آورده شده است. بنابراین عسر به معنای مشقت و صعوبت و سختی است. در مورد واژه حرج نیز در آیه ای از قرآن به کار رفته است ” ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ” که به معنای ضیق و سختی می باشد. برای درک بهتر مفاهیم این دو واژه، لازم است مثالی آورده شود؛ روزه گرفتن فرد مریض باعث مشقت او می شود؛ بنابراین به دلیل فقهی “نفی عسر و حرج”، روزه گرفتن بیمار از دوش او برداشته می شود. این قاعده در مورد طلاق از طریق لایحه عسر و حرج زوجه صدق می کند و زوجه می تواند به دلیل “نفی عسر و حرج” و بر اساس قانون به زندگی مشترک خود پایان دهد. لازم به ذکر است که در زمینه زندگی مشترک از نظر قانونی، مرد صرفا حق طلاق داشته و طلاق از طرف زن تنها در موارد محدودی امکان پذیر است که در این موارد از طریق لایحه مذکور می توان اقدام کرد.
نوشتن لایحه برای عسر و حرج زوجه (2)
طلاق با استفاده از لایحه عسر و حرج زوجه چگونه است؟
بر اساس این لایحه، با توجه به سابقه شکایات زوجه علیه زوج یا احکام صادر شده در این زمینه و نیز سوء رفتار زوج، تشخیص عسر و حرج توسط قاضی و دادگاه راحت تر می باشد. بر اساس قوانین وضع شده، طلاق به درخواست زوجه فقط بر اساس شرایط مندرج در قانون 1119، 1129 و 1130 قانون مدنی امکان‌پذیر است که ماده 1130 به مبحث عسر و حرج اشاره کرده و احراز آن از طریق دادگاه میسر می باشد. در تبصره این ماده، برای تعریف عسر و حرج آمده است “به‌وجود آمدن وضعیتی که ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد”.
در طلاقی که از طریق تنظیم لایحه عسر و حرج زوجه صادر شده، امکان رجوع زوج در ایام عده وجود نداشته و در واقع رابطه زوجیت از بین می رود. به عبارت دیگر این نوع طلاق در زمره طلاق بائن قلمداد می شود. زیرا در صورت امکان رجوع زوج، درخواست و حق طلاق زوجه به دلیل عسر و حرجی، امری بیهوده بود.
نوشتن لایحه برای عسر و حرج زوجه (1)
لایحه عسر و حرج زوجه در چه شرایطی قابل تنظیم است؟
با توجه به این که تعیین عسر و حرج از طریق دادگاه امکان پذیر است، در صورت بروز یکی از موارد زیر، دادگاه حکم طلاق را به دلیل عسر و حرج صادر خواهد کرد:
1-محکومیت به زندان: در شرایطی که مرد مجرم شناخته شده و به 5 سال و یا بیش از 5 سال حبس محکوم شود، زوجه می تواند بر اساس لایحه عسر و حرج، حق طلاق داشته باشد. به علاوه، در صورتی که زوج به جزای نقدی به دلیل جرم مرتکب شده، محکوم شود اما دارای توانایی مالی برای پرداخت آن نباشد، و یا دارای محکومیت 5 سال زندان باشد، زوجه می تواند بر اساس عسر و حرج، طلاق بگیرد.
2-ترک زندگی توسط زوج: اگر مرد بدون اطلاع زن و بدون علت خاصی برای مدت 6 ماه به صورت پیوسته و یا 9 ماه غیرمتوالی، زندگی زناشویی را ترک کند؛ زوجه می تواند بر اساس این لایحه و با تنظیم آن، طلاق بگیرد.
3-بیماری زوج: در صورت ابتلای مرد به بیماری های روانی و یا بیماری های جسمی خطرناک و یا غیرقابل درمان و یا بیماری هایی که از رابطه زناشویی جلوگیری می کنند، زن می تواند با تنظیم لایحه برای عسر و حرج طلاق بگیرد. در این حالت، با استفاده از دلایلی نظیر مدارک پزشکی قانونی ارائه شده، نظر پزشک، روانپزشک و یا روانشناس معتمد دادگاه می توان لایحه برای عسر و حرج را تنظیم کرد.
4-بدرفتاری زوج: عواملی که در این زمینه می توان با استفاده از آن ها لایحه عسر و حرج زوجه را تنظیم کرد شامل مواردی نظیر توهین، تهمت و کتک کاری که ادامه زندگی را برای زوجه غیرقابل تحمل می کند.
5-خودداری مرد از پرداخت نفقه: در صورت عدم پرداخت نفقه و یا سایر حقوق واجب زن به مدت 6 ماه یا بیشتر مانند تهیه مسکن، زوجه می تواند با تنظیم لایحه عسر و حرج به زندگی مشترک پایان دهد.
6-اعتیاد به مواد مخدر: در صورت اعتیاد زوج به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی به طوری که پایه و اساس زندگی مشترک با مشکل روبرو شود و زوج نیز از ترک اعتیاد خودداری کند و یا بعد از ترک، مجددا مواد مخدر مصرف کند؛ زن می تواند با تنظیم لایحه عسر و حرج زوجه طلاق بگیرد.
با این وجود، اعتیاد زوج دلیل محکمی برای حق طلاق زوجه نیست و باید اثبات شود که این اعتیاد در زندگی مشترک اختلال ایجاد کرده است. به عنوان مثال مواردی مانند سابقه مراجعه به مراکز ترک اعتیاد و کمپ ها و سابقه حبس زوج به دلیل مواد مخدر و نیز شهادت دو شاهد می تواند دلایل مورد نیاز برای عسر و حرج را راحت تر کند. به علاوه فروش لوازم منزل برای خرید مواد مخدر، به خطر افتادن سلامت روحی و جسمی زوجه و فرزندان و اخراج شدن مرد از محل کار به دلیل اعتیاد از موارد دیگری است که می توان به کمک آن لایحه عسر و حرج زوجه را تنظیم کرد.
علاوه بر این موارد، زوجه با وجود دلایل دیگری مانند ازدواج مجدد مرد بدون اجازه زن، بچه دار نشدن به دلیل مشکل جنسی مرد بعد از گذشت 5 سال از زندگی مشترک، شغل مرد که باعث لکه دار شدن آبرو و حیثیت زن می شود، دوشیزه بودن زن بعد از گذشت مدت طولانی از زندگی مشترک، می تواند اقدام به تنظیم لایحه برای عسر و حرج کرده و طلاق بگیرد.
در این موارد و بعد از اثبات عسر و حرج، حتی در صورت عدم رضایت زوج و خودداری او از طلاق دادن زوجه با وجود الزام دادگاه، دادگاه می تواند از طرف مرد، زن را طلاق دهد.
