ورود به عنف و مجازات آن
معنای ورود به عنف چیست؟
هرگاه کسی بدون اذن یا اجازه دیگری به منزل، محل کار، دفتر و سایر اماکن متعلق به دیگری وارد شود، اصطلاحاً می گویند: به عنف وارد شده است. از نظر قانونی حفظ حریم مسکن و اماکن متعلق به افراد، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و اصل 22 قانون اساسی به این موضوع پرداخته است. مطابق با اصل مزبور مسکن افراد، از هرگونه تعرض و تجاوز مصون است، مگر در موارد تعیین شده به وسیله قانون. پرسش کلیدی در این خصوص این است که آیا وارد شدن با زور، تهدید و … به اماکن خصوصی و دولتی جرم است؟ از نظر حقوقی ورود به عنف در میان مواد مختلف قانونی مورد جرم انگاری قرار گرفته است. اغلب مواد مربوط به ورود به عنف و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی مورد جرم انگاری قرار گرفته است. از همین روی در این نوشتار به بررسی انواع جرم ورود به عنف و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی خواهیم پرداخت.
رکن قانونی ورود به عنف و مجازات آن
منظور از رکن قانونی جرم ورود به عنف و مجازات آن این است که بررسی نماییم، در میان قوانین موضوعه از این جرم در کدام مواد مطرح شده است. به عنوان یکی از اصلی ترین مواد قانونی که به جرم انگاری ورود به عنف مربوط است می توان به ماده 694 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات اشاره کرد. مطابق با ماده مزبور اگر کسی به عنف یا تهدید وارد مسکن شخص دیگری شود، به مجازات زندان تعزیری از شش ماه تا سه سال محکوم می گردد.
در صورتی که مرتکبین جرم ورود به عنف دو نفر یا بیشتر بوده و حداقل یکی از آنان حامل سلاح باشند، مطابق با قسمت پایانی ماده 694 قانون مجازات اسلامی مرتکبین به مجازات زندان تعزیری از یک سال تا شش سال محکوم می شوند.
نکته حائز اهمیت در خصوص جرم ورود به عنف و مجازات آن، موضوع ماده 694 قانون مجازات اسلامی این است که بر اساس ماده 104 قانون مجازات اسلامی، این جرم از جرایم قابل گذشت به شمار می رود. منظور از قابل گذشت بودن این است که رسیدگی به این جرم جز با شکایت شاکی خصوصی آغاز نمی شود. همچنین در صورتی که شاکی خصوصی در هر مرحله از مراحل دادرسی و اجرای حکم اعلام گذشت کند، رسیدگی متوقف خواهد شد. در صورت گذشت شاکی اگر پرونده در مرحله تعقیب و رسیدگی قرار داشته باشد قرار موقوفی تعقیب صادر می شود. در صورتی که رسیدگی در مرحله اجرای حکم بوده و شاکی گذشت نماید قرار توقف اجرای مجازات صادر شده و در صورتی که محکوم علیه در زندان باشد، بلافاصله آزاد می شود.
جرایم مرتبط با ورود به عنف و مجازات آن
همانطور که اشاره شد جرم ورود به عنف و مجازات آن در ماده 694 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) مورد جرم انگاری قرار گرفته است. در قانون مجازات اسلامی و برخی از دیگر قوانین کیفری جرایم مرتبط با ورود به عنف مورد جرم انگاری قرار گرفته است. برخی از مهمترین جرایم مربوط به ورود به عنف و مجازات آن از قرار زیر است:
جرم تصرف عدوانی؛ طبق ماده 692 قانون مجازات اسلامی چنانچه کسی با قهر و غلبه ملک متعلق به دیگری را تصرف کند، به مجازات زندان تعزیری از سه ماه تا یک سال محکوم می شود. بدیهی است در صورت محکومیت به جرم تصرف عدوانی، متصرف عدوانی می بایست از ملک مزبور رفع تجاوز نماید. همچنین چنانچه در نتیجه عمل مرتکب خسارت و آسیبی به ملک وارد شده باشد، وفق ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه حکم به پرداخت خسارت صادر می کند.
ورود به قهر و غلبه در ملک دیگری؛ به موجب ماده 691 قانون مجازات اسلامی هرگاه کسی به قهر و غلبه به ملکی که در تصرف دیگری است وارد شود، به شش ماه تا یک سال مجازات حبس تعزیری محکوم می شود. مطابق با ماده قانونی مذکور در این مورد تفاوتی نمی کند که ملک محصور باشد یا نباشد. همچنین تفاوتی نمی کند که ورود از ابتدا با زور و غلبه صورت گرفته باشد، یا ابتدای ورود با قهر و غلبه نبوده ولی پس از اخطار متصرف همچنان با قهر و غلبه ادامه پیدا کرده باشد. شایان توجه است که چنانچه مرتکبین این جرم دو نفر یا بیشتر بوده و حداقل یکی از آنان حامل سلاح باشند، مرتکبین به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهند شد.
نکات قانونی مهم در ارتباط با جرم ورود به عنف و مجازات آن
در ادامه به برخی از مهمترین مواد قانونی در خصوص جرم ورود به عنف و مجازات آن اشاره خواهیم کرد:
جرم ورود به عنف و مجازات آن در بسیاری از موارد ممکن است با جرایم دیگری از جمله جرم احراق و تخریب موضوع ماده 675 قانون مجازات اسلامی همراه شود. چنانچه کسی هر محل مسکونی یا آماده برای سکونت را آتش بزند به مجازات زندان تعزیری از دو تا پنج سال محکوم می شود.
چنانچه افرادی که مرتکب نهب و غارت می شوند جماعتی بیش از سه نفر باشند، مجازات مرتکبین طبق ماده 683 قانون مجازات اسلامی، دو تا پنج سال زندان تعزیری خواهد بود. البته این در صورتی است که مرتکبین مطابق با مقررات قانونی محارب شناخته می شود.
جرم تخریب؛ مطابق با ماده 677 قانون مجازات اسلامی هرگاه کسی اموال متعلق به دیگری را اعم از منقول و غیر منقول تخریب نماید یا تلف کند، به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر ارزش اموال تخریب شده محکوم می شود.
چراندن و تخریب زمین کشاورزی متعلق به دیگری؛ مطابق با ماده 685 قانون مجازات اسلامی هر کس زمین زراعتی، باغ میوه یا نخلستان متعلق به دیگری را خراب نماید به حبس تعزیری درجه 6 محکوم می شود.
همانطور که اشاره شد نکته حائز اهمیت در خصوص جرم ورود به عنف و مجازات آن و دیگر جرایم مربوط به آن این است که اغلب این جرایم قابل گذشتند. یعنی به جز شکایت شاکی متهم قابل تعقیب نیست و در صورتی که شاکی گذشت نماید، در هر مرحله از مراحل رسیدگی حسب مورد قرار موقوفی تعقیب یا اجرا صادر شده و چنانچه متهم زندانی باشد به صورت فوری آزاد می شود.
