گشت ارشاد در قانون ایران

گشت ارشاد در قانون ایران

گشت ارشاد در قانون ایران

گشت ارشاد در قانون ایران چه جایگاهی دارد؟ گشت ارشاد در قانون ایران چه کارکردی دارد؟ آیا می توان جایگاهی برای گشت ارشاد در قانون ایران پیدا کرد؟ گشت ارشاد در قانون ایران چه اهمیتی دارد؟ لزوم استفاده از گشت ارشاد در قانون ایران چیست؟ آیا می توان عنوان قانونی برای گشت ارشاد در قانون ایران پیدا کرد؟ در خصوص گشت ارشاد در قانون ایران چه مواد قانونی وجود دارد؟

گشت ارشاد در قانون ایران از جمله مبهم ترین مواردی است که در قانون ایران وجود دارد. در واقع سوال اصلی که در خصوص گشت ارشاد در قانون ایران وجود دارد این است که آیا گشت ارشاد دارای اعتبار و وجاهت قانونی است؟ این اعتبار آیا از سمت قانونگذار داده شده است؟ بر اساس کدام ماده قانونی می توان گشت ارشاد را به عنوان یک نهاد قانونی شناسایی کرد؟ گشت ارشاد از کدام ابزارهای قانونی می تواند استفاده کند و چه کسی این ابزارها را به او داده است؟ همه این ها سوالاتی است که تقریبا تا به امروز جواب مشخصی به آن ها داده نشده است. از این رو در ادامه می خواهیم تا حدودی از دیدگاهی دیگر به موضوع گشت ارشاد در قانون ایران نگاه کنیم.

گشت ارشاد در قانون ایران و ابهاماتی که در قانون وجود دارد

گشت ارشاد در قانون ایران را می توان یک مفهوم مبهم و البته عجیب دانست. در واقع اولین نکته ابهام گشت ارشاد در قانون ایران این است قانون گذار ایران ( مجلس شورای اسلامی ) هیچ نقشی در تاسیس آن نداشته است. در واقع بر اساس قانون اساسی تنها نهاد قانون گذار ایران مجلس شورای اسلامی عنوان شده است و سایر قوا و نهادها باید بر اساس این قوانین عملکرد خودشان را ارائه دهند. اما مسئله ای که در خصوص گشت ارشاد در قانون ایران وجود دارد این است که نهادی غیر از مجلس شورای اسلامی ( شورای عالی انقلاب فرهنگی ) قوانین مربوط به تاسیس و سایر امورات گشت ارشاد را تدوین کرده است. این اولین نقطه ابهام گشت ارشاد در قانون ایران محسوب می شود.

اما این تنها مسئله ای نیست که در خصوص گشت ارشاد در قانون ایران وجود دارد. بیایید نگاهی به هدف تشکیل گشت ارشاد در قانون ایران بیاندازیم. این نهاد با هدف تامین امنیت اجتماعی و اخلاقی ایجاد شده است. بنابراین این نهاد موظف است که اخلاق را در جامعه حفظ کند و کاری کند که خطوط قرمز فرهنگی اجتماعی حفظ شود. اما طی سال ها به صورت عملی این خطوط تنها محدود به حجاب و موارد نزدیک به آن ( مانند طراحی لباس و … ) شد.

نکته مبهم دیگر این است که در قانون ایران حجاب به عنوان یک اصل شناخته شده است. اما بد حجابی تعریف دقیقی در قانون ندارد. در واقع از نظر قانون حجاب به صورت صفر و صد تعریف شده است. اما بد حجابی چیزی میان این صفر و صد قرار دارد. حال هر کسی می تواند تعریفی از بد حجابی داشته باشد. آیا نداشتن چادر به منزله بدحجابی است؟ در دهه 60 به نظر می رسید که این چنین باشد. اما امروز تعریف دیگری بر اساس عرف برای بی حجابی ارائه شده است. بنابراین این عرف است که مشخص می کند که حد بی حجابی چیست. کارکرد گشت ارشاد در قانون ایران نیز بستگی به این حد دارد. اما مسئله ای که وجود دارد این است که همه این ها تعاریفی مبهم و نامشخص است و هر کسی می تواند بر اساس دانش و علم خود و یا بر اساس سلیقه ای که دارد تعریفی از این مفاهیم ارائه دهد و همین موضوع گشت ارشاد در قانون ایران را وارد یک ورطه پر از ابهام می کند.

گشت ارشاد در قانون ایران و تعریف نیروی انتظامی از آن

گشت ارشاد در قانون ایران نهادی است که زیر مجموعه ای از نیروی انتظامی در نظر گرفته شده است. در واقع مسئول مستقیم نهاد گشت ارشاد نیروی انتظامی عنوان شده است. بنابراین گشت ارشاد در قانون ایران به عنوان یک نهاد جداگانه در نظر گرفته نشده است. یکی از مهمترین دلایلی که عنوان می شود نیازی به قانون مستقل و مشخص برای گشت ارشاد در قانون ایران وجود ندارد دقیقا همین است که این نهاد را زیر مجموعه ای از یک نهاد بزرگ تر می دانند. بنابراین این خود نیروی انتظامی است که باید برای آن شرایط و قوانین را مشخص کند.

به طور مثال نیروی انتظامی دارای زیر مجموعه ای تحت عنوان پلیس مبارزه با قاچاق است. حال آیا باید قانون گذار ( مجلس شورای اسلامی ) نسبت به تشکیل این نهاد قانونی داشته باشد و یا برای آن چارچوب هایی تعیین کند؟ مسلما خیر. این خود نیروی انتظامی است که بر اساس نیاز خود و جامعه این زیر مجموعه را ایجاد کرده است تا بر اساس آن بتواند به صورت تخصصی تر به این موضوع بپردازد. همین نوع دیدگاه در خصوص گشت ارشاد وجود دارد. حال سوال اصلی این است که آیا این دیدگاه درست است؟

از نظر نیروی انتظامی گشت ارشاد تنها یک نهاد زیر مجموعه ای برای پاسخ دادن به یکی از نیازهای امنیتی جامعه یعنی همان امنیت اخلاقی است و درست کارکردی مانند سایر نهاد های زیر مجموعه ای این نیرو دارد. اما از دید کلی  اگر بخواهیم به این موضوع نگاه کنیم گشت ارشاد نهادی نیست که بتوان آن را برابر با یک نهاد مانند دایره مبارزه با قاچاق دانست. این موضوع دو دلیل بسیار مشخص دارد. اول این که گشت ارشاد با تمام جامعه رو به رو است و تاثیر آن بر تمامی جامعه است. بنابراین نمی توان اثر گذاری آن را با سایر نهاد ها یکسان دانست. دلیل دوم این است که سایر نهاد های نیروی انتظامی با مفهوم جرم به صورت مشخص سر و کار دارند اما این چنین مفهومی به صورت مشخص و بدون ابهام برای گشت ارشاد تعریف نشده است. همین مسئله است که اساسا باعث شده است بسیاری دیدگاهی غیر قانونی نسبت به گشت ارشاد در قانون ایران داشته باشد. به هر حال همانطور که گفته شد نمی توان به صورت مشخص و دقیق از دید حقوقی و اجتماعی این موضوع را رد یا تایید کرد.