قتل عمد غیر مسلمان

قتل عمد غیر مسلمان

در این مقاله به معرفی و شرح و توضیح کامل قوانین ایران در خصوص قتل عمد غیر مسلمان می پردازیم. به موجب قانون مجازات اسلامی حکم قاتل در مورد قتل عمد غیر مسلمان وابسته به این است که قاتل و مقتول پیرو چه دینی باشند. به همین جهت در این خصوص حالات مختلفی پیش می آید که قانونگذار برای هر کدام از آنها مجازات متفاوتی در نظر گرفته است. در این مطلب به هر کدام از این حالت ها و مجازات خاص هر کدام از آنها خواهیم پرداخت.

حالات مختلف قتل عمد غیر مسلمان

بسته به اینکه قاتل دارای چه دین و مذهبی باشد و مقتول غیر مسلمان نیز از لحاظ طبقه بندی دینی در کدام دسته قرار بگیرد، احکام پیشبینی شده در قانون ایران برای مجازات قاتل متفاوت خواهد بود. به طور کلی در این مورد دو حالت کلی می‌ تواند ایجاد شود که هر یک از این دو مورد نیز به حالات مختلفی تقسیم می شوند که در ادامه به هر کدام از آنها به طور جداگانه خواهیم پرداخت.

• 

قتل عمد غیر مسلمان توسط غیر مسلمان

ماده ٢١٠ قانون مجازات اسلامی جاری شدن حکم قصاص در صورت غیر مسلمان بودن مقتول را به ذمی بودن او مشروط کرده است. ذمی در اصطلاح فقهی به غیر مسلمانان اهل کتاب اطلاق می‌ شود؛ یعنی مسیحیان، یهودیان و زرتشتیان. پس در نتیجه اگر مقتول، کافر غیرذمی باشد قصاص در خصوص قتل او انجام نخواهد شد. مگر در حالت خاص قتل کافر مستأمن. در این موارد و با فرض اینکه مقتول غیر مسلمان باشد حالت های مختلف زیر می تواند ایجاد شود:

حالت اول – قاتل و مقتول هر دو ذمی و دارای دین یکسان باشند: قانون ٢١٠ مجازات اسلامی در این خصوص بیان می دارد که اگر کافر ذمی عمداً کافر ذمی دیگر را بکشد و قاتل و مقتول دارای کیش یکسان باشند قصاص در مورد قاتل قابل اجرا خواهد بود. قانون مجازات اسلامی ذیل همین ماده مقرر می دارد که اگر مقتول زن ذمی باشد باید ولی دم او قبل از اجرای قصاص نصف دیه مرد ذمی را به او بپردازد.

حالت دوم – قاتل و مقتول هر دو ذمی و دارای دو دین متفاوت باشند: ماده ٢١٠ قانون مجازات اسلامی با توجه به اصل برابری همه کفار در پیشگاه اسلام بیان می دارد که هرگاه کافر ذمی عمداً کافر ذمی دیگر را بکشد قصاص در مورد او قابل اجراست حتی اگر قاتل و مقتول پیرو دو کیش متفاوت باشند.

حالت سوم – قاتل ذمی و مقتول غیرذمی و از قسم مستأمن باشد: مستأمن به کافری اطلاق می شود که پیرو انگیزه هایی صحیح و قابل قبول از منظر دین خواستار امان و پناهندگی به کشور اسلامی شده است. در این حالت قوانین ایران قائل به قصاص قاتل نیست. اما با توجه به ماده ۶١٢ قانون مجازات اسلامی حکم قاتل در این خصوص حبس از ٣ تا ١٠ سال می باشد.

حالت چهارم – قاتل ذمی و مقتول مرتد باشد: مرتد به مسلمانی اطلاق می شود که دین خود را تغییر داده باشد یا از دین رویگردان شده باشد. در قوانین اسلامی مرتد شرعاً مستحق کشته شدن می باشد و ماده ٢٢۶ قانون مجازات اسلامی قتل شخصی را که شرعاً مستحق کشته شدن است موجب مجازات قصاص نمی داند. در این مورد فرقی نمی کند که قاتل مسلمان یا غیر مسلمان باشد.

حالت پنجم – قاتل ذمی و مقتول کافر حربی باشد: کافر حربی کسی است که در حال جنگ یا در صدد جنگ با مسلمانان است یا در کشوری که در جنگ با مسلمانان است زندگی می کند. بر طبق قوانین اسلام، حربی نیز مستحق کشته شدن است و در نتیجه همان حکم قتل مرتد در این خصوص نیز پابرجاست. یعنی قاتل مشمول هیچ مجازاتی نخواهد بود.

حالت ششم – قاتل غیرذمی و مقتول ذمی باشد: در این خصوص با استناد به فقه شیعه قصاص قاتل قابل اجرا خواهد بود.

حالت هفتم – قاتل و مقتول هر دو غیرذمی باشند: در این خصوص اگر مقتول مستأمن باشد قصاص در مورد قاتل او قابل اجرا خواهد بود. اما اگر مقتول مرتد یا حربی باشد هیچ گونه مجازاتی در قبال قاتل او انجام نخواهد گرفت.

• 

قتل عمد غیر مسلمان توسط مسلمان

این مورد را می توان به دو حالت به شرح زیر تقسیم نمود:

حالت اول – قتل عمد غیر مسلمان ذمی: در قوانین ایران قانونگذار تکلیف این مورد را مشخص نکرده است. اما با توجه با قانون فقهی تساوی در دین می توان گفت که قصاص قاتل مسلمان تنها زمانی قابل اجراست که مقتول نیز مسلمان باشد. در این مورد مجازات قاتل به موجب ماده ۶١٢ قانون مجازات اسلامی بین ٣ تا ١٠ سال حبس خواهد بود.

حالت دوم – قتل عمد غیر مسلمان غیرذمی: همانطور که گفته شد قوانین اسلام قائل به عدم قصاص مسلمان در قبال قتل عمد غیر مسلمان است. حال اگر مقتول کافر مستأمن باشد بر طبق ماده ۶١٢ قانون مجازات اسلامی حکم قاتل مسلمان بین ٣ تا ١٠ سال حبس می باشد. اما اگر مقتول کافر حربی یا مرتد باشد قتل او مشمول هیچ گونه مجازاتی نخواهد بود.

قاعده کلی در خصوص حکم حقوقی قتل عمد غیر مسلمان

مطابق نظر فقهای شیعه قاعده کلی در مورد قتل عمد غیر مسلمان این است که اگر قاتل از نظر دین مرتبه بالاتری نسبت به مقتول داشته باشد حکم قصاص در قبال او قابل اجرا نخواهد بود. مرتبه دین از بالاترین به پایین ترین به ترتیب به این شرح می باشد: مسلمان، غیر مسلمان ذمی، کافر مستأمن، کافر حربی و مرتد. در نتیجه اگر قاتل و مقتول هر دو از یک مرتبه باشند یا اینکه مقتول از مرتبه بالاتری نسبت به قاتل برخوردار باشد حکم قصاص در قبال قاتل قابل اجرا خواهد بود. به طور مثال اگر قاتل مستأمن و مقتول غیر مسلمان ذمی باشد حکم قصاص قابل اجراست.

قانون مجازات اسلامی ایران در خصوص قتل عمد غیر مسلمان به طور کامل به اظهار حکم نپرداخته و پاره ای از موارد را بدون پاسخ باقی گذاشته است. در این موارد و با توجه به اصل ۴ و اصل ١۶٧ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران لازم است که به نظر فقهای شیعه مراجعه شود.