جرم سرقت ادبی

جرم سرقت ادبی

برای آشنایی با جرم سرقت ادبی ابتدا باید با مفهوم کلی تری به نام دستبرد فکری آشنا شوید. دستبرد فکری اختصاص دادن فکر، متن یا پژوهش فردی دیگر به خود است. اگر این فکر در حوزه ادبیات باشد این جرم با نام جرم سرقت ادبی شناخته می شود. اگر این فکر در حوزه هنر باشد می‌ توان از واژه سرقت هنری استفاده کرد. همچنین اگر این فکر در حوزه پژوهش و علم باشد می توان نام جرم سرقت علمی را بر روی آن نهاد.  در نتیجه باید گفت جرم سرقت ادبی حوزه‌ های بسیار مختلفی را شامل می‌ شود. زمانی که فردی از ایده، متن و محتوای تولید شده توسط فردی دیگر استفاده می کند یا آن ها را با نام خود منتشر می کند مرتکب جرم سرقت ادبی شده است.

انواع سرقت ادبی

 جرم سرقت ادبی انواع و اقسام بسیار زیادی دارد. سرقت ادبی، دارای محدوده بسیار وسیعی است. به طور مثال سرقت ادبی می تواند سرقت از منابع مختلف باشد. به طور مثال اگر فردی محتوای متنی تولید کرده باشد و در قسمت منابع، منبع دقیقی برای آن ذکر نکرده باشد؛ مرتکب سرقت ادبی شده است. همچنین اگر منبع به طور کامل نیز ذکر نشده باشد؛  فرد مرتکب سرقت ادبی می شود.  سرقت ادبی از طریق بازنویسی، یکی دیگر از مصادیق دستبرد ادبی می باشد. بعضی از افراد متن و محتوای تولید شده توسط فردی دیگر را بازنویسی می ‌کنند و آن را با نام خود منتشر می کنند. این کار نیز جز مصادیق  سرقت ادبی محسوب می شود. زیرا در بازنویسی از ایده فرد دیگر استفاده شده و گاهی حتی از همان جمله های متن اصلی بدون کم و کاست استفاده می شود.

• 

جرم سرقت ادبی مستقیم

 باید گفت واضح‌ ترین نحوه سرقت ادبی، سرقت ادبی مستقیم است. شاید بخش زیادی از جرم هایی که به عنوان جرم سرقت ادبی شناخته می ‌شوند؛ ناشی از دستبرد مستقیم ادبی هستند. در این نوع سرقت، فردی محتوای تولید شده توسط فرد دیگر را بدون هیچ تغییری با نام خود منتشر می کند. این جرم به آسانی قابل پیگیری می باشد.

جرم سرقت ادبی ایده

 سرقت ادبی ایده یکی دیگر از انواع سرقت ادبی می باشد. این نوع از دستبرد ادبی میز مانند دستبرد مستقیم ادبی متاسفانه جز دستبرد های فکری رایج در دنیای امروز است.  دستبرد ادبی ایده، یعنی این که فردی از ایده دیگری بدون هیچ کم و کاستی برای تولید محصول هنری یا ادبی خود استفاده کند. توجه داشته باشید؛ ایده با الهام گرفتن کاملا متفاوت است. در الهام گرفتن فرد ایده جدید و مختص خود را دارد و مرتکب جرم سرقت ادبی نشده است. اما  در سرقت ایده، فردی از ایده دیگری به طور کامل و بدون هیچ تغییری استفاده می ‌کند و به کمک آن محتوای تولید کرده و با نام خود محتوا را منتشر می کند.

سرقت ادبی تصادفی

 سرقت ادبی تصادفی یکی دیگر از انواع دستبرد ادبی است. در این نوع سرقت ادبی فرد به طور عمد و از روی قصد، اقدام به سرقت ایده و دست برد فکر نمی ‌کند. بلکه این کار کاملا تصادفی اتفاق افتاده است.  این نوع دستبرد فکری بیشتر از روی سهل انگاری اتفاق می‌ افتد تا این که قصد و غرضی پشته این اتفاق باشد. به هر حال ممکن است در دنیای هنر افرادی پیدا شوند که ایده های مشابه با یکدیگر داشته باشند. بهتر است برای این که متهم به جرم سرقت ادبی نشوید بهتر است قبل از تولید اثر دقت لازم را به خرج دهید.

 سرقت ادبی متنی و غیر متنی

 وقتی صحبت از جرم سرقت ادبی می‌ شود ممکن است بعضی از افراد تصور کنند که منظور از سرقت ادبی، تنها کپی کردن یا انتشار متن دیگری با نام خود است. اما این مسئله تنها مربوط به محتوا های متنی نمی باشد. امروزه محتوا های مختلف هنری و ادبی تولید می شوند. فرم تصویری، بخش زیادی از محتوا ها را تشکیل می ‌دهد. اگر فردی از عکس شما بدون ذکر منبع استفاده کند؛ یا ویدئو هایی که شما گرفتید را با نام خود منتشر کند؛ در حقیقت مرتکب جرم سرقت ادبی شده است.  استفاده از ملودی و آهنگی که فردی تولید کرده توسط افراد دیگر نیز بدون ذکر منبع، مجاز نیست و می تواند به عنوان یکی از مصادیق دستبرد ادبی و هنری شناخته شود.

جرم سرقت ادبی از نظر قانونی

در بحث قانونی مالکیت فردی اهمیت بسیار زیادی دارد. صاحب اثر در حقیقت صاحب مزایای مادی و معنوی آن اثر نیز محسوب می شود و تمامی موفقیت های مالی و معنوی آن اثر تنها باید برای صاحب آن اثر باشد. در نتیجه اگر سرقت ادبی صورت گرفت؛ صاحب اثر می تواند شکایت کرده تا از منافع  اثر خود به طور کامل برخوردار شود. گاهی این مزایا شامل مزایای مادی نیستند و فقط مسائل معنوی را شامل می شوند. جرم سرقت ادبی در ذیل قانون مطبوعات به عنوان یک جرم قابل تعقیب تعریف شده است. همچنین باید گفت در قانون مجازات اسلامی برای این جرم مجازات در نظر گرفته شده است.

• 

شرایط پیگیری سرقت ادبی

باید به نکته ای در خصوص جرم سرقت ادبی توجه کنید؛ جمهوری اسلامی ایران عضو کنوانسیون برن نیست. در نتیجه شما تنها می توانید سرقت های ادبی آثاری را از طریق قانون و مجامع حقوقی ایران پیگیری کنید که آثار مربوطه برای اولین بار در ایران به ثبت رسیده و منتشر شده باشند. البته مدرک مستند و دقیقی که اثبات کند جرم سرقت ادبی رخ داده نیز برای پیگیری شکایت شما مورد نیاز است.

وکیل فرهنگ و رسانه

وکیل فرهنگ و رسانه می تواند به شما کمک کند تا جرم سرقت ادبی را پیگری کرده و از شخص یا اشخاص مورد نظرتان شکایت کنید. این وکلا با قانون مطبوعات و سایر قانون های مربوط به این موضوع آشنایی داشته و تجربه بیشتری نسبت به سایر وکلا در زمینه سرقت ادبی دارند؛ زیرا به طور تخصصی بر روی پرونده های دستبرد ادبی کار کردند. شما می توانید با این وکلا مشاوره حقوقی داشته باشید. در تهران دادسرای  فرهنگ و رسانه به طور معمول مرجع رسیدگی به شکایت ها مربوط به دستبرد ادبی می باشد. اما در شهرستان بررسی این جرم در دادسرا های عمومی هر شهر اتفاق می افتد.