نشر اکاذیب
نشر اکاذیب به معنی نشر اخبار دروغینی میان مردم جامعه است و این اخبار خلاف واقع و به دروغ باشند و قصد فاعل انجام جرم تشویش اذهان عمومی و ضرر رساندن به اشخاصی است. نشر دادن اخبار دروغ و کذب چنانچه به هدف تضرر افراد خاصی باشد و یا با هدف تشویش اذهان عمومی و مقامات رسمی کشور باشد جرم تلقی شده و کننده کار مجرم محسوب خواهد شد و مستوجب مجازات مقرر است. در ادامه این نوشتار به حالت های مختلف این جرم و قوانین مرتبط به آن خواهیم پرداخت.
نشر اکاذیب چیست؟
در خصوص نشر اکاذیب طبق ماده 698 قانون تعزیرات و مجازات اسلامی؛ هر کسی به قصد ضرر رساندن به اطرافیان و غیر و یا با هدف تشویش اذهان عمومی و یا تشویش اذهان مقامات رسمی کشور به وسیله شکواییه، نامه یا مرسلات یا عرایض یا با توزیع هر نوع اوراق خطی یا چاپی بی امضا یا با امضا اکاذیبی را اظهار نماید و یا با همان اهداف و مقاصد اعمالی را بر خلاف صحت و واقعیت به عنوان نقل قول یا راسا به شخص حقوقی و حقیقی و یا مقامات رسمی تلویحی یا تصریحی به نسبت بدهند، اعم از اینکه از این طریق به افراد ضرر معنوی و یا مادی وارد شود یا خیر در صورت امکان علاوه بر اعاده حیثیت به حبس 2 ماه تا 2 سال محکوم خواهد شد همچنین به 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
نشر اکاذیب (1)
شروط وقوع جرم نشر اکاذیب چیست؟
طبق ماده فوق الذکر شرط وقوع جرم نشر اکاذیب یکی بیان اظهارات است.
معنی لغوی اظهار کردن گفتن است اما در این ماده قانونی مفهوم اظهار کردن فاش کردن و آشکار کردن و گفتن و بیان کردن است. قانون گذار شرط وقوع جرم را آشکار کردن و فاش کردن می داند و در صورتی که فرد اکاذیبی را بیان کند اما نشر نکند مجرم نبوده اما اگر اخبار کذبی را بیان و فاش و آشکار نماید مجرم محسوب می شود. یا اینکه اظهارات دروغین و کذب خود را در نامه ای بنویسد اما آن را باز نشر ندهد نمی توان او را مجرم دانست. یا اینکه نامه یا شکواییه کذب را تنظیم کرده باشد و آن را به مراجع ارسال ننماید نمی توان جرم را برای فرد متصور شد.
قانون گذار از واژه اکاذیب استفاده کرده است که به معنی جمع کذب و دروغ ها می باشد اما لازم به ذکر است که نشر یک خبر دروغ نیز جرم محسوب میشود و افراد با در نظر گرفتن جمع این واژه تصور نکنند که بایستی برای وقوع جرم چندین خبر دروغ نشر پیدا نماید بلکه یک خبر کذب نیست از جمله نشر اکاذیب است.
نشر اخبار دروغین باید علاوه بر ضرر رساندن افراد باید باعث تشویش اذهان عمومی نیز شود تا بتوان وقوع جرم مزبور را مدعی شد. تنها صرف تضرر افراد کافی نیست و باید باعث تشویش اذهان عموم مردم نیز شود.
نشر اکاذیب جرمی است مطلق، به این معنی تحقق آن به وقوع نتیجه موکول نیست. در ماده 698 بیان شده است که اعم از اینکه نشر این اخبار باعث تضرر و تشویش شود یا نه جرم محسوب می شود. همچنین نشر اخبار کذب باید با وسیله ای صورت بگیرد مانند نامه یا اوراق و ….
تشابه و تفاوت جرم افترا و نشر اکاذیب چیست؟
افترا و نشر اکاذیب دو جرم در قانون مطبوعات هستند که دارای تشابهاتی هستند. در ماده 6 قانون مطبوعات در خصوص افترا و توهین به اشخاص از طریق نشر کاریکاتور و عکس آورده شده است که طبق ماده 30 قانون مطبوعات انتشار هر نوع مطلبی که شامل فحش و تهمت و افترا و به کار بردن الفاظ زشت و رکیک باشد و نسبت های توهین آمیز به فرد داده شود شخص مجرم بوده و عمل وی ممنوع است. ممکن است بسیاری از افراد در خصوص این دو جرم تفاوت ها و تشابهات قائل شوند زیرا بین این دو اتهام تناسب و نزدیکی وجود دارد و مجازات های این دو جرم با یکدیگر متشابه هستند.
طبق قانون نشریه ها در بیان هر چیزی به جز اخلال در احکام و مبانی اسلامی و حقوق خصوصی و عمومی آزادند… همچنین طبق قانون افترا به نهاد ها و مقامات و ارگان ها و هر یک از افراد کشور و توهین کردن به اشخاص حقوقی و حقیقی که دارای حرمت شرعی هستند ممنوع است اگر چه با انتشار عکس و یا کاریکاتور باشد. در جرم نشر نمودن اکاذیب نسبت خاصی به افراد داده نمی شود بلکه اخبار بی اساسی میان مردم به دلایل مختلفی نشر داده می شود و این وجه از تفاوت های افترا و اکاذیب است.
نشر اکاذیب (2)
نگاه قانون در خصوص اثبات جرم نشر اکاذیب
یکی از موارد مهم در خصوص جرم نشر اکاذیب این است که اثبات کذب بودن اظهارات و اخبار با مدعی است. کسی که به عنوان شاکی مدعی انتشار اخباری دروغین و کذب شده است باید در محضر دادگاه آن را اثبات نماید. اگر متهم در دفاع بتواند اظهارات خود را ثابت نماید طبق قانون تبرئه خواهد شد.
مجازات نشر اکاذیب چه خواهد بود؟
در ماده فوق الذکر یعنی ماده 698 قانون مجازات های اسلامی مقرر شده است که جرم نشر اکاذیب دارای مجازات های تعزیری است و این مجازات علاوه بر اعاده حیثیت است. نکته مهم و قابل تذکر این است که در ماده مذکور منظور از اعاده حیثیت ادعای حیثیت متهم از شاکی است و در صورتی که متهم از اتهامات نشر اکاذیب مبرا شود می تواند نسبت به شاکی اعاده حیثیت نماید. اعاده حیثیت به معنی بازگرداندن حیثیت به فرد متهم و مجرم نشان دادن وی است.
همچنین لازم به ذکر است که تعقیب جرم مزبور جر با وجود شاکی خصوصی امکان ندارد و برای تعقیب و مجازات مجرم باید شاکی خصوصی وجود داشته باشد و در صورت رضایت شاکی قاضی می توانند از تعقیب و مجازات مجرم صرف نظر نماید و مجازات او که شامل دو ماه تا دو سال زندان است را تخفیف دهد و یا ضربات شلاق را اعمال نماید. به هر حال انتخاب مجازات یا حبس یا شلاق و یا هر دو به انتخاب و سلیقه قاضی است.
