سلب حضانت از والدین
سلب حضانت از والدین به چه معنی چیست؟
واژه حضانت به معنی حمایت و مراقبت از کودکان زیر سن قانونی است. سلب حضانت از والدین به معنی پس گرفتن حمایت و مراقبت کودک از والدینی است که عدم صلاحیت آنان برای قانون محرز باشد. منظور از عدم صلاحیت والدین نیز، سوء رفتار و سوء معاشرت با کودک است. موضوع قانونی سلب حضانت از والدین در زمان فوت یکی از والدین کودک و یا هر دو آنها و همچنین در زمان جدایی والدین از یکدیگر مطرح خواهد شد. حالت سوم طرح این مسئله، زمانی است که والدین هر دو در قید حیات باشند و با هم زندگی کنند، اما از لحاظ اخلاقی صلاحیت نگهداری و مراقبت از کودک را نداشته باشند. در این صورت حالتی دیگر در قانون اجرایی برای سلب حضانت از والدین از سوی مدعی ابراز خواهد شد. زمانی عدم صلاحیت اخلاقی والدین موجب سلب حضانت از والدین خواهد شد که کودک از لحاظ روحی و جسمی مورد آزار و اذیت قرار گرفته و صدمه دیده باشد. با بیان این احوالات، قانون گذار با پیش بینی مرگ یکی یا هر دو والدین کودک و همچنین طلاق و جدایی و غم صلاحیت اخلاقی، به تبیین قانون سلب حضانت از والدین پرداخته است. باید توجه داشت که در قانون، معنی حضانت با قیومیت متفاوت است. که در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.
سلب حضانت از والدین در صورت فوت
زمانی که یکی از والدین کودک فوت کند، حضانت با والد دیگر کودک است. مگر اینکه به موجب قانون سلب حضانت از والدین، حضانت و سرپرستی کودک از ولی خود گرفته شود. اگر کودکی که پدر او فوت شده باشد، حضانت او با مادر است و با ولایت پدر بزرگ پدری که در قید حیات باشد. مگر اینکه پدر بزرگ با شکایت به قانون ثابت کند، مادر کودک به دلیلی مشخص و قانونی عدم صلاحیت فرزند را ندارد و یا اینکه به صلاح کودک نباشد که تحت حضانت مادر بماند.
سلب حضانت از والدین (2)
سلب حضانت از والدین در صورت طلاق والدین
زمانی که والدین کودک از یکدیگر جدا شوند، حضانت با یکی از والدین خواهد بود. سلب حضانت از والدین و ملاقات فرزند یا دادخواست حضانت در این مورد بررسی خواهد شد. به موجب قانون جمهوری اسلامی حضانت فرزند تا هفت سالگی با مادر خواهد بود و پس از آن بر عهده پدر است. در دو حالت مادر کودک سلب حضانت خواهد شد؛
. در صورت ازدواج مادر
. تایید عدم صلاحیت مادر از لحاظ اخلاقی و روانی
بعد از سن هفت سالگی اگر توافقی بین والدین کودک انجام شود و یا دادگاه رای تشخیص بر خلاف ماده قانونی بر اساس تبصره ها بدهد، پس از هفت سالگی حضانت به عهده مادر خواهد بود. زمانی که فرزند به سن‌بلوغ رسیده باشد،( پسر تا پانزده سال قمری و دختر تا نه سال قمری ) دادگاه تکلیف خود نمی داند تا در خصوص حضانت فرزند نظر دهد و آن را بر عهده خود او می گذارد، دوست دارد با مادر زندگی کند یا با پدر خود باشد. رسیدن به سن بلوغ این امکان را به فرزند خواهد داد تا در مورد حضانت پدر یا مادر تصمیم بگیرد و اما تا پایان ۱۸ سالکی حقی در تصمیم امور مالی خود ندارد. لازم به تذکر است؛ در صورتی که والدین در طلاق توافقی، بر حضانت کودک توافق کنند که نگهداری و حضانت کودک زیر هفت ساله آنها با پدر باشد. و یا طلاقی که به دادخواست زوجه ( زن ) باشد و مرد برای موافقت به طلاق، حضانت فرزند خردسال را بخواهد و مادر قبول کند، حضانت کودک با پدر خواهد بود. در کل حضانت کودک بر اساس مصلحت کودک و آسایش و آرامش اوست و حرج والدین یا عسر آنها دخالتی در نقض قانون ندارد.
سلب حضانت از والدین در صورت امتناع در نگهداری
زمانی که حضانت کودک به پدر یا مادر داده خواهد شد و آنها از نگهداری کودک خود در زمان حضانت امتناع کند ولی دیگر می توان نزد دادگاه شکایت سلب حضانت از مادر یا پدر شود. زمانی که دادگاه رای به حضانت مادر یا پدر می دهد، پدر یا مادر موظف به نگهداری و حفاظت از کودک است. اگر در زمان حضانت از نگهداری کودک امتناع و یا سهل انگاری کند، به شکایت والد دیگری یا قیم و یا کسی از نزدیکان و یا مدعی العموم دادگاه شخص را که حضانت بر عهده او می باشد را ملزم به نگهداری می کند. اگر الزام موثر و یا ممکن نباشد، حضانت با پدر یا اگر پدر فوت کرده باشد با مادر است. در صورتی که شخصی که حضانت به عهده او باشد و از انجام مقررات دادگاه برای اجرای ملاقات کودک با پدر یا مادرش و یا امتناع از استرداد کودک به پدر یا مادر، به موجب قانون برای بار دول جریمه نقدی خواهد شد و تکرار آن اشد مجازات را در پی خواهد داشت.
سلب حضانت از والدین (1)
مصادیق سلب حضانت از والدین
این سوال پیش خواهد آمد که دلایل و مصادیق سلب حضانت از والدین چیست؟ چگونه می توان حضانت فرزند را از مادر یا پدر سلب کرد؟ برای جواب دادن به این سوالات، لازم است تا مواردی را که قانون به موجب آن، از پدری یا مادری سلب حضانت خواهد شد را بر شمرد. ماده قانونی این مبحث به شماره ۱۱۷۳ می باشد که شامل موارد زیر است؛
. اشتهار به فحشا و فساد اخلاقی
. اعتیاد مخرب به مواد، الکل و قمار
. داشتن جنون و بیماری روانی با تایید پزشک
. سوء استفاده از کودک و اجبار به فحشا، قاچاق و تکدی گری و در کل به مشاغل فاسد و ضد اخلاقی
. ضرب و چرخ کودک خارج از عرف جامعه و تکرار مکرر آن
البته لازم به یادآوری است که موارد بیان شده صرفا از طریق قانون گذار بر شمرده شده اند. ممکن است قاضی رسیدگی به چنین پرونده ای، مورد دیگری را برای سلب حضانت از والدین موجه بداند. یا در مواردی قاضی پرونده هیچ کدام از این موارد را ادله کافی برای سلب حضانت از والدین نداند. در حالت کلی؛ رای نهایی صادر شده در دادگاه برای این موضوع قضایی، بر تصمیم قاضی مسئول پرونده بستگی دارد. قانون گذار و شخص دادخواست کننده از این مصادیق و موارد یاد شده برای دادخواهی استفاده کند.
مطالب مرتبط:
